شماره ۴۷۴ | ۱۳۹۳ سه شنبه ۲۳ دي
صفحه را ببند
درباره کتاب «ژانرهای سینمایی، از شمایل‌شناسی تا ایدئولوژی»
مطالعات ژانر

«ژانرهای سینمایی، از شمایل‌شناسی تا ایدئولوژی» بنا به استقبالی کم نظیر در کمتر از چند ماه به چاپ سوم رسیده و در ردیف نامزد‌های کتاب‌ سال سینمای ایران هم قرار گرفته است. کتابی به تالیف «کری بیت گرانت» که شیوا مقانلو آن را به فارسی ترجمه کرده و در چاپ دوم احمد الستی مقدمه‌ای را در ابتدای کتاب به آن افزوده است. ژانر به مثابه گونه یا نوعی از اثر هنری موضوع مطالعه‌ این کتاب است، این‌که چه المان‌هایی در کنار هم می‌توانند دسته‌ای از فیلم‌ها را در کنار هم بنشانند. از این منظر شاید هیچ مسأله‌ای در نظریه‌های ادبی پیشینه‌ای دور به اندازه ژانر یا نوع ادبی نداشته باشد. اریک آلتمن در جایی از کتاب با اشاره به ارسطو او را اولین شارح مبحث ژانر معرفی می‌کند و می‌گوید اوست که در «بوطیقا» دو نکته مهم را برای تفکیک ژانری آثار پیش می‌کشد، یکی تفاوت پایان‌بندی اثر در کمدی و تراژدی و دیگر این‌که «تراژدی» به دست نمی‌آید مگر از راه تأثیر روانشناسانه و این موضوع خود حدودی قابل اعتنا در حوزه علاقه‌مندی مخاطب و ویژگی‌های فرمی به وجود خواهد آورد. پرسش دیگر ارسطو این است که چرا آثار ژانری این‌قدر از سوی مردم با استقبال روبه‌رو می‌شود؟
سینمای ژانری در این کتاب همان سینما به مفهومِ عام است با فیلم‌های تجاری بلند که شخصیت‌ها و روند داستانی‌اش برایمان آشنایند و در همه جای دنیا هم مخاطب‌های خودش را دارد. به تعبیری همین فیلم‌ها هستند که در تاریخ روند فیلم‌سازی اسکلت سینما را ساخته‌اند، هم در ‌هالیوود و هم در سایر نقاط دنیا. البته مولف همان‌قدر که به نسبتِ نزدیک فیلم‌های ژانری با آثار عامه‌پسند تأکید می‌کند، از سویی دیگر نیز ما را به تأثیر این فیلم‌ها در فراروی سینمای پیشرو و رادیکال و تخطی از قراردادهای پیش‌فرض نیز توجه می‌دهد. برای این‌که به نتایج روشنی در این زمینه برسد سه سطح مطالعاتی را در زمینه ژانر از قول «تام رایل» پیش می‌کشد: «نظام ژانری»، «ژانرهای تکی» و «فیلم‌های تکی». از این منظر و با تمرکز بر سینمای آمریکا به‌عنوان قطب اصلی فیلم‌سازی دنیا کتاب در تبیین و تحلیل ژانر و ارزیابی ژانری آثار کتاب موفقی است. مثال‌ها و نمونه‌  فیلم‌هایی که برای اثبات تئوری‌های مولف ارایه می‌شوند همه بدیع و غافلگیر کننده‌اند. اگرچه مباحث دیگری درباره مضمون یا ساختار آثار هم مطرح می‌شوند اما همه و همه برای توضیح بیشتر مطالعات ژانر در کتاب گنجانده شده‌اند. کتاب «ژانرهای سینمایی، از شمایل‌شناسی تا ایدئولوژی» از چهار فصل تشکیل شده است. فصل اول با عنوان «رویکرد به ژانرهای سینمایی» سعی در پیدا کردن ریشه‌های بحث ژانر در روابط توده مردم و معادل‌های ضمنی آن در سایر رسانه‌هاست، و البته به میانجی تمرکز بر فیلم‌های نوآر به‌عنوان پر مخاطب‌ترین نوع ژانری در برهه‌ای از تاریخ سینما سعی در توضیح نکاتی دارد که باعث شده‌اند حد و مرز ژانرهای مختلف همچنان ناشناخته بماند. فصل دوم با عنوان «ژانر و جامعه» به رابطه ژانر و فرهنگ می‌پردازد و این‌که چگونه سینما به شیوه‌ای جدید اسطوره را بازتعریف می‌کند. فصل سوم با عنوان «ژانر و مقوله تالیف سینمایی» به تبیین و بررسی حدود سینمای مولف می‌پردازد و توضیح این ادعا که پیشروترین‌ آثار حلقه‌  «کایه دو سینما» را می‌شود متاثر از سینمای ژانری آمریکا به شمار آورد. با همین رویکرد بخشی از این فصل چند فیلمساز مهم را به‌عنوان نمونه‌های مثلی مورد مطالعه قرار می‌دهد، جان فورد، ‌هاوارد‌هاوکس، فریتز لانگ و داگلاس سیرک. فصل چهارم نیز باعنوان «ژانر و بازنمایی» تلاشی است در حوزه این‌که مضامینی از قبیل جنسیت، طبقه اجتماعی، نژاد و قومیت چگونه به زبان ژانر تبدیل می‌شوند. این فصل نیز با مطالعات موردی همراه است. و در انتها کتاب با بیرون رفتن از ‌هالیوود و نگاه ژانری به سینمای ملت‌های دیگر خاتمه می‌یابد. «ژانرهای سینمایی، از شمایل شناسی تا ایدئولوژی» با قیمت 8‌هزار تومان از سوی نشر بیدگل روانه بازار کتاب شده است.

 


تعداد بازدید :  284