شیوا سعیدی، شهروند| انسان‌ها تاکنون بیش از نیمی از آب قابل دسترس در سطح زمین را مصرف کرده‌اند ولی  کمتر از 10‌درصد این مقدار به مصارف خانگی مربوط می‌شود. به عبارت دیگر خانوارها کوچکترین مصرف‌کنندگان آب هستند اما بدون‌شک تاثیرگذارترین  نیز محسوب  می‌شوند. مصرف‌کنندگان بیشترین  تأثیر را در سطح خانگی دارند و می‌توانند با به کار گرفتن استراتژی‌هایی عادات صرفه‌جویی در آب را  حتی در خارج خانه نیز به کار گیرند. در کنار این موارد باید در نظر داشت که مصرف خانگی در حال رشد و طی 25‌سال آتی بیش از80‌درصد رشد خواهد کرد.  
اندازه‌گیری مصرف ابزاری حیاتی برای حفظ منابع
در کشورهای توسعه‌یافته فرصت و فضای بیشتری برای مصرف آب خانگی وجود دارد.  براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)  هر فرد روزانه حداقل  به 25لیتر آب نیاز دارد تا نیازهای اولیه خود را برطرف کند. در آمریکا  مصرف سرانه  آب 10برابر این رقم و حدود 240لیتر در روز است. برهمین اساس سرانه مصرف آب ایران نیز 150لیتر محاسبه شده است. کاهش مصرف در خانه  پیامدهای زیادی دارد و به‌طور واضح  کل مصرف آب کمتر می‌شود، بنابراین فشار روی منابع آب کاسته می‌شود و ایجاد سیستم‌های ذخیره و مصرف نیز کمتر نیاز خواهد بود (مانند دستگاه‌های پمپ،  شبکه‌های توزیع آب) . علاوه بر این موارد  آب دورریزی که تولید می‌شود نیز با هزینه کمتری جمع‌آوری و تصفیه می‌شود.
از تصویب قانون تا ساخت
ترموستات‌های صرفه‌جو
شرکت‌های تولید شیرآلات در کشورهای توسعه‌یافته سعی دارند با ساخت وسایلی که مصرف آب را کنترل می‌کند در صرفه‌جویی آب شریک باشند.  
در همین زمینه در اتحادیه اروپا قوانینی تصویب شده  که به WELL مشهور است. این قوانین نوعی سیستم رده‌بندی محصولات  شیرآلات آب مانند رده‌بندی برچسب صرفه‌جویی در انرژی است که در اغلب کالاهای برقی نیز دیده می‌شود. این مجموعه قوانین برای ترویج مسئولیت‌پذیری در مصرف آب  ساخته می‌شود. به‌عنوان مثلا سردوش‌های کاهنده تا 40‌درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنند.
یکی دیگر از محصولات جالب در این زمینه ترموستات‌های صرفه‌جویی آب است که شرکتی آلمانی آن را تولید می‌کند. هرچند در اصل این ابزارها برای ایمنی و راحتی اختراع شده‌اند اما به صرفه‌جویی در آب نیز کمک می‌کنند. آنها  دمای مطلوب فرد را برای مدت زمان حمام حفظ می‌کنند تا نیازی به زمان اضافی برای متعادل‌کردن دما نباشد. این ترموستات‌ها تا 50‌درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنند. نمونه دیگر سردوش‌های دیجیتال است که می‌توان آنها را براساس ترکیب جریان آب سرد و گرم برنامه‌ریزی کرد. در این سردوش‌ها دکمه «توقف» هم وجود دارد تا به آسانی جریان آب طی استحمام در صورت تمایل قطع شود و پس از آن جریان آب دوباره با همان دما و جریان  ادامه یابد.
