ماندانا خسروی پور

در دنیای تجارت هر قیمتی که تغییر می‌کند، بر لب عده‌ای لبخند می‌نشاند و برخی دیگر را غمگین می‌کند. مثال روشن این دوگانگی در افت حدود 50‌درصدی قیمت نفت خام در بازارهای جهانی است که برخی را خوشحال و بعضی دیگر را ناراحت کرده است. درحالی‌که کشورهای تولیدکننده نفت‌خام متعارف که معمولا اقتصاد ملی خود را به نفت تکیه داده‌اند، از افت پی‌درپی بهای نفت نگران هستند و به‌دنبال چاره، مصرف‌کنندگان لبخند بر لب نفت ارزان را جشن گرفته‌اند.
تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد که قیمت بنزین در بازارهای جهانی به یک‌سوم کاهش یافته است. در این میان آمریکایی‌ها که طی ماه‌های گذشته هر گالن بنزین (معادل 3.60 لیتر) را با قیمتی بین 3.5 تا 4 دلار خریداری می‌کردند، اکنون برای این کالای پر مصرف تنها  1.90 دلار می‌پردازند که در 6 ‌سال اخیر بی‌سابقه بوده است. البته سیاستمداران آمریکایی نیز در این میهمانی سهیم هستند، چراکه میزان محبوبیت مسئولان و به‌خصوص رؤسای جمهوری این کشور با قیمت‌ها به‌ویژه نرخ بنزین و سوخت رابطه مستقیمی دارد. حتی گاز طبیعی هم طی ماه‌های اخیر افت بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده به‌طوری که به کمترین نرخ در 6 ‌سال گذشته نزدیک شده است. بنابراین مصرف‌کنندگان سوخت در آمریکا و اروپا همزمان با جشن‌ سال نوی میلادی به‌جشن دیگری هم دعوت شده‌اند. در این زمینه کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول نفت ارزان را هدیه‌ای برای اقتصاد جهانی می‌داند.
اما روی دیگر سکه نفت ارزان، کشورهایی هستند که تمام دارایی‌شان نفت و گازی است که از دل خاک استخراج می‌کنند و به دیگران می‌فروشند. آنها ‌سال نوی میلادی دشواری را پیش‌رو دارند به‌گونه‌ای که خبرگزاری بلومبرگ مهم‌ترین اتفاق ‌سال 2015 را ارزان شدن نفت معرفی کرده است. این درحالی است که بسیاری از کارشناسان قیمت‌هایی کمتر از آنچه هست (حدود 50دلار)  را برای ماه‌های آینده پیش‌بینی می‌کنند. اما همین افت قیمت نفت به تولید بیشتر نفت توسط همین تولیدکنندگان سنتی منجر شده است. آنها برای این‌که از پس هزینه‌های خود برآیند مجبورند با افزایش تولید و فروش بیشتر کسری بودجه‌های سنگینی که در آینده انتظار آنها را می‌کشد، تاحدودی کاهش دهند.
البته در نگاهی بلندمدت‌تر باید گفت که روند فعلی حاکم بر بازار نفت دوام چندانی نخواهد داشت، چراکه امنیت انرژی جهان را تهدید می‌کند. معادلات اقتصادی نشان می‌دهد، هرگاه قیمت نفت مدت زمان زیادی پایین بماند، سرمایه‌گذاری تولیدکننده‌ها برای استخراج و تولید بیشتر متوقف می‌شود و در آینده‌ای نه‌چندان دور تقاضا از عرضه سبقت می‌گیرد. اتفاقی که می‌تواند امنیت مصرف‌کنندگان را نیز با خطر مواجه کند. بنابراین بازی عمدتا سیاسی که هم‌اکنون درجریان است به ناچار باید تغییر کند تا معادله عرضه و تقاضا همچنان برقرار بماند.