[شهروند] در میان شخصیتهای دنیای ادبیات کارآگاهی و پلیسی شاید هیچکدام به اندازه شرلوک هلمز و هرکول پوآرو مورد علاقه کتابخوانها نباشند، زیرا این دو کاراکتر بیش از هر چیز دیگری با اتکا به هوش سرشار خود به حل مسائل غامض جنایی میپرداختند و نکاتی را میدیدند که دیگران، از شخصیتهای خود داستان گرفته تا مخاطبان، قادر به لمس آنها نبودند. درواقع آنچه هلمز و پوآرو را از دیگر کارآگاهان مشهور دنیای ادبیات متمایز میکرد وجه ابر انسانی آنها بود و آفرینش چنین شخصیتهایی فقط از ذهنی خلاق و متخیل برمیآمد که از قضا سر آرتور کانن دویل، خالق هلمز و آگاتا کریستی، آفریننده پوآرو صاحب آن بودند. چهل و چهار سال پیش در چنین روزی، برابر دوازدهم ژانویه 1976 میلادی، آگاتا کریستی، نویسنده شهیر داستانهای جنایی که تبحرش در این امر لقب «ملکه جنایت» را برایش به ارمغان آورد در 86 سالگی درگذشت. اهل ادبیات و آنان که این عرصه را با دقت و مداومتی بیش از دیگران میکاوند خوب میدانند ادبیات پلیسی در مقایسه با دیگر ژانرهای ادبی کمتر جدی گرفته شده است، بهطوری که هم اهل ذوق و صاحبان قلمهای شیوا تمایل آنچنانی برای ورود به این عرصه از خود نشان نمیدهند و هم کتابخوانها عجلهای برای مرور شاهکارهای آن ندارند. درواقع همین توجه نصفه و نیمه به ادبیات پلیسی نیز مدیون آثار کسانی چون آگاتا کریستی است که غنای آثارشان را قبل از همه صنعت سینما دریافت و با به تصویر کشیدن آن داستانهای شگرف در قالب فیلمهای سینمایی و مجموعههای تلویزیونی، مخاطبان خود را به تجربه عینی دلهره، خوف و حیرت واداشت. اما باید انصاف داشت؛ نوشتن همه موفقیتهای این ژانر در عالم سینما به پای خالقان انگلیسی هرکول پوآرو و شرلوک هلمز حتما عین بیانصافی است. با وجود همه نامهربانیها با ادبیات کارآگاهی و در دنیایی که اهل فن تقریبا مطمئناند تا سالها بعد نیز جایزه نوبل ادبیات به پلیسینویسها تعلق نخواهد گرفت، یاد نکردن از دیگر ستارههای سپهر ادبیات جنایی که آثارشان روی پرده نقرهای درخشید بیانصافی مضاعف است. کسانی چون ژرژ سیمنون نویسنده بلژیکی و خالق کمیسر مگره، ریموند چندلر نویسنده آمریکایی و خالق کاراکتر کارآگاه مارلو، دشیل همت دیگر نویسنده آمریکایی و خالق کاراکتر کارآگاه سم اسپید، پیر بوالو و توماس نارسژاک نویسندگان فرانسوی و خالق بسیاری از آثار به یاد ماندنی این ژانر ازجمله «سرگیجه» که آلفرد هیچکاک آن را به فیلم برگرداند، همچنین فردریک دار فرانسوی، جان لوکاره انگلیسی، یاکوب آرژونی آلمانی و بسیاری دیگر که چراغ داستانهای کارآگاهی در ادبیات و سینما هنوز و همچنان روشن از نفت خلاقیت آنان است.