تاکید بر توسعه گردشگری تمام فصل‌های اردبیل در حالی در برنامه‌های کوتاه و بلندمدت استان اردبیل مطرح است که در عمل هزینه‌های تحقق این هدف صرف اجرای برنامه‌های نمادین فاقد خروجی محسوس می‌شود.
به‌گزارش مهر، سال‌هاست که گردشگری به‌عنوان محور توسعه استان اردبیل انتخاب شده است. محوری که با هدف رشد و توسعه اقتصادی قرار بود در کنار کشاورزی، اردبیل را به یکی از استان‌های توسعه‌یافته تبدیل کند.
در عین حال شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی موجب شده بود گردشگران رغبتی برای حضور در فصول سرد سال که 6ماه سال را شامل می‌شود، نداشته باشند.
همچنین غفلت از پتانسیل‌های گردشگری زمستانی و عدم‌شناخت و بهره‌گیری درست مسئولان از این پتانسیل‌ها موجب شده بود تا همین چند‌سال قبل گردشگران این استان در تابستان و بهار رغبت سفر به اردبیل را داشته باشند و در عین حال با محدودیت جاذبه‌های گردشگری بیشتر از 2روز نیز ماندگار نشوند.
تجربه برگزاری جشنواره زمستانی در خلخال خالق این ایده بود که به گردشگری زمستانی اردبیل اندیشیده شود چرا که روال ذکر شده در حضور مسافران نه‌تنها درآمد اقتصادی نداشت بلکه حتی برای استان صرف هزینه‌های مختلف بود.
در عین حال تغییر شهرستان محل برگزاری جشنواره زمستانی و برگزاری آن در سرعین با هدف رونق‌بخشی به این شهر به مدت 2سال متوالی نه‌تنها در اهداف خود باز ماند بلکه بار دیگر جرقه‌های باروری گردشگری زمستانی اردبیل را کم‌سو کرد.
این‌بار تبلیغات نادرست و فاقد مطالعه نهادهای مسئول از ظرفیت‌های گردشگری زمستانی بود که موجب می‌شد جشنواره‌ها نظرها را جلب نکند و حتی مغایر با اهداف خود اجرا شود.
این روزها تأکید کارشناسان بر این است که بیش از این نمی‌توان پتانسیل‌های گردشگری استان به‌ویژه در فصل زمستان را قربانی تبلیغات و برنامه‌های نمادین فاقد خروجی ساخت و در وضعیتی که زیرساخت‌های مناسب برای گردشگری زمستانی فراهم نیست به‌جای صرف هزینه در برگزاری چنین برنامه‌هایی باید زیرساخت‌ها را تجهیز کرد.
گردشگر زمستانی راهی می‌خواهد که بتواند بدون دغدغه به مقصد برسد، این اصل اول توسعه گردشگری زمستانی است، اما این ضرورت به‌ویژه در منطقه‌ای کوهستانی مانند اردبیل در برخی مواقع نادیده انگاشته می‌شود.
هر چند تجهیز جاده‌ها به نیروهای امدادی، امکانات تردد زمستانی و ماشین‌آلات برف‌روبی از ابتدای زمستان در اردبیل آغاز می‌شود اما تنها کافی است که گردشگری از جاده اصلی به قصد سفر به یک دریاچه یا کوه فاصله بگیرد.
موضوعی که فعال حوزه گردشگری با ذکر مثالی به بروشور معرفی دریاچه نئور اشاره می‌کند که بدون تشریح وضع راه‌ها و محدوده دریاچه در فصل زمستان در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد. به‌گفته جلال‌الدین شاهبازی براساس این بروشور یک گردشگر به دریاچه که چندان هم فاصله‌ای با مرکز استان ندارد سفر کرده و در برف‌گیر می‌کند و از این موضوع گلایه داشت که چرا اطلاع‌رسانی‌ها درست نیست.
این اظهارات را اضافه کنید به اقدام میراث‌فرهنگی استان که سالانه رقم قابل توجهی از چاپ و توزیع بروشور در ایام تعطیلات را جزو یکی از مهم‌ترین اقدامات تبلیغاتی خود در راستای معرفی جاذبه‌های گردشگری استان می‌داند. بروشورهایی که از قضا نتوانسته حتی راهنمایی درستی به یک مسافر داشته باشد.
شاهبازی معتقد است باز بودن راه‌های فرعی و خاکی از الزامات و ضروریات گردشگری زمستانی است و با این وجود در زمستان اکثر راه‌ها پوشیده از برف است به‌ویژه برای انجام ورزش‌های زمستانی و کوهپیمایی ورزشکاران را با مشکل مواجه می‌سازد.
