علیاکبر زینالعابدین نویسنده حوزه کودک و نوجوان
فرهنگستان زبان اخیرا تحقیقی انجام داده است که براساس آن بچههای ایران در دهه 90 در مهارت خواندن و نوشتن در کل کشور میانگین 13درصد داشتهاند، یعنی حدود 13درصد بچهها توانایی خواندن و نوشتنشان در حد متوسط است. این آمار طی مقالههایی در سالهای 95، 96 و 97 منتشر شده که بسیار تکاندهنده است. همچنین در این مقالهها مهارتهای شنیدن، گفتن، خواندن و نوشتن را ارزیابی کرده و متوجه شدهاند که بهترین مهارت بچهها در املا با متوسط 29درصد است و در سایر مهارتها متوسط تواناییشان زیر 20درصد است. این آمارها دلیلی است که حساس شویم و من بهشخصه بخواهم کلاسهایی برای روسای گروههای آموزش زبان و ادبیات فارسی در فرهنگستان زبان و آموزش و پرورش برگزار کنم تا معلمها را آموزش دهیم و به این وسیله تلاش کنیم آموزش از بالا به پایین بیاید.
نکته مهم که باید به آن توجه کنیم این است که معلمان انشا در این زمینه خیلی موثرند. در حال حاضر، در دورهای هستیم که برای همه پایهها کتاب نگارش تدوین شده است. سال گذشته هم برای کلاس دوازدهم این کتاب تدوین شد، اما مشکل اینجاست که آموزش برای معلمها انجام نمیگیرد. کتابی برای معلمان وجود ندارد که به آنان بگوییم بروند و مطالعه کنند و به همین دلیل نظرمان این است که معلم انشا را از میان معلمان ادبیات انتخاب نکنند. نگارش تخصص دیگری است که فرد با خواندن هر رشته تحصیلی میتواند نویسندگی تدریس کند؛ چرا که ادبیات علم است، نه هنر و این درحالی است که معلمان انشا اغلب از میان این افراد استخدام میشوند. همین هم دلیلی است که خلاقیت جایگاهی ندارد و آموزش هم بهدرستی انجام نمیشود. این درحالی است که تجربه به ما ثابت کرده است در کوتاهترین دوره کودک و نوجوان میتواند تغییر کند و این تغییرات در صورت آموزشهای تخصصی و متدیک خیلی سریع بروز میکند. رشد دادن بچهها در نوشتن خلاق، کار عجیبی نیست و اگر معلمان تکنیک را بدانند به راحتی میتوانند این کار را انجام دهند. بچههایی که امروز انشا خواندند، حتما معلمان خوبی دارند و این کار اصلا سخت نیست. نوشتن باید با مهارت خواندن تلفیق شود و هرکس نوشتن را بدون خواندن کار کند، نمیتواند راهبردی باشد. در یک کلاس نمیتوان فقط نوشت؛ خواندن کتاب غیر درسی تقویتکننده ماجراست. آموزش و پرورش کلاسهای ضمن خدمت را حذف کرده است و ما مجبوریم کلاسهای ضمن خدمت خصوصی برگزار کنیم. فرهنگستان هم متوجه این موضوع شده و آنها بهصورت خودجوش مشغول برگزاری این کلاسها هستند. همه میدانیم انشا همیشه درسی مهجور بوده است و مورد علاقه خیلی از بچهها نیست، اما در سالهای اخیر تعدادی از نوجوانان برای آنکه بتوانند در شبکههای اجتماعیشان بنویسند و آن را رونق دهند، به انشا رو آوردهاند و این هم پدیدهای عجیب و جالب در نوع خود است.