مریم حسینی‌نیا  کار‌شناس‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی

من در تمام طول روز، زمانی که سرِ کارم، احساس می‌کنم دستانم کثیف است. وسواس ندارم. از این بابت مطمئنم اما نمی‌توانم این فکر لعنتی را که دستانم چرک نیستند از سرم بیرون کنم. هر چند دقیقه یک‌بار ـ گاهی هر یک ساعت، گاهی هر ۳۰ دقیقه و... ـ فکر می‌کنم باید بشویم‌شان، ولی می‌دانید حتی اگر‌‌ همان آن هم بشویمش، باز هم حس خوبی بهشان ندارم. این حس صبح‌ها کمتر و به مروز زمان هر چه به عصر نزدیک می‌شویم، بیشتر می‌شود. اوایل ماه کمتر است و اواخر ماه بیشتر. اواخر ماه که پیامک واریز حقوق به حسابم را می‌گیرم، از تب و تاب کثیف بودن دستانم می‌افتم و فکر می‌کنم منبع کثیفی به مکان نامعلومی انتقال پیدا کرده و با هر برداشت پول و... نفسی از سر آسودگی می‌کشم و در یک رقابت نفسگیر سعی می‌کنم خودم را از این کثیفیِ محبوب‌‌ رها کنم، اما چه سود که همین چرکِ کف دستِ لعنتی مهم‌تر از آن است که بتوانم نادیده‌اش بگیرم، چرا که از این قابلیت برخوردار است تا مختصات جهان پیرامونم را معین سازد و حتی در مرتبه‌ای بالا‌تر قواعد روابط اجتماعی‌ام را نیز تا حدودی مشخص می‌‌کند. می‌دانید نمی‌خواهم ادعا کنم که روند حیات اجتماعی‌ام تنها متأثر از پول است اما یک عامل مهم و اثرگذار که قابل انکار و اغماض هم نیست، چیزی نیست جز پول. جهان اجتماعی من ـ ما ـ در ورای این 3 حرف سرشار از مناقشه شکل می‌گیرد و به حیات خود ادامه می‌دهد. پول این امکان را فراهم می‌سازد که اشیای ارزشمند قابلیت مبادله پیدا کنند. پول بازنمایی از امور انسانی را محقق می‌کند؛ در این روزگار پول نمایانگر شخصیت، قدرت، منزلت و جایگاه افراد است. برخورداری از پول بیانگر پیشرفت است و عامل پیشرفت نیز محسوب می‌شود. پول زنجیره‌ای از اهداف و وسایل را مشخص می‌سازد و قدرت محقق کردن آن را نیز برایمان فراهم می‌آورد. مکانیزمی که این امکان را فراهم می‌آورد تا امور ذهنی را به عینی مبدل کنیم. آزادی بخشی که قدرت‌آفرین است و واسطه بسیاری از عملکرد‌ها که در مواردی برای افراد، حکم هدف را نیز پیدا می‌کند. هدفی که گهگاه ذات آدمی در پرتو آن به فراموشی سپرده می‌‌شود. چون مادامی که پول سایه سنگین خود را بر روابط آدمیان حفظ کند و تا زمانی که روابط با واسطه مبادلات پولی انجام پذیرد، بی‌اهمیتی افراد و مناسبات عاطفی پدیده‌ای دور از ذهن نخواهد بود. گستره این اثرگذاری را تنها در دنیای بیرون و جهان پیرامون نباید جست‌وجو کرد بلکه جهان و دنیای درون فرد نیز متاثر از روابط پولی و مالی می‌شود. پول به‌عنوان فرمانروایی قوی بر شکل‌گیری شخصیت و به تبع آن عمل اجتماعی تاثیری عمیق دارد و فردِ «دست و دل‌باز»، «طماع» و... را شکل می‌دهد که در تناسب با هر یک از این صفات در موقعیتی متناقض افزایش ارتباط و انزوای اجتماعی را به همراه می‌آورد.
پول محبوبی است که توامان عشق و نفرت را برایمان به ارمغان می‌آورد. عشق به بیشتر داشتن و نفرت از به دست نیاوردن. همین خاصیت دوگانه پول است که باعث می‌شود هر روز با این فکر آزاردهنده دستانم کنار بیایم. چرکی دستانم را تاب بیاورم در عین حال به دنبال شوینده‌ای قوی‌ بگردم!
[email protected]