«واتر پبل» (water pebble) نیز دستگاهی جالب در زمینه کنترل مصرف است. این دستگاه که در انگلیس ساخته شده است، یک چراغ چشمک‌زن ساده است که در دیسکی کوچک قرار دارد و نزدیک ورودی فاضلاب حمام یا سینک ظرفشویی نصب می‌شود و میزان آب مصرفی را بررسی  و حفظ می‌کند. هنگام باز شدن آب رنگ چراغ سبز است و اگر آب مصرفی بیش از حد معمول باشد رنگ چراغ قرمز می‌شود.
برنامه‌های بی‌تأثیر مدیریت تقاضا
در کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته اغلب  ذخایر آب اندازه‌گیری نشده‌اند. در بسیاری از موارد  سازمان آب و مصرف‌کنندگان نمی‌دانند چه میزان آب مصرف می‌شود، بنابراین هزینه‌بندی مناسب انجام نمی‌شود و برنامه‌های مدیریت تقاضای آب را نمی‌توان به‌طور موثر اجرا کرد. ایران نیز کشور خشکی محسوب می‌شود که باید منابع آبی خود را حفظ کند. هرچند بخش اعظم آب در ایران صرف کشاورزی می‌شود اما همان‌طور که گفته شد کنترل مصرف شهری نیز کارآمد است.
طی سال‌های گذشته استقبال مردم از کاهنده‌ها کم بوده است چراکه ضرورتی برای آن احساس نمی‌کردند. اما در سال‌های اخیر و با افزایش خطر کم‌آبی و خشکسالی و همچنین افزایش قیمت آب، لزوم استفاده از ابزارهای کاهنده از سوی مردم  بیشتر درک شد. در همین زمینه استفاده از دستگاه‌هایی کم‌مصرف و سرشیرهای کاهنده بسیار مفید است. یکی از مواردی که  در ایران نیز به چشم می‌خورد، نبود قوانین درباره استفاده از کاهنده‌ها و به کار گرفتن شیرآلات کم‌مصرف است، البته به‌تازگی ارگان‌های دولتی  مختلف، مدارس، هتل‌ها  و همین‌طور سازندگان مسکن مهر به فکر استفاده از این محصولات افتاده‌اند. همین عوامل سبب شده در شهرستان‌ها نیز اختراع و ساخت کاهنده‌ها  افزایش یابد.
سرشیرهای کاهنده  7 تا 20‌هزار تومان
 سردوش حمام‌ها حدود 20‌درصد کل مصرف آب را در خانه‌ها تشکیل می‌دهد. با جایگزین کردن این سردوش‌ها هر خانواده می‌تواند سالانه 20‌هزار گالن آب صرفه‌جویی کند. ابزارهای کاهنده با قیمت‌های متنوع و در اشکال و اندازه‌های مختلفی عرضه می‌شود که اغلب آنها در تایوان ساخته شده‌اند. در ایران برخی از ابزارهای کاهنده ساخت داخل و برخی دیگر وارداتی هستند. طیف قیمتی این محصولات بسیار متنوع  و معمولا از 7تا 20 هزارتومان است، بنابراین هر خانوار با درآمدهای مختلف می‌تواند آن را تهیه کند. در این‌جا به برخی از انواع ادوات کاهنده مصرف آب در خانه اشاره می‌کنیم.
سرشیرهای لمسی (کاهنده مصرف آب ):  سرشیرهای لمسی به‌دلیل ترکیب آب‌وهوا مصرف آب را تا 87‌درصد کاهش می‌دهند، قابل نصب روی کلیه شیرآلات هستند و مکانیکی عمل می‌کنند. سرشیرهای تک‌لمسی در سال‌های اخیر در بیش از 24 کشور جهان مورد استفاده قرار گرفته و هم‌اکنون با کسب تاییدیه‌های معتبر جهانی، اعم از تاییدیه‌های اتحادیه اروپا، آمریکا، ژاپن و چین نامی آشنا در تجهیزات کاهش مصرف آب مطرح  شده‌اند که انواع مختلفی دارند.
سرشیرهای کاهنده تنظیم شونده 30 تا 80 درصدی:   در این محصول این امکان برای مصرف‌کننده وجود دارد که حجم آب خروجی را بین 1/7 تا 7/6 لیتر در دقیقه به دلخواه و متناسب با نیاز خود تنظیم کند. از خصوصیات بارز این نمونه تنظیم دلخواه فشار و جلوگیری از پاشیدن آب است و هنگام استفاده جریان نرم آب به وضوح حس می‌شود. به‌وسیله چرخاندن پیچ به سمت راست جریان آن کاهش و با چرخاندن به سمت چپ جریان آب افزایش می‌یابد. می‌توان از این کاهنده در شیلنگ توالت و مکان‌هایی که فشار آب کم است نیز استفاده کرد. میانگین قیمتی این محصول 7‌هزار تومان است.
مفصل‌های حرکتی 360درجه: این مفصل جهت نصب روی شیر آشپزخانه طراحی شده است. به کمک این محصول فرد قادر به شست‌وشوی گوشه سینک ظرفشویی و تنظیم جهت خروجی جریان آب خواهد بود. میانگین قیمتی این محصول در ایران 20‌هزار تومان است.
کاهنده‌های غیرخودکار: این نمونه دارای قابلیت قطع و وصل جریان به صورت لمسی و غیرخودکار بوده و از طریق اختلاط آب‌وهوا میزان مصرف آب را حداقل 48‌درصد کاهش می‌دهد. از طرفی قطع سریع جریان به کمک ضامن موجود، علاوه بر افزایش صرفه‌جویی آب، از خرابی مغزی و اهرم شیر جلوگیری کرده و باعث بازدهی و طول عمر شیرآلات می‌شود. از مزایای دیگر این محصول عدم‌نیاز به تنظیم و بستن جریان آب در هر نوبت شست‌وشو به وسیله اهرم است. فرد برای یک‌بار، فشار و دمای آب را به کمک باز کردن شیر آب تنظیم کرده و از آن به بعد قطع و وصل جریان توسط سرشیر انجام می‌شود. این سرشیرها هنگام بسته بودن نیز از چکه کردن آب جلوگیری می‌کنند. میانگین قیمتی این نوع سرشیر نیز 15‌هزار تومان است.
سردوش کاهنده: این سردوش‌های ثابت که کیفیت بسیار بالایی دارند تا 53‌درصد مصرف آب را کاهش داده و به‌عنوان سردوش‌های کاهنده آب شناخته می‌شوند. این سردوش‌ها محصول کشور تایوان هستند. در بازار انواع مختلف آن وجود دارد که حدود 40‌هزار تومان فروخته می‌شود.
 سردوش‌های قطع و وصل: این محصول به‌عنوان قطع‌کننده جریان آب در دوش حمام استفاده می‌شود و تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب دارد. عملکرد این محصول به این صورت است که قطع و وصل جریان آب پس از تنظیم دمای آب توسط دوش انجام خواهد شد.

کاهنده مصرف آب وطنی

برای ساخت وسایل کاهنده مصرف آب مخترعان ایرانی نیز بیکار نبوده‌اند. در همین زمینه یکی از ساکنان آذربایجان‌شرقی دستگاه کاهنده‌ای اختراع کرده که «هیدرووکیوم» نام دارد. «حیدرعلی عیوض‌زاده کیهان» که 45‌سال است  در این حوزه فعالیت می‌کند مخترع این دستگاه بسیار ساده است و با خطای یک‌هزار حجمی دوبی در ثانیه آب را با هوا مخلوط می‌کند. به‌طوری که آب در نقطه مصرف حداقل 80‌درصد بیشتر از حجم  واقعی آن است. این کاهنده که با همکاری شرکت آب و فاضلاب  آذربایجان‌شرقی تولید می‌شود به بهای 15‌هزار تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار خواهد گرفت. این اختراع با هزینه 70‌میلیون تومان نمونه‌سازی شده و مزایای بی‌شماری دربر دارد  و در حال حاضر منتظر برنامه‌ریزی برای فروش محصول است.