امیرتوحید فاضل خبرنگار گروه طرح نو
طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر با 24 ماده، براي تاييد به شوراي نگهبان رفت. اما اعضاي شوراي نگهبان، از 24 ماده تصويب شده طرح، 14 نقص قانوني، شرعي و حقوقي بر آن گرفته و به 3 بند نيز تذكر دادند و در نهايت آن را رد كردند.
پس از آن‌كه شوراي نگهبان حجم زيادي از ايرادات شرعي، قانوني و حقوقي را به طرح مجلس نهم مطرح كرد، پرسش‌های متعدد پیرامون طرح مجلس، فرصت مطرح‌شدن دوباره پیدا می‌کنند. ازجمله این‌که مگر كار كارشناسي لازم در زمان تدوين، بررسي و تصويب طرح در مجلس انجام نشده است؟ یا این‌که آیا شورای نگهبان کوشیده با رد طرح مجلس، جلوی تبعات اجتماعی که طرحی ناپخته ممکن است سبب‌ساز وقوعش شود، بگیرد؟ به بیان دیگر آیا شورای نگهبان را در این فقره می‌توانیم به‌عنوان نهادی تصمیم‌ساز در حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی بدانیم؟ اين پرسش‌ها محور اصلي گفت‌وگوی «شهروند» با احمد آريايي‌نژاد، نماينده ملاير و از طراحان اصلي طرح «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» بود كه در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید:
براي پرسش نخست بفرماييد كه هدف از تدوين طرح فوق چيست؟ افکار عمومی در ایران بعد از مطرح‌شدن طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، برداشت‌های مختلف سیاسی، اجتماعی از آن کردند و حواشی زیادی پیرامونش شکل گرفت ...
هدف طراحان در همان عنوان اصلي طرح نهفته است. به‌طور قطع مردم ما مي‌دانند كه در شرايط امروز اگر فردي بخواهد به تكليف شرعي و ديني خود براي امر به معروف و نهي از منكر عمل كند، نه‌تنها شرايط فرهنگي جامعه او را همراهي نمي‌كند، بلكه هيچ دستگاه و نهادي از او حمايت نخواهد كرد. به همين دليل است كه مي‌بينيم در جامعه كساني‌كه به اين وظيفه شرعي و تكليف ديني عمل مي‌كنند، كتك خورده و حتي شهيد مي‌شوند.
برخي معتقدند كه اين طرح نه‌تنها حمايتي از آمران واقعي به معروف نمي‌كند، بلكه در صورت اجرا، ضمن اخلال در وظایف ذاتي نهادهاي قضايي و انتظامي، موجب هرج و مرج نيز مي‌شود. آيا اين تحليل‌ها را قبول داريد؟
انتقادهايي از همان ابتدا مطرح بود كه برخي از سر دلسوزي و خيرخواهي و برخي نيز مغرضانه مطرح شد. به‌طور قطع نمايندگان مجلس به دنبال اين نبوده و نيستند كه بدون ضابطه و قانون در جامعه، افراد در كارهاي قضايي يا نيروي انتظامي دخالت كنند. در احاديث ائمه اطهار(ع) نيز درباره امر به معروف و نهي از منكر شروطي تعيين شده كه ما نيز به اين شروط و محدوديت‌ها قایل هستيم. بنابراين ما در مجلس دنبال اين نبوديم كه كسي رفتار غيرقانوني در سطح جامعه انجام دهد. هدف نمايندگان حمايت از احياي فريضه ديني امر به معروف و حمايت از آمران و ناهيان است. به همين دليل مي‌خواهيم زيرساخت‌ها و ابزار كار را فراهم كنيم، تا مردم بتوانند به تكليف شرعي خود عمل كنند.
دليل اين ميزان مخالفت درباره يك طرح را چه مي‌دانيد؟ شاید این جزو معدود طرح‌هایی باشد که افکار عمومی از همان آغاز روی آن حساس شد...
