شيروان ياري| قاتل‌خاموش در پس نفس‌هايت كمين كرده است؛ در شريان رگ‌هاي حياتت. اين قاتل سرخ‌رنگ در پستوي خاموشي، ضربان آرام بطن راست و چپ قلب را به‌هم مي‌زند و بر رگ‌ها و مويرگ‌هاي مغز چنان چنگ مي‌زند كه از شدت ضربه سيم‌هاي پيچ در پيچ شبكه منضبط و عظيم اين مركز فرماندهي، قطع مي‌شوند، خون در زير كاسه سر فواره مي‌زند و لخته مي‌شود و اگر صاحبش شانس نياورد تا جايي پيش مي‌رود كه مغز بر مدار صفر درجه انجماد يخ مي‌بندد و از جريان حيات بازمي‌ايستد.
اين قاتل خاموش مشهور به فشارخون را خوب بشناسيد و در دايره مديريت كنترل بدن خود اسير كنيد. فكر نكنيد فقط شما فشارخون داريد؛ امروز به لطف تغيير سبك زندگي، فشارخون همه بالاست. «حال همه ما خوب است اما تو باور نكن». فشارخون با بهانه و بي‌بهانه چون شير روي اجاق فوران مي‌كند و گاهي اوقات همچون سونامي ويرانگر مي‌خروشد بر قامت ايستاده‌ات، شدت جزر و مد اين درياي ناآرام، ساحل آرام قلب و مغز را بر حيات ارگانيسم بدن مي‌شوراند.
عصيان فشارخون، كودك و مرد و زن نمي‌شناسد، گر در سرزمين وجودت كمين كرد همچون علف هرز پاپيچ زندگي مي‌شود در شادي و غم.
خديجه، پيرزن سيمافرتوت، 30سال است فوران فشارخون را با خوراندن قرص فروكش مي‌سازد و از تحمل اجباري 30سال زندگي ديوار به ديوار قاتل خاموش بيزار است و بارها به‌دليل كج‌خلقي و بي‌اعتنايي به فشارخون، خون‌دماغ شده و بر تخت بيمارستان خوابيده است.
خديجه از سوزاندن سخت و طاقت‌فرساي مويرگ‌ها و رگ‌هاي پاره‌شده انتهاي حفره‌بيني خون‌آلودش مي‌ترسد و ترس از چپاندن پنبه آغشته به بتادين و پانسمان رگه‌هاي سوخته دماغش مو را بر بدنش سيخ مي‌كند.
اين پيرزن ذله شده از دست طغيان فشارخون، در بیشتر اوقات ميزان فشارخونش تا مرز 22 روي 12 پيشروي مي‌كند و اين میهمان بدسرشت نهان در تن او را با دماغ خوني در بيمارستان مي‌خواباند.
خبات 35ساله كه از سلسه‌توارث، فشارخون را به ارث برده است، در توصيف اين بيماري بي‌نشان مي‌گويد: فشارخون از سرطان بدتر است حداقل سرطان با شيمي‌درماني مدتي از پا درمي‌آيد اما فشارخون، فشارش هميشه بالاست و برخي‌اوقات با هيچ قرص و آمپولي پايين نمي‌آيد.
اين هنرمند جوان هنگام مصاحبه كوله‌پشتي‌اش را باز مي‌كند و جعبه‌اي از قرص‌هاي ضدپرفشاري را كف دستم مي‌گذارد و مي‌گويد اين است يار و ياور هميشگي من.
بيماران مبتلا به فشارخون هنگام بستن ساك سفر يا مهماني نخستين اقلام چپانيده در كيف‌دستي‌شان قرص‌هاي تجويزي تنظيم فشارخون است.
آنان كه بر سر سفره مهماني از تنوع غذا بزاق دهانشان را پشت‌سر هم قورت مي‌دهند، مدام اشتياق اشتها را نيشگون مي‌گيرند و راه مجاري آن را بر غذاهاي چرب، گوشت‌‌قرمز سرخ‌شده و شوري ريز نمكدان مي‌بندند.
بيمار از ترس فشارخون و برهم زدن محفل مهماني به غذاهاي تحريك كننده طغيان فشارخون لب نمي‌زند و كدبانوي ميزبان بر گوشه‌اي از سفره نشسته و مدام به خوردن تعارف مي‌كند، مهمان به احترام ميزبان مي‌خورد و چند ساعت بعد محفل گرم مهماني به سردي انتقال سريع بيمار به بيمارستان مي‌گرايد.
سهراب 54ساله هرگز به فشارخون فكر نمي‌كرد. روزي امدادگران هلال‌احمر براي چكاپ فشارخون در محوطه ساختمان اداره‌اش چادر زده‌اند. او به پيشنهاد همكارش براي نخستين‌بار در زندگي فشارخونش را چك مي‌كند، چشم امدادگر از تعجب از حدقه بيرون مي‌زند، به گمان اشتباه در اندازه‌گيري، دوباره فشار سهراب را مي‌گيرد. ميزان فشارخون 22 روي 12 است امدادگر با سراسيمگي از سهراب مي‌پرسد حالت خوب است؟ مشكلي نداري؟ سهراب مي‌گويد نه، حالم خوب خوب است.
به توصيه امدادگر، سهراب بلافاصله به مراكز درماني منتقل مي‌شود. او در اورژانس بستري و مراحل آزمايش‌ها بر او انجام مي‌شود. سهراب كليه‌اش مدت‌هاست مشكل دارد و فشارخونش به همين دليل بالاست تا جايي كه دكتر در نوار قلب و مغز او مي‌فهمد دوبار تا مرحله سكته‌مغزي رفته اما به‌دليل سابقه ورزش پرورش‌اندام سكته را رد كرده است.
