عطیه کریمی| یکی از مهمترین رکنها در دنیای امروزی دستیابی به سطح بالای دانش و بهره بردن از دورههای آموزشی نوین است، آموزشهایی که بتواند میزان آگاهی و دانش افراد را برای مواجهه با موقعیتها و شرایط متفاوت بالا ببرد. امروزه دانش و مهارتهای کارکنان و اعضای یک نهاد و سازمان از مهمترین سرمایههای آن هستند و نیاز است برای ارتقای آنها از شیوههای نوینی بهره جست. برگزاری دورههای آموزشی و آزمونهای سراسری میتواند در ارزیابی دانش و ارتقای مهارتهای کارکنان بسیار موثر باشد. در این میان نهادهایی مانند جمعیت هلالاحمر مهمترین هدف و ماموریت خود را تمرکز برآموزش همگانی و همچنین برگزاری دورههای آموزشی برای کارکنان و اعضای خود میداند. در راستای چنین آموزشهایی و در پایان دورهها آزمونهای جامعی برگزار میشود تا میزان یادگیری دانشآموختگان محک زده شود. سالانه در سطح کشور و در استانها صدها دوره آموزشی برای اعضای جمعیت از امدادگران و داوطلبان و جوانان گرفته تا کارکنان در ضمن خدمت برگزار میشود و استادان امدادونجات و کمکهای اولیه هرکدام مطالب آموزشی را با شیوهها و روشهای متفاوتی به فراگیران آموزش میدهند و در پایان نیز آزمونی برای ارزیابی دانشجویان برگزار میکنند که شیوهای معمول در سیستمهای آموزشی است و هرچند ممکن است خطاهای بسیاری داشته باشد، اما همچنان بهعنوان روشی متداول استفاده میشود. برای پیشگیری از خطاها و بالابردن کیفیت و سطح دانش فراگیران، اینبار جمعیت هلالاحمر استان خوزستان ابتکار عمل را به دست گرفت و با راهاندازی سامانه آزمون آنلاین سعی در بالابردن کیفیت و صرفهجویی در هزینههای آزمونهای کتبی کرد. دانشآموختگان با استفاده از این سامانه میتوانند از منابع آموزشی یکسان و استانداردی بهره ببرند و آزمونهای جامع را با شیوهای جدید پشت سربگذارند. یکی از مهمترین ویژگیهای این سامانه آن است که افراد میتوانند در هر مکانی که هستند به صورت آنلاین و حتی از طریق گوشیهای همراه در آزمون شرکت کنند و دیگر مشکل رساندن خود به محل آزمون را نداشