| امير حسين خواجوي |
اين‌بار نه به‌خاطر حفظ گونه‌هاي جانوري و دوري از خطر انقراض آنها بلكه به دليل شيوع آنفلوآنزا در بين پرندگان مهاجر به كشور، سازمان حفاظت از محيط‌زيست مجبور شد تا در مناطق آلوده شكار پرندگان آبزي و كنار آبزي را ممنوع اعلام كند.
همه‌ساله با شروع فصل زمستان در مدار شمالي پرندگان به سمت مناطق گرمتر جنوبي مهاجرت مي‌كنند. كشور ما نيز هر ساله به دليل بهره‌مندي از تالاب‌ها و مناطق طبيعي مساعد براي زندگي اين گونه‌هاي جانوري، ميزبان چند ماهه اين پرندگان است. مهاجراني كه عمدتا از سيبري و شمال روسيه به دنبال غذا و هواي گرمتر به كشور ما مهاجرت مي‌كنند. مهاجران امسال اما با خود حامل بيماري خطرناكي هستند. براساس گزارشات و اخبار منتشر شده كه به تاييد سازمان دامپزشكي كشور نيز رسيده است، بيماري آنفلوآنزاي فوق‌حاد بين پرندگان شمال روسيه و سيبري شيوع گسترده‌اي داشته است. از همين‌رو يگان حفاظت از محيط‌زيست در بيشتر استان‌هاي كشور، براساس دستورالعمل سازمان دامپزشکی کشور، به دلیل اقدامات پیشگیرانه شکار پرندگان را ممنوع اعلام كرده است.
مردم از گوشت شكار استفاده نكنند
در اين ميان استان‌هاي شمالي كشور به‌عنوان كريدور ورود پرندگان مهاجر شمالي اولين اقامتگاه آنها به‌شمار مي‌رود. از همين‌رو اقدامات پيشگیرانه و جلوگيري از شكار پرندگان در اين مناطق از اهميت زيادي برخوردار است. به همين دليل اداره كل حفاظت از محيط‌زيست استان مازندران اولين اداره كلي بود كه شكار هرگونه پرنده آبزي و كنار آبزي را ممنوع اعلام كرد. موضوعي كه چندي پيش از سوي مسلم آهنگري، فرمانده يگان حفاظت از محيط‌زيست استان مازندران به‌صورت رسمي اعلام شد. اداره كل محيط‌زيست استان مازندران در اطلاعيه‌اي از تمام شكارچيان خواسته، باتوجه‌به این‌که بیماری آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان میان انسان و دام مشترک و خطرناک است لازم است افراد از شکار پرندگان خودداری کنند.
از طرف ديگر اداره كل سازمان محيط‌زيست استان گيلان نيز به دنبال ابلاغيه سازمان دامپزشكي شكار هرگونه پرنده آبزي در كليه مناطق استان را ممنوع اعلام كرده است. محمدرضا برجی مديركل حفاظت از محيط‌زيست گيلان با اشاره به شرايط اقليمي و فرهنگي در استان‌هاي شمالي به ويژه گيلان از مردم خواسته به هيچ‌عنوان از گوشت پرندگان مشكوك و شكار شده توسط شكارچيان كه در بازارهاي محلي به فروش مي‌رسند استفاده نكنند. او همچنين از تشديد كنترل و مراقبت توسط گشت‌هاي يگان حفاظت به دليل حفظ سلامت شهروندان خبر داده و دراين‌باره گفت: «با افراد متخلفي كه بدون توجه به هشدارها، به شكار يا زنده‌گيري اين پرندگان اقدام كنند، برخورد قاطعي صورت مي‌گيرد. چراكه اين‌بار مسأله سلامت مردم درميان است و هيچ‌گونه مماشاتي صورت نمي‌گيرد.»
برجي همچنين از توافق صورت گرفته با سازمان دامپزشكي براي نمونه‌گيري از پرندگان در تالاب انزلي خبر داد و گفت: «چندین مورد نمونه‌گيري توسط سازمان دامپزشكي براي پايش آنفلوآنزا در سطح استان انجام گرفته است. البته تاكنون نتايج آن از طريق دامپزشكي به ما ابلاغ نشده، ولي براساس توافق صورت گرفته، نمونه‌گيري‌ها به صورت مستمر ادامه خواهند داشت.»
دستگيري شكارچي متخلف
در پارس‌آباد
منطقه پارس‌آباد در استان اردبيل به دليل وجود رودخانه ارس و تالاب‌ها و آبگيرهاي اطراف آن نيز از ديگر اقامتگاه‌هاي اين پرندگان شمالي است كه هر ساله ميزبان تعداد كثيري از آنها است. به همين دليل در اين منطقه نيز شكار و زنده‌گيري هرگونه پرنده آبزي ممنوع اعلام شده است.
سرپرست اداره حفاظت از محیط‌زیست پارس‌آباد در بازدید از حاشیه رودخانه ارس و تالاب‌های این منطقه گفت: «باتوجه به شیوع آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان و احتمال سرایت این بیماری به انسان، شکار و زنده‌گیری هرگونه پرنده مهاجر آبزی در استان ممنوع است. به همین دلیل، پروانه صید و شکار پرندگان صادر نمی‌شود و به تمامی شکارچیان ابلاغ شده به منظور جلوگیری از احتمال شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان از شکار و زنده‌گیری این پرندگان جدا خودداری کنند.»
هاشم میرزانژاد با اشاره به ورود هزاران پرنده از قبيل زنگوله بال و فاخته گفت: «تالاب‌های این شهرستان در این روزها میزبان هزاران قطعه پرنده حمایت شده و کمیاب ازجمله گونه‌های درحال انقراض پلیکان، زنگوله بال، خروس کولی، قوی گنگ، قوی فریادکش، غاز خاکستری، عروس غاز، انواع اردک، فاخته و درنای خاکستری است که برای زمستان‌گذرانی به این منطقه مهاجرت می‌کنند و تا اواخر فصل زمستان در این منطقه گرمسیری سکونت دارند و با مساعد شدن شرایط جوی در مناطق شمالي به زیستگاه اصلي خود بازمي‌گردند.»
او ادامه داد: «این شهرستان با داشتن تالاب و آبگیرهایی همچون تالاب میل و مغان در اصلاندوز، سواحل رودخانه مرزی ارس، دریاچه شهرک شهید غفاری و تالاب تپراق کندی از مهم‌ترین زیستگاه‌های این پرندگان به‌شمار می‌رود كه تمامي اين مناطق به‌صورت شبانه‌روزي تحت مراقبت شديد ماموران يگان حفاظت است و با متخلفاني كه نه به قوانين احترام مي‌گذارند و نه براي سلامت خود و ساير مردم ارزش قایلند به شدت برخورد مي‌كنيم.»
ميرزانژاد در پاسخ به اين سوال كه آيا تاكنون كسي در اين رابطه بازداشت شده است؟ گفت: «ماموران یگان حفاظت از محیط‌زیست یک شکارچی غیرمجاز را دستگیر و به همراه دو قطعه پرنده از گونه‌های اردک سرسبز و خوتکا، او را با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی کردند.»
ممنوعيت شكار در سايه
بي‌خبري شكارچيان
ابلاغ خبر ممنوعيت شكار پرندگان فقط به استان‌هاي شمالي كشور ختم نشده و تاكنون اين ممنوعيت در استان‌هاي خراسان رضوي و جنوبي نيز اعمال شده است. با توجه به شروع فصل سرما و آغاز مهاجرت پرندگان به مناطق گرمسير جنوب انتظار مي‌رود رفته‌رفته به تعداد مناطق شكار ممنوع پرندگان آبزي افزوده شود. اما بايد ديد كه به جز انتشار خبر ممنوعيت از طريق اخبار اطلاع‌رساني به موقع و درستي نيز در اين خصوص انجام گرفته است. چراكه آگاهي بخشي و آموزش مي‌تواند تا حد زيادي از بروز تخلف در شكارچيان جلوگيري كند.
رامين يكي از شكارچيان مازندراني درخصوص ممنوعيت شكار پرندگان آبزي به «شهروند» گفت: «خبر ممنوعيت شكار را از يكي از دوستانم شنيدم و البته الان ديگر مطمئن شدم!»
او با انتقاد از نحوه اطلاع‌رساني حفاظت از محيط‌زيست گفت: «به‌طور معمول شكارچيان براي اخذ مجوز در اوايل پاييز به سازمان مراجعه مي‌كنند و اگر خبري باشد همانجا به ما اعلام مي‌شود. البته اين طريق اطلاع‌رساني اصلا درست نيست. بسياري از خبرها از طريق شكارچيان ديگر دهان‌به‌دهان مي‌چرخد. بسياري از شكارچيان كه سن‌و‌سال بالايی دارند، با اينترنت و رایانه رابطه چنداني ندارند، درحالي كه اين اخبار فقط در سايت‌هاي خبري منتشر مي‌شود بسياري از آن بي‌خبرند. تلویزيون هم كه كلا به محيط‌زيست، شكار و حيوانات كاري ندارد. پس ما چگونه بايد از اين اخبار مطلع شويم. اطلاعات من و بسياري از شكارچيان در ارتباط با آنفلوآنزاي پرندگان درحد بسيار كمي است. سازمان محيط‌زيست بايد براي آگاهي شكارچيان و حتي عموم مردم برنامه داشته باشد.»
حسين، شكارچي ديگري است كه از وجود اين ممنوعيت اظهار بي‌اطلاعي مي‌كند. او در اين‌باره به «شهروند» گفت: «من اين خبر را از زبان شما شنيدم. البته من شكارچي به اصطلاح حرفه‌اي نيستم ولي سالي چندبار به شكار مي‌روم. توقع ما از سازمان حفاظت از محيط‌زيست اين است كه اين اخبار را به موقع به ما اطلاع دهد. من اگر پرنده‌اي را شكار كنم براي مصرف خود يا خانواده و فاميل مي‌فرستم. اگر بدانم كه اين پرنده‌ها مريض هستند، امكان ندارد آنها را شكار كنم.»
او ادامه داد: «به عقيده من اگر اطلاع‌رساني به درستي انجام شود، شكارچيان غيرمجاز نيز براي حفظ سلامتي خودشان از شكار منصرف مي‌شوند.»
در مجموع مي‌توان گفت، كمبود امكانات، تجهيزات و نيروي انساني در يگان حفاظت از محيط‌زيست از يك طرف و عدم اطلاع‌رساني و آموزش «موضوعي كه سازمان محيط‌زيست توجه چنداني به آن ندارد» به شكارچيان و مردم درخصوص مسائل زيست‌محيطي در مواقع بروز اتفاقات نظير بيماري‌هاي دام، طيور ازطرف ديگر به علاوه نقص قوانين و احكام قضايي بازدارنده باعث مي‌شود كه نه فقط محيط‌زيست بلكه سلامت مردم نيز مورد تهديد واقع شود. مجموعه اين نواقص چيزي نيست جز مخاطرات زيست‌محيطي كه درنهايت زندگي مردم را تهديد خواهد كرد. فقط بايد اميدوار بود كه در چنين شرايطي شاهد سرايت اين بيماري از حيوان به مردم كشورمان نباشيم.