مجید سلیمی‌بروجنی کارشناس اقتصادی

یکی از نشانه‌های کشورهای پیشرفته امروزی برخورداری از سیستم حمل‌ونقل عمومی گسترده و کار است. اگر امروزه در کشورهای توسعه‌یافته به‌ویژه در اروپا، قطار در اولویت سفرهای شهری قرار دارد و پراستفاده‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی است بدین‌جهت بوده که راه‌آهن بین‌شهری تفاوتی با راه‌آهن شهری ندارد چراکه همه خطوط ریلی به یکدیگر متصل‌اند. توسعه حمل‌ونقل ریلی یکی از وعده‌های دولت تدبیر و امید بوده که  اکنون با گذشت یک‌سال و نیم از عمر این دولت بر اهمیت آن بیشتر تاکید شده است. افزایش سهم بخش ریلی در ترانزیت کالا و اتصال تمامی نقاط کشور به‌ویژه قطب‌های صنعتی به شبکه ریلی از برنامه‌هایی است که دولت پیگیر آن است و حتی رئیس‌جمهوری نیز تاکید ویژه‌ای روی آن دارد. برنامه‌ها به گونه‌ای تدوین شده که مردم از جاده به سمت ریل هدایت شوند و قطارها سهم پررنگی در زندگی مردم داشته باشند. طی چند دهه گذشته مدیران اقتصادی کشورمان تلاش داشته‌اند تا قطار را به عنوان وسیله ایمن و کم‌هزینه‌تر جایگزین حجم انبوه سفرهای جاده‌ای به‌ویژه در بخش بین‌شهری کنند. با این حال همچنان توسعه قطار به رغم قدمت دیرینه‌ آن در کشورمان با چالش‌های بسیاری مواجه است.
از گذشته تا به امروز ناوگان ریلی با مشکلات قدیمی چون سرعت پایین، فرسودگی ناوگان و کیفیت پایین خدمات و عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری دست و پنجه نرم می‌کند. اما در آن سوی میدان در دنیا سیر تحول حمل و نقل ریلی با پیشرفت چشمگیری مواجه بوده به‌طوری‌که امروز بخشی از اقتصاد ملی کشورها از حمل توسعه بخش ریلی تقویت شده است. چنانکه سهم حمل‌ونقل ریلی را در توسعه اقتصادی در جهان نمی‌توان نادیده گرفت. امروزه حمل‌ونقل ریلی در دنیا تنها مزایای اجتماعی ندارد که درجهت رفاه شهری شهروندان استفاده شود بلکه مزایای اقتصادی آن از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. توسعه حمل‌ونقل ریلی امروز یکی از دغدغه‌های جدی دکتر روحانی است. توسعه همه‌جانبه حمل‌ونقل ریلی و تبدیل‌شدن به قطب صنعتی در عرصه حمل‌ونقل نیاز به اقدامات اساسی دارد. در صنعت حمل‌و‌نقل ریلی، از استانداردهای لازم بین‌المللی عقب هستیم. این عدم آشنایی با استانداردهای روز دنیا باعث شده که نظارت‌ها در این حوزه ضعیف باشد. اکنون که دولت تاکید بر توسعه بخش حمل‌ونقل ریلی دارد باید مشخصات فنی در قالب استانداردهای مجزا تدوین و اجرایی شود. متاسفانه طی سال‌های گذشته شرکت‌های حمل‌ونقل، تجهیزات ریلی خود را با مشخصات متفاوتی خریداری کرده‌اند و این باعث بروز مشکلاتی شده است. چراکه بخش ریلی تنها موضوع خرید و نصب تجهیزات نیست بلکه نیاز به نگهداری و بازسازی دارد. در حال حاضر این  امر پذیرفته شده که سوق‌دادن جابه‌جایی بار و مسافر از سمت جاده به سمت ریل موجب کاهش تلفات رانندگی و هزینه می‌شود  اما این مورد نیازمند توسعه زیرساخت‌ها، سخت‌افزار، نرم‌افزار و شبکه ریلی است و اگرچه در سال‌های اخیر کشور برای توسعه زیرساخت‌های سنتی ریلی گام‌های خوبی برداشته است و در روسازی، توسعه ناوگان و تولید لوکوموتیو در بخش ریلی سنتی رشد داشته‌ایم، اما در دنیای امروز دیگر زیرساخت‌های سنتی جوابگوی نیازهای این بخش نیست. اکنون وقت آن رسیده که ما گام‌های اساسی در این مسیر برداریم. امروز قطار سریع‌السیر به‌عنوان یک رقیب جدی برای ناوگان هوایی و حتی حمل‌ونقل جاده‌ای مطرح است. در حال حاضر سرعت‌های بالاتر از 250 کیلومتر بر ساعت را در سیستم ریلی، سریع‌السیر می‌نامند و ما نیز باید به این سمت حرکت کنیم. خوشبختانه در حال حاضر با تغییر نگاه‌ها به سمتی حرکت کرده‌ایم که منابع اعتباری به بخش ریلی افزایش یابد. امروز ضروری است که طرح جامع حمل‌ونقل ریلی
 مورد توجه جدی قرار گیرد.
باید واقع‌بینانه به این مقوله نگاه شود و زمان را به هیچ‌عنوان از دست ندهیم.