در عین حال نبود جاده‌های دسترسی مناسب در جاذبه‌های گردشگری کوهستانی دغدغه‌ای است که موجب شده اردبیل از این پتانسیل طبیعی خود بهره چندانی نبرد.
پیش‌بینی تقریبی آب‌وهوا؛ مانع یا لازمه گردشگری زمستانی
در کنار مسدود بودن جاده دست مسافر از پیش‌بینی دقیق آب‌وهوا خالی است. این به‌عنوان یکی از موانع توسعه گردشگری زمستانی محسوب می‌شود. این در حالی است که اعلام دقیق وضع جوی وظیفه رسانه‌های جمعی است و تظاهر به مناسب بودن هوا موضوعی تعارف‌بردار نیست.
در کنار چنین اعتراضاتی که موجب شد صداوسیمای اردبیل مجریان خود را حتی زیر کولاک برف خندان به صحنه ببرد و از آب‌وهوای سرد و سوزناک تمجید و تعریف کند، به‌نظر می‌رسد اعلام دقیق و زنده وضع جوی آب‌وهوا نیاز اصلی این استان با شرایط جوی متغیر است.
به‌گفته مدیرکل هواشناسی استان توصیه‌های آب‌وهوایی گردشگری به مدیریت بحران استان، صداوسیما و «هوا راه» اعلام می‌شود و مدیریت بحران تمامی اعضای ستاد بحران را در جریان وضع آب‌وهوایی قرار می‌دهد.
علی دولتی‌مهر با بیان اینکه هواشناسی عضو کمیته فرعی گردشگری است، تنها اقدام فعلی را پیش‌بینی وضع جوی مناطق مختلف عنوان می‌کند.
سامانه «تهک» یا توسعه هواشناسی کاربردی و برقرار ساختن رادار هواشناسی از جمله ضروریاتی است که دولتی‌مهر در پیش‌بینی و اعلام دقیق شرایط جوی استفاده از آن را برای منطقه کوهستانی اردبیل ضروری می‌داند. دو امکانی که البته در گام‌های ابتدایی راه‌اندازی خود بوده و در حال حاضر وضع جوی به‌ویژه در ارتفاعات جهت انجام ورزش‌های زمستانی به صورت تقریبی اعلام می‌شود.
نبود امکانات مناسب
اسکان گردشگری زمستانی
در صورتی که گردشگر از دو موضوع راه و هوا به نتیجه نسبی دست یابد و خود را به این منطقه برساند، موضوع بعدی اسکان و امکانات و جاذبه‌های ماندگار است.
مسافرت اغلب مسافران با چادر در سال‌های اخیر موجب شده نه‌تنها صدای اعتراض صنف هتلداران به گوش برسد بلکه مسئولان استان نیز سفر با چادر را فاقد درآمدزایی اقتصادی برای استان بدانند.
با این وجود در فصل زمستان استفاده از هتل و مراکز اقامتی به مراتب رونق بیشتری خواهد داشت و این در حالی است که استاندار اردبیل نداشتن هتل پنج‌ستاره را از موانع توسعه گردشگری استان دانسته و ساخت 2هتل پنج‌ستاره یکی در اردبیل و یکی در سرعین را ضروری می‌داند.
مجید خدابخش معتقد است وقتی هتل مناسب با استانداردهای روز نداشته باشیم نمی‌توان دست گردشگر خارجی و حتی داخلی را گرفت و برای استفاده از امکانات گردشگری به‌ویژه در زمستان به استان آورد.
وی در عین حال ساخت یک هتل در کنار دریاچه شورابیل را با رسانه‌ها طرح کرده و گفته قرار است احداث یک هتل پنج‌ستاره در مجتمع شورابیل بررسی شود که در صورت احداث آن بخشی از مشکلات در حوزه گردشگری حل می‌شود. اینکه ضرورت طرح شده از سوی استاندار اردبیل چه زمانی محقق خواهد شد باید منتظر ماند و دید. در عین حال سوال اینجاست که آیا تخفیف ۵۰درصدی مراکز اقامتی که شهردار سرعین هرساله در ایام زمستان آن را به مسافران وعده داده تا چه حد به رونق گردشگری زمستانی کمک کرده است؟
بی‌توجهی به امکانات گردشگری ارتفاعات
در کنار آب‌های معدنی که سرعین مسافرانش را برای حضور وسوسه می‌کند استان اردبیل در پهنه جغرافیایی خود پتانسیل‌های گردشگری زمستانی متعددی دارد. با این وجود ۱۵قله بالای 3هزار متر، پیست اسکی آلوارس در کنار تله‌کابین فندقلو و اندبیل خلخال هریک به تنهایی نتوانسته جایگاه خود در بین گردشگران را کسب کند.
