|  ماندانا خسروی‌پور  |

سیر نزولی نرخ تورم در ماه‌های اخیر و اصرار بانکداران بر بالا نگه داشتن نرخ سود سپرده بانکی برای حذب بیشتر نقدینگی باعث شده است تا پس از 4 دهه که نرخ بهره بانکی در ایران منفی بوده است، این نرخ مثبت شود. درواقع در 40‌سال گذشته به‌طور عمده با تعیین دستوری نرخ سود بانکی همواره این نرخ یا کمتر از تورم بوده یا با آن برابر بوده است.  پایین بودن نرخ سود سپرده از نرخ تورم که اقتصاددانان آن را تنبیه سرمایه‌گذاران در بانک‌ها می‌دانند موجب شده است تا سپرده‌گذاران زیان ببینند و هر روزه از ارزش دارایی آنها کاسته شود. بر همین اساس هرگاه سرمایه‌گذاران بازار جذاب‌تری می‌یابند بدون لحظه‌ای تأمل، بانک را رها کرده و به سوی بازار جدید هجوم می‌آورند تا در کنار کسب سود، سرمایه خود را از افت ارزش درامان نگه دارند. نوسان‌های سال‌های اخیر بازار ارز و طلا که با هجوم سرمایه‌های مردمی به بحران تبدیل شد بهترین مثال این بازارهای موازی است که رقیب بانک محسوب می‌شوند. اما چند ماهی است که موازنه منفی نرخ سود سپرده و تورم برهم خورده است و تغییرات آن به سود سپرده‌گذاران اتفاق افتاده است. هرچند در محاسبه نرخ بهره، تورم میانگین سالانه نتیجه دقیق‌تری به دست می‌دهد ولی هم‌اکنون با درنظر گرفتن نرخ تورم حدود 17‌درصدی در دو ماه اخیر هم‌اکنون نرخ سود سپرده که حداکثر آن 22‌درصد تعیین شده حدود 5‌درصد از تورم پیشی گرفته است. بدین‌ترتیب پس از سال‌ها سپرده‌گذاران از بانک‌ها سود واقعی دریافت می‌کنند. چرا که در گذشته سودی که از محل سپرده‌گذاری خود دریافت می‌کردند سود واقعی نبود و زیان آنها را به دنبال داشت. این درحالی است که اعضای تیم اقتصادی دولت رضایت چندانی از نرخ سود فعلی که با توافق بانک‌ها و تأیید بانک مرکزی تعیین شده، ندارند و اعتقاد دارند این نرخ همپای نرخ تورم نزولی باید کاهش یابد. البته از آن‌جا که به موازات نرخ سود سپرده، سود تسهیلات بانکی نیز افزایش می‌یابد و هزینه تمام شده آن را بالا می‌برد آن رویه به زیان تولیدکنندگان تمام می‌شود. چرا که مجبورند وام بانکی مورد نیاز خود را با سود بیشتری دریافت کنند که مشکلات بسیاری را به دنبال خواهد داشت.  با این وجود اصرار بسیاری از بانک‌ها برای حفظ کف و سقف نرخ سود سپرده بین 10 تا 22‌درصد در نشست پایان آذرماه خود از آن‌جا نشأت می‌گیرد که امکان دارد نرخ تورم در ماه‌های پایانی ‌سال طبق روال گذشته راه افزایش در پیش گیرد. چه آن‌که در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران با وجود کاهش تورم سالانه، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه افزایش یافته است که این حکایت از احتمال رشد تورم سالانه در ماه‌های آتی است. بنابراین ضمن این‌که نباید برای تغییر و کاهش نرخ سود سپرده عجله کرد باید از طریق راه‌های دیگری مانند پرداخت مابه‌التفاوت نرخ سود تسهیلات به بخش تولید این جذابیت را برای سپرده‌های بانکی حفظ کند تا نقدینگی از این کانال هدایت شود.