اسماعيل 42ساله راننده تاكسي، روزي بدون هيچ سابقه قبلي هنگام پارك خودرو قسمت چپ بدنش كرخت و بي‌حس مي‌شود، با زحمت خود را به خانه مي‌رساند اما بر آستانه در ورودي هال نقش بر زمين مي‌شود. او چند ساعت بعد در «آي‌سي‌يو» بستري شده و در كما فرو مي‌رود. اسماعيل سكته مغزي كرده و لخته‌هاي خون بخشي از مغز او را به‌صورت سطحي از كار انداخته است.
او بعد از 3 هفته بستري از بيمارستان ترخيص مي‌شود و هنوز با گذشت 2سال و اندي از اين واقعه پاي چپش ياري‌گر گام‌هاي پاي راست نيست و بي‌حس بر زمين مي‌كشاند و دست بي‌حسش بدون هيچ اراده‌اي از كتف آويزان است.
اسماعيل از دفرمه‌شدن سيمايش زجر مي‌كشد و هنگام صحبت به‌دليل چرخيدن دهان و افتادن پلك چپش مستقيم به چهره‌ات نگاه نمي‌كند و در حالي كه به فرش زمين چشم دوخته است حرف را مي‌جود و داستان بلاي فشارخون و سكته‌مغزي را براي رسانه سيروان روايت مي‌كند.
بیست‌وهفتم ارديبهشت‌ماه امسال روز جهاني فشارخون موسوم به‌قاتل‌خاموش بود. براساس اعلام سازمان جهاني بهداشت، 32درصد بزرگسالان دنيا به فشارخون بالا مبتلا هستند، يعني يك‌نفر از هر 3 بزرگسال دنيا فشارخون دارد. فشارخون يكي از علت‌هاي اصلي مرگ‌هاست از اين‌رو لازم است همه مردم از 18سالگي به بعد فشارخون خود را هر يك‌سال، دوبار اندازه‌گيري كنند تا از سكته درامان بمانند.
توارث، جنس، سن، نژاد، چاقي، حساسيت به سديم، مصرف الكل و بي‌تحركي از عوامل تاثيرگذار در پرفشاري است.
20درصد كردستاني‌ها فشارخون دارند
به گفته معاون امور بهداشتي و درماني دانشگاه علوم‌پزشكي كردستان، 20درصد از ميانگين جمعيت این استان به بيماري فشارخون بالا مبتلا هستند.
«فرزام بيدارپور» گفت: بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه 40درصد افراد بالاي 25سال و 90درصد افراد بالاي 80سال از بيماري مزمن فشارخون رنج مي‌برند.
وي حداقل رنج سني آغاز فشارخون را 25سال عنوان مي‌كند و مي‌گويد: 95درصد از مبتلايان به بيماري فشارخون در گروه نوع‌اوليه پرفشاري كه به‌دليل افزايش سن، استرس، كم‌تحركي، تغذيه نامناسب، مصرف دخانيات، نمك و مشروبات الكلي اتفاق مي‌افتد، قرار مي‌گيرند.
به اعتقاد اين مقام پزشكي 5درصد از بيماري پرفشاري نيز به‌دليل بيماري كليوي، نارسايي غدد متابوليسم و پركاري تيرویيد بروز مي‌كند.
بيدارپور سكته‌قلبي و مغزي، نارسايي‌قلبي، خونريزي‌مغزي، بيماري شريان اصلي و محيطي، عروقي، كليوي و خونريزي «فاندوس» ته چشم را از مهم‌ترين عوارض فشارخون بالا برشمرد.
اين پزشك سنندجي بر اندازه‌گيري ميزان فشارخون از طريق دستگاه‌هاي ديجيتالي و دستي تاكيد كرد و گفت: بارزترين علامت تشخيص بيماري فشارخون بي‌علامتي است.
به گفته او، اگر فشار در شريان بيش از 140 روي 90 (140/90)ميلي‌متر جيوه باشد و در اين محدوده باقي بماند، بيمار دچار فشارخون بالا يا «هيپرتانسيون سيستميك» است و بايد با تجويز پزشك و مصرف دارو فشارخون را كنترل كند.
بيدارپور، وزوز گوش، درد پشت گردن در اوايل صبح، احساس سبكي سر، غش‌كردن و تاري‌ديد را از علامت‌هاي عمومي تشخيص فشارخون در جامعه دانست و به شهروندان توصيه كرد كه براي اطلاع علمي از وضعيت پرفشاري، فشارخون خود را اندازه بگيرند.
اين مقام بهداشتي و درماني تغيير سبك زندگي، تغذيه مناسب، كنترل استرس و ورزش را از راهكارهاي كاهش و كنترل فشارخون ذكر كرد و گفت: مصرف داروهاي تجويزي پزشك ضروري است و قطع خودسرانه دارو باعث تشديد بيماري مي‌شود.
فشارخون بالا (هايپرتنشن) شايع‌ترين بيماري مزمن بشر و عامل اصلي مرگ‌ومير در بيماران قلبي و عروقي است. اين را يك پزشك فوق‌تخصص غدد و متابوليسم در كردستان مي‌گويد.
دكتر «لطف‌اله ساعد» با اشاره به دو مقياس اندازه‌گيري فشارخون سيستولي (ماكزيمم) و دياستولي (مينيمم) گفت: اين دو مقياس معيار انقباض (سيستول) يا شل‌شدن (دياستول) ماهيچه قلب بين ضربان‌هاست.
به گفته اين پزشك متخصص، اگر فشارخون سيستولي بيش از 140 و فشارخون دياستولي بيش از 90 ميلي‌متر جيوه باشد فرد از فشارخون بالا رنج مي‌برد.