حتی برخی شهروندان اردبیلی از امکانات طبیعی استانی که در آن سکونت می‌کنند بی‌اطلاع‌اند، البته علت آن از سوی کارشناسان بی‌توجهی به تجهیز زیرساخت‌ها و خلأهای عمده در برنامه‌ریزی‌های توسعه عنوان می‌شود.
عضو هیأت‌رئیسه فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی ایران در تشریح کمبود امکانات تأکید دارد که هیچ‌یک از پناهگاه‌های سبلان مناسب صعودهای زمستانی نیست.
شاهبازی با بیان اینکه در برخی مواقع طوفان و کولاک حتی به پناهگاه نفوذ می‌کند، اضافه کرد: متاسفانه پناهگاه‌ها نگهبان ندارد و کوهنوردان با در قفل شده مواجه می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه مکان‌یابی ساخت پناهگاه‌ها با تدبیر انجام نشده است، ادامه داد: به‌عنوان مثال اینکه با باز کردن درب پناهگاه کوهنورد مستقیما با محل خواب و اسکان مواجه می‌شود از نظر ساختاری درست نیست.
شاهبازی افزود: ایجاد یک راهرو قبل از رسیدن به سالن اصلی می‌توانست بخش قابل‌توجهی از کولاک و سرما را مهار کند که در ساخت پناهگاه‌ها نسبت به آن بی‌توجهی شده است.
وی با ذکر مثالی به پناهگاه جدیدالتاسیس سبلان اشاره کرد و گفت: در این پناهگاه فقط سالن پشتی قابل استفاده بوده و از سرما و کولاک درامان است.
پاتیناژ روی بالخلی چای
به‌گفته فعال گردشگری تجهیز امکانات پناهگاه‌ها می‌تواند خود به رونق گردشگری زمستانی کمک موثری داشته باشد اما به نظر می‌رسد این موضوع چندان مورد توجه نیست و ما نمی‌توانیم گردشگر را تشویق کنیم بیاید در حالی که امکانات لازم را در اختیار وی قرار نمی‌دهیم.
مدرس کوهنوردی معتقد است اردبیل مستعد ورزش‌های زمستانی از جمله اسکی، اسکی کوهنوردی، یخ‌نوردی، اسکی تورینگ، سورتمه روی برف، مجسمه‌سازی با برف و حتی پاتیناژ است. شاهبازی می‌گوید در گذشته علاقه‌مندان تا شام‌اسبی پیاده‌روی می‌کردند و بدون امکانات با کفش‌های دست‌ساز از آن محدوده روی بالخلی چای پاتیناژ می‌کردند.
وی با تأکید بر اینکه این ورزش قابلیت اجرا در اردبیل را دارد، اضافه کرد: برنامه‌های توسعه گردشگری زمستانی باید با نگاهی به امکانات موجود باشد و در کنار این ورزش‌ها امدادگران متخصص و آموزش‌دیده نیز باید باشند تا هنگام بروز حادثه وارد صحنه عمل شوند.
تبلیغ تیوپ‌سواری در پیست اسکی
در عین حال تبلیغات نامناسب دامنگیر پیست اسکی آلوارس نیز بوده است. تبلیغ مکرر صداوسیما از تیوپ‌سواری در پیست اسکی در حالی به‌عنوان برنامه مفرح این پیست توصیف شده که کارشناسان تأکید دارند تیوپ‌سواری نه‌تنها ایمن نیست بلکه در پیست اسکی اجرای آن صحیح نخواهد بود.
طی سال‌های گذشته پیست اسکی آلوارس حتی برای اسکی آمادگی لازم را نداشت. 3هزار و ۲۰۰متر ارتفاع از سطح دریا که در کشور بی‌نظیر است موجب نشده بود پیست جذابیت ایجاد کند. تا جایی که تبلیغ آن در دور اول جشنواره زمستانی خیل مسافران را به سمت پیستی فاقد آمادگی برای برگزاری برنامه‌های ورزشی هدایت کرد.
بازگشایی راه دسترسی پیست اسکی آلوارس که مسئولان متعددی را در آسفالت‌ریزی و بهسازی خود دچار وعده‌ووعید کرده بالاخره از سال گذشته به فرجام رسید و تاکیدات بر این است که رونق ماه‌های اخیر این پیست باید تداوم داشته باشد تا بتوان شاهد تکرار سفرهای گردشگران بود.
