اسما   روانخواه پژوهشگر اجتماعی

در دنياي امروز افزایش چشمگیر بیماری‌های پرخطر همچون هپاتیت و ایدز و نیاز به آموزش شهروندان برای جلوگیری از گسترش این بیماری‌ها به‌خصوص در آموزش و پرورش که بزرگترین جامعه تحت‌پوشش یعنی کودکان و نوجوانان 7 تا 18سال را در مجموعه خود دارد، لزوم بکارگیری مربیان و معلمان‌بهداشت را در مسائل بهداشتی روز به‌روز افزایش می‌دهد.  از جنبه‌اي ديگر، در جامعه ما نسبت به رعايت اصولي مسائل بهداشتي و اهميت دادن به سلامت (چه جسماني و چه رواني) حساسيت كمتري وجود دارد و در بسياري از مواقع مراجعه به متخصص جاي خود را به خوددرماني داده است. بنابراين لازم است تا از سنين كودكي نسبت به رعايت برخي از اصول، رفتار‌ها و هنجارهاي بهداشتي حساسيت ايجاد شود و اين امر مي‌تواند در نهاد آموزش و پرورش به‌عنوان يكي از اصلي‌ترين متوليان جامعه‌پذيري صورت گيرد. اما در کشور ما این موضوع از سوی مسئولان مغفول مانده است. كمبود مربی بهداشت در مدارس، معضلی است که در چند ‌سال گذشته با آن روبه‌رو بوده‌ايم. اخيرا معاون دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، یکی از مشکلات اساسی دانش‌آموزان به‌ویژه دختران را ضعف‌ آموزش‌بهداشت دانست و تصریح کرد: 120‌هزار مدرسه در سراسر کشور وجود دارد، ولی تعداد مربیان بهداشت یک‌ششم این رقم است؛ یعنی به ازای هر 6 مدرسه، تنها یک‌مدرسه مربی‌بهداشت دارد. دکتر سیدتقی یمانی، با تأکید بر اهمیت و ضرورت نیاز به مربیان‌بهداشت، گفت: دولت و وزارت آموزش و پرورش باید روی سلامت دانش‌آموزان سرمایه‌گذاری کنند و در صورت بی‌توجهی نسبت به این موضوع، دانش‌آموزان بسیاری به‌سمت رفتارهای پرخطر می‌روند و سلامت خود را از دست می‌دهند. عوارضی مانند چاقی، افزایش‌وزن، اختلالات روحی و روانی، افزایش ابتلا به‌بسیاری از بیماری‌ها به‌دلیل عدم آموزش پیشگیری یا سنجش به‌موقع نیز از تبعات سوء فقدان مربی‌بهداشت در مدارس است.  
يكي از نكات مهم و قابل‌اهميت، آشنايي صحيح دانش‌آموزان از شرايط سن بلوغ است تا اين دوره پر استرس را با فشار كمتري بگذرانند. با توجه به حساسیت و فیزیولوژی خاص زنان، عدم‌آموزش صحیح مسائل بهداشتی در سنین مدرسه برای آنها عوارض ماندگاری به‌دنبال دارد.  در جامعه امروزی همسو با گسترش شبكه‌هاي اجتماعي كه در زمينه‌هاي مختلف فعاليت مي‌كنند، با حجم انبوهی از داده‌ها و نیازها روبه‌رو هستیم و با رویکرد سنتی نمی‌توان در امر آگاه‌سازي دانش‌آموزان درمورد مسائل بهداشتي، جنسي يا بيماري‌هايي مانند هپاتيت و ايدز موفق شد؛ لذا باید اطلاعات را به‌صورت هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده از کانال آموزش‌وپرورش به‌دانش‌آموزان انتقال داد. اما آموزش‌وپرورش در اين رابطه داراي محدوديت‌هايي است. در همين رابطه معاون دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس با اشاره به ضرورت و نیاز آموزش‌وپرورش به نیروی‌انسانی، تصریح مي‌كند: آموزش و پرورش نیاز به نیروی‌انسانی متخصص و تغییر رویکرد و فضاسازی برای نیروهای غیربهداشتی دارد. حرف یک معلم بسیار اثرگذار است، اما مگر چقدر برای او فضا و فرصت ایجاد کردیم که به مسائل خارج از درس خود بپردازد؟ اگر معلمان سایر درس‌ها، بتوانند تنها 5 دقیقه از وقت کلاس خود را صرف آموزش و صحبت با دانش‌آموزان کنند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. يكي ديگر از مسائلي كه در اين رابطه مطرح مي‌شود، بحث ورود وزارت بهداشت به امر سلامت دانش‌آموزان است و توجه به اين نكته كه واگذاري مسئوليت‌هاي مختلف همچون حوزه سلامت به آموزش و پرورش با توجه به محدوديت‌هايي كه با آن روبه‌روست داراي اثرات مثبت است يا منفي؟ و آيا مي‌توان با آموزش معلمان كمبود مربيان‌بهداشت در مدارس را جبران كرد يا بايد هرچه سريع‌تر نسبت به جذب اين افراد اقدام کرد؟ حضور نيروي‌متخصص به‌عنوان مربي‌بهداشت در مدارس به‌جهت همراهي با دانش‌آموزان در ارتباط با مسائل بهداشتي و همچنين آگاه‌سازي و آموزش صحيح آنان در مسائل مختلف بهداشتي داراي اهميت بسياري است و اعلام اين آمار كه از هر 6 مدرسه تنها يكي از آنها مربي بهداشت دارد، كمي نگران‌كننده است.