| جمشید محبی |
زندگی گاهی سخت می‌گیرد به آدمیزاد! گاهی پا به سن که می‌گذاری، روزهای خوش سالیان دور رژه می‌روند مقابلت انگار که دیروز بوده تجربه آن همه شوکت و سرافرازی. رسیدن به قله‌هایی که پیشتر فتح شده‌اند گاهی نشدنی می‌نماید، انگار که شیری به ورطه فرتوتی گرفتار آمده و شاهی از تخت فرو افتاده باشد.
رویایی به نام جام ملت‌ها
تیم‌ملی فوتبال ایران دورترها حرف اول را می‌زد در سراسر قاره کهن؛ سه قهرمانی متوالی در سال‌های 1968، 1972 و 1976 تنها یادگار شیر بیشه فوتبال آسیا از تفرعن در این قاره است. جام ملت‌ها البته کمی پیشتر شکل گرفته بود؛ در سال 1956 یعنی زمانی‌که هنوز جامی مشابه در اروپا راه‌اندازی نشده بود. عبدالرحمان تانکو، نخست‌وزیر مالزی و رئیس وقت کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) همتی کرد و طرح برگزاری چنین مسابقاتی را با وجود استقبال نه چندان مناسب اندک اعضای این کنفدراسیون عملیاتی کرد تا بدین ترتیب هنگ‌کنگ میزبان اولین دوره رقابت‌ها باشد، اگرچه ایران در این دوره غایب بود و کره‌جنوبی موفق شد نام خود را به‌عنوان نخستین قهرمان به ثبت برساند. در سال 1960 مدافع عنوان قهرمانی میزبان دوره دوم بود و این‌بار تیم کشورمان هم برای نخستین‌بار حضور در این رقابت‌ها را تجربه کرد و البته در همان مرحله مقدماتی حذف شد. در این‌سال کره‌ای‌های میزبان برای دومین دوره پیاپی قهرمان شدند. دوره بعدی به میزبانی اسراییل یکی از ضعیف‌ترین دوره‌های تاریخ جام ملت‌ها بود که کشورهای قاره هم استقبال چندانی از آن به عمل نیاوردند به نحوی که کشورمان هم در این دوره غایب بود. سال 1968 اولین قهرمانی ایران در نخستین دوره میزبانی‌اش رقم خورد. سالاری ایران در آسیا تا 2 دوره بعد هم ادامه یافت. مدافع عنوان قهرمانی در سال 1972 موفق شد در تایلند بار دیگر این عنوان را مال خود کند. سومین و آخرین قهرمانی ایران درحالی رقم خورد که ابتدا قرار بود لبنان ششمین میزبان این رقابت‌ها باشد اما به دلیل جنگ داخلی محروم شد و میزبانی به ایران رسید تا تیم کشورمان بار دیگر میزبانی‌اش را با قهرمانی پیوند بزند. از واپسین قهرمانی ایران تاکنون سال‌های زیادی گذشته و بدون اغراق فوتبال ما تا توانسته درجا زده است. در گذر همین سال‌ها ژاپن توانسته چهار بار به‌عنوان قهرمانی برسد و پرافتخارترین کشور قاره کهن در جام ملت‌ها لقب بگیرد. ژاپن به ترتیب در سال‌های 1992 (به عنوان میزبان)، 2000، 2004 و 2011 قهرمان شده است.
تب تند ایران خارج از گروه مرگ
روزها ورق‌خورده و حالا رسیده‌ایم به شانزدهمین دوره جام ملت‌ها که اعتباری به مراتب افزون‌تر از دوره‌های نخست یافته است. استرالیا به‌عنوان کشوری که تجربه موفق برگزاری یک دوره بازی‌های المپیک (2000 سیدنی) را داشته قرار است در 4 شهر سیدنی، نیوکاسل، کانبرا و بریزبین میزبان 16 تیم راه یافته به دور نهایی باشد. در این دوره تیم‌های استرالیا، کره‌جنوبی، عمان و کویت گروه اول مسابقات را تشکیل داده‌اند. پیشی‌بینی تیم‌های صعودکننده از این گروه ساده به‌نظر می‌رسد. عمان و کویت اگرچه تیم‌های سرحالی (خصوصا کویت) هستند اما بعید است بتوانند مقابل استرالیا و کره پرمهره، شانسی برای صعود پیدا کنند. در گروه دوم تیم‌های عربستان، ازبکستان، چین و کره‌شمالی ترکیب سخت و پیچیده‌ای را تشکیل داده‌اند. سرنوشت تیم‌های صعودکننده این گروه اصلا آسان نیست. اگر عنوان شود هر 4 تیم شانس صعود دارند، ادعای گزافی نیست با این حساب باید خوشحال باشیم که تیم‌ملی کشورمان در این گروه قرار ندارد، هر چند برای فوتبال بی‌حساب و کتاب ما هیچ تضمینی وجود ندارد که بتواند نمایش مقتدرانه‌ای در گروه سوم داشته باشد، جایی که باید با قطر سرسخت، امارات متحول شده و بحرین همیشه گربه‌سیاه سه بازی به معنای واقعی کلمه «مشکل» را برگزار کند.