آموزش مداوم اسکی و برگزاری مسابقات نوجوانان در بهمن‌ماه از جمله وعده‌های مدیر این پیست است که انتظار می‌رود به شکل مطلوب محقق شده و رونق پیست را دوچندان سازد.
تله‌کابین‌هایی که از حرکت ایستاده‌اند
زیرساخت گردشگری زمستانی دیگر تله‌کابین‌های فندقلو و اندبیل است که فعالیت یک روز در هفته تله‌کابین فندقلو و نیمه‌تمام ماندن تله‌کابین اندبیل در شهرستان خلخال موجب شده دو شهرستان از ظرفیت موجود خود به شکل مطلوب استفاده نکنند.
تله‌کابین اندبیل سال‌هاست که یکی از پروژه‌های نیمه‌تمام گردشگری خلخال محسوب می‌شود. پروژه‌ای که انتظار می‌رفت بهره‌برداری به موقع از آن فصل جدیدی در گردشگری این منطقه ایجاد کند.
اخیرا فرماندار خلخال از آمادگی بخش خصوصی برای اجرای طرح تله‌کابین اندبیل خبر داد و دنبال کردن روند تکمیل آن را در دستور کار قرار داده است. باید تأکید داشت که تله‌کابین به دلیل ارتفاعات مناطق مرکزی و جنوبی استان از جمله زیرساخت‌های توسعه گردشگری زمستانی این مناطق محسوب می‌شود.
نبود تورگردان‌های متخصص در اردبیل
در عین حال که زیرساخت‌ها چندان پاسخگوی خروج از تک‌فصلی بودن گردشگری این استان نیست. نبود تورگردان و آژانس‌های گردشگری متخصص از دیگر چالش‌هایی است که هنوز به پاسخ درست دست نیافته است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان یکی از موانع توسعه گردشگری در این منطقه را ساماندهی می‌داند و معتقد است تورگردان‌ها باید در این استان تقویت شوند.
هرچند اظهارات قادر تقی‌زاده به ضرورت تعریف و عملیاتی‌سازی بازاریابی گردشگری تأکید دارد اما به‌نظر می‌رسد این خلأ همچنان به قوت خود باقی است و گردشگران برای سفر به این استان نمی‌توانند با آژانس‌های گردشگری معتبر و متخصص تماس بگیرند.
تلاش خبرنگار مهر برای جویاشدن نظرات مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل و سوال درخصوص نتایج همایش توراپراتور که برای مهرماه وعده داده شده بود بی‌نتیجه ماند.
برگزاری جشنواره‌های زمستانی مطابق با وعده‌ها باشد
به‌نظر می‌رسد طی سال‌های اخیر تنها برنامه توسعه گردشگری زمستانی اردبیل برگزاری جشنواره زمستانی در سرعین بوده است. امسال فرماندار خلخال نیز از برگزاری جشنواره ورزش‌های زمستانی در این شهرستان خبر داد و همپوشانی اهداف این دو جشنواره آن هم با احتساب به هزینه‌های قابل توجه در برگزاری جشنواره‌هایی از این دست ضرورت برگزاری جشنواره‌های زمستانی را به علامت سوال تبدیل کرده است. این روزها کارشناسان تأکید دارند که اصل برگزاری جشنواره زمستانی باید مطابق با وعده‌ها و تبلیغات صورت گرفته باشد. به‌طوری که فعال گردشگری برگزاری جشنواره در سطح استانی و در عین حال تبلیغ برگزاری آن در سطح ملی را مناسب نمی‌داند. شاهبازی معتقد است در جشنواره زمستانی دعوت از چند بازیگر و خواننده از سراسر کشور و تعبیر به برگزاری آن در سطح ملی درست نیست.
عده‌ای بر این اعتقادند كه برگزاری جشنواره‌های زمستانی به این سبک و سیاق نه‌تنها سودی به حال توسعه گردشگری زمستانی استان ندارد بلکه برای استان صرفا هزینه دربر خواهد داشت. تاکید این گروه بر این است که هزینه‌هایی از این دست که به نظر می‌رسد بی‌برنامه صرف نمی‌شود به سمت تجهیز و بهبود زیرساخت‌های گردشگری زمستانی که اغلب به بهانه کمبود اعتبار نیمه‌تمام مانده یا اجرا نمی‌شود، معطوف شود.