عده‌اي داد و فرياد راه انداخته و اصل موضوع را به حاشيه رانده‌اند. مثلا با داد و فرياد مي‌گويند اين طرح رد شده و اشكال شرعي دارد. اشكالات شوراي نگهبان بايد در مجلس برطرف شود. ما نيز به اين قاعده و قانون پايبند هستيم. اما مگر براي نخستين‌بار است كه شوراي نگهبان يك طرح را داراي ابهام دانسته و به مجلس باز گردانده است؟ چرا برخي مي‌گويند اين طرح با اصول شرعي منافات دارد؟ چرا دروغ‌پردازي مي‌كنند و مي‌خواهند جلوي يك اقدام مثبت را بگيرند؟
شايد بخشي از اين انتقادها به دليل اشكالات بسياري است كه طرح دارد. ازجمله آن‌كه در 24 ماده، شوراي نگهبان 14 ايراد شرعي و قانوني و حقوقي گرفته و براي 3 ماده ديگر هم تذكر داده است...
هيچ طرحي بدون اشكال نيست. البته قبول دارم كه در تدوين طرح حمايت از آمران و ناهيان كار كارشناسي لازم انجام نشده بود و انشاءالله پس از بازگشت از شوراي نگهبان، اين ضعف‌ها نيز برطرف مي‌شود.
مانند آن بخش از طرح كه مربوط به تشكيلات نظارتي يا نهاد درخواست كننده راهپيمايي است يا اين‌كه برخي از موارد ابهام اخلال در كار قوه مجريه، نيروي انتظامي و دستگاه قضايي دارد و اين ابهامات به‌طور قطع بررسي و برطرف مي‌شود.
چه دليلي داشت كه يك طرح بدون مطالعات جدي و با شتاب به تصويب برسد و تا اين اندازه در جامعه حاشيه ايجاد كند؟ همین جای موضوع، طرح ظاهرا اجتماعی شما را کاملا سیاسی قلمداد می‌کند...
براي اين‌كه ما در جامعه يك خلأ جدي در اين رابطه احساس مي‌كنيم. من به‌عنوان نماينده مجلس وقتي در جامعه يك منكر را مشاهده مي‌كنم، جرأت ندارم به افرادي كه اين منكر را مرتكب شده و مي‌شوند، هشدار داده و آنها را نهي كنم. در ادارات ما، در دستگاه‌هاي مختلف، در روابط اجتماعي و خيابان و بازار هزار و يك مشكل وجود دارد، اما افراد كمي هستند كه به اين منكرات اعتراض مي‌كنند. مثلا اگر در يك اداره كارمندي ساده تكريم ارباب رجوع را رعايت نكند، ما نمي‌توانيم براساس تكليف شرعي خود عمل كرده و حرف خود را بزنيم. بلافاصله مي‌گويند به شما ربطي ندارد و حتي تعرض مي‌كنند به آمران به معروف و ناهيان از منكر. طبيعي است در چنين شرايطي نمايندگان احساس خطر كرده و اين طرح را آماده كنند.
بحث اين است كه طرح فوق نه‌تنها مشكلي را حل نكرده، بلكه حاشيه‌هاي بسياري به راه انداخته است. مثلا در مورد آن بخش كه شما به آمران به معروف و ناهيان از منكر اجازه اقدام عملي داده‌ايد. همين مورد از سوي شوراي نگهبان رد شده است.
من خيلي از جزييات طرح اطلاع ندارم.
شما از جزييات طرح اطلاع نداريد؟
خير. به دليل اين‌كه طرح حمايت از آمران به معروف و ناهيان از منكر در كميسيون‌هاي قضايي و فرهنگي بررسي شد و من عضو اين كميسيون‌ها نبوده و طبيعتا در بحث‌ها مشاركت نداشتم.
مگر شما جزو 19 امضاكننده طرح نيستيد؟
من از كليات بحث دفاع كردم و اين كار را مثبت مي‌دانم. حال چه تصويب شود و چه نشود، به تكليف خود عمل كرده‌ام. از سوي ديگر بايد توجه داشت كه اين طرح يك كار جدي و سنگين بود. شما ببينيد كه چند‌سال است مجلس و دولت و حتي دستگاه قضايي مي‌خواهند بحث مربوط به امر به معروف و نهي از منكر را ساماندهي كنند، اما نمي‌توانند. در مجلس هشتم طرح تاسيس سازمان امر به معروف مطرح شد كه به نتيجه نرسيد. از سوي ديگر در كوچه و خيابان آمران و ناهيان ما كتك مي‌خورند و شهيد مي‌شوند. بالاخره نبايد كاري انجام داد؟ بايد ما به‌عنوان نماينده مجلس ساكت مي‌مانديم؟
بحث ساكت ماندن نيست. موضوع اين است كه چرا كاري بدون كارشناسي و مطالعه انجام و عاملي براي تشویش افکار عمومی شد ...
ما هر كاري كنيم، انتقاد و اعتراض وجود دارد. نمي‌توانستيم اصل طرح كه از اركان دين و جزو تكاليف مسلمانان است را كنار بگذاريم. ايرادي هم ندارد. شوراي نگهبان به‌عنوان يك مرجع قانوني ابهاماتي را به طرح وارد كرده و با بحث و بررسي كارشناسي و جذب آراء و نظرات نخبگان و كارشناسان، اين ابهامات برطرف مي‌شود. به هر ميزان كه افراد بيشتري درباره اين طرح نظر دهند، مثبت و مطلوب است و مي‌توانيم با خردجمعي، طرحي جامع و كامل را به تصويب رسانده و اجرا كنيم.
در مواد اصلي اين طرح واژه «اقدام عملي» آمده و مجلس به آمران به معروف و ناهيان منكر اجازه اقدام عملي داده است. شوراي نگهبان اين عبارت را مبهم توصيف كرده. شما به‌عنوان يكي از امضاكنندگان طرح چه تعريفي از
«اقدام عملي» داريد؟
يكي از اشكالاتي كه من نيز به اين طرح وارد مي‌دانم، در همين نكته است. منظور ما از اقدام عملي اين نبود كه افراد در خيابان خودشان به جاي قاضي و ضابط قضايي عمل كنند. بايد در مورد اين عبارت بحث كارشناسي بيشتري انجام شود.
يعني بعد از تصويب يك طرح بايد در مورد جزييات آن بحث كنيم؟ آيا نبايد پيش از تصويب يك طرح در صحن علني مجلس اين موارد با مطالعه جدي برطرف مي‌شد؟
قبول دارم كه اشكالاتي به اين طرح وارد است و قبلا هم اين موضوع را گفته‌ام. به‌طور قطع در زمان بررسي مجدد طرح، اين ابهامات با نظر كارشناسان برطرف مي‌شود. من از كليات اين طرح دفاع كرده و باز هم دفاع مي‌كنم. اگر اشكالي هم مطرح شده يا مي‌شود، در مراجع قانوني برطرف خواهد شد. 2 موضوع مدنظر نمايندگان قرار دارد. يكي سرعت و ديگري دقت. ما نمي‌توانيم يكي از اين 2 اصل را فداي ديگري كنيم. جمع سرعت و دقت نيز كار سختي است و در اجرا مشكلاتي پيش مي‌آيد. اما مطمئن باشيد كه بحث حمايت از آمران به معروف در همين مجلس به سرانجام خوبي مي‌رسد.
آن زمان برخی‌ها می‌گفتند این حاشیه در جامعه ایجاد شده بود که اتفاقات ناگواري كه در اصفهان و با اسيدپاشي‌ها صورت گرفت، يكي از اثرات منفي اين طرح بود...
مرتبط كردن اين 2 موضوع با هم گناه كبيره است. وقتي مي‌گويم بعضي از روي غرض‌ورزي به طرح مجلس نگاه مي‌كنند، همين است. چرا يك كار غير شرعي،
غير قانوني و غير انساني را با يك طرح كه براساس آموزه‌هاي ديني تدوين شده، مرتبط کردند؟ كدام انسان با وجداني است كه حاضر شود به روي صورت زن و بچه مردم اسيد بپاشد؟ دركدام دین اينچنين رفتار جنايتكارانه‌اي توصيه شده؟ شما به زمان اتفاقات اصفهان نگاه كنيد، قبل از تصويب طرح در مجلس است و هيچ ارتباطي با هم ندارند.
انتقاد از مسئولان در اين طرح چه جايگاهي دارد. آيا انتقاد از نهادهاي حاكميتي و مديران ارشد
در قالب امر به معروف و نهي از منكر تعريف نمي‌شود؟
اتفاقا در اين خصوص بحث‌هاي خوبي مطرح و در ماده 9 طرح گنجانده شده است و اتفاقا اين ماده را شخصا به‌عنوان يكي از مواد مترقي طرح مي‌دانم.