بازی نخست شاگردان کارلوس کی‌روش (بازی پنجم جام) 12 و 30 دقیقه روز یکشنبه 21 دی در ورزشگاه ملبورن، شهر ملبورن مقابل تیم‌ملی بحرین خواهد بود. در مسابقه دوم که بازی چهاردهم جام محسوب می‌شود تیم کشورمان ساعت 12 و 30 دقیقه روز پنجشنبه 25 دی در ورزشگاه استرالیای شهر سیدنی رو در روی قطر سخت‌ترین بازی مرحله گروهی خود را برگزار می‌کند و درنهایت آخرین بازی این مرحله برای ایران (بازی 21 جام) ساعت 11 و 30 دقیقه روز دوشنبه 29 دی در ورزشگاه بریزبین شهر بریزبین برگزار خواهد شد. در گروه چهارم و آخر تیم‌های ژاپن، اردن، عراق و فلسطین قرار دارند که از همین حالا باید بلیت صعود ژاپن را تأیید شده دانست. چشم بادامی‌ها به احتمال زیاد با کسب 9 امتیاز کامل مرحله گروهی به‌عنوان مدافع عنوان قهرمانی برای سایر مدعیان خط و نشان خواهد گرفت. سه تیم باقی‌مانده و خصوصا تیم‌های اردن و عراق برای صعود به‌عنوان تیم دوم تلاش خواهند کرد.
خبرهای خوش لحظه آخر
تیم ملی ایران با ترکیبی کامل مقابل حریفان صف‌آرایی خواهد کرد. بعد از موافقت ستاد کل نیروهای مسلح با حضور 4 بازیکن متخلف در تیم‌ملی، خصوصا مهرداد پولادی حالا کارلوس کی‌روش کمبودی از نظر نفرات نداشته و هر بازیکنی که مد نظرش بوده را در اختیار دارد.
در کنار این موضوع با توجه به برخی مراودات پشت پرده که منجر به برکناری سریالی بسیاری از مدیران فدراسیون فوتبال شد، حمایت‌های شخص وزیر ورزش فراتر از نامه‌نگاری برای رفع مشکل ملی‌پوشانی که تحت محرومیت ناشی از تخلف در مورد گرفتن کارت پایان خدمت جعلی قرار داشتند، به کمک‌های مالی قابل توجه هم گسترش پیدا کرد و تیم با جیب پر راهی سرزمین کانگوروها شد.
دو راهی دفاع و حمله
در مورد شرایط فنی تیم‌ملی باید گفت که شاهد نمایشی متفاوت از آنچه در جام‌جهانی از شاگردان کی‌روش دیدیم، خواهیم بود. اساسا جام ملت‌ها جایی نیست که در آن مرد پرتغالی دنبال دفاع مطلق باشد. برای تیمی که انتظار می‌رود دست‌کم تا مرحله نیمه‌نهایی مقتدرانه پیش برود، دفاعی بازی کردن کارآیی نخواهد داشت. تیم‌ملی همان‌قدر که لازم است در دفاع قدرتمند و کم اشتباه باشد باید بتواند در فاز بازی‌سازی و هجوم هم حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد. ما در این رقابت‌ها بازی آسان نداریم. نگاهی به 3 هم‌گروهی قدرتمندمان یعنی قطر، امارات و بحرین نشان می‌دهد که تیم‌ملی از یک سو برای صعود نیاز به پیروزی و کسب امتیاز دارد و از سوی دیگر کمترین اشتباه در بخش دفاع می‌تواند منجر به تجربه یک کابوس واقعی با مربی نامداری چون کی‌روش باشد.
در انتظار سورپرایزی دیگر از کی‌روش
بزرگترین و مهم‌ترین نقطه قوت تیم‌ملی در استرالیا بدون‌شک کارلوس کی‌روش است؛ یک مربی با کلاس جهانی که نشان داده بیش از آنچه انتظارش را داریم نتیجه می‌گیرد. او فوتبال ایران را یک گام جلوتر از آنچه استحقاقش را دارد، پیش می‌برد. ما با کی‌روش در گروهی که کره‌جنوبی حضور داشت به‌عنوان تیم نخست راهی جام‌جهانی شدیم و در برزیل هم 2 بازی باور نکردنی مقابل نیجریه و خصوصا آرژانتین از او و تیمش دیدیم. این موارد ما را دلگرم می‌کند در جام ملت‌ها هم شاهد سورپرایز دیگری از این مرد کارکشته و باهوش باشیم و حتی به فینال و قهرمانی بیندیشیم، چرا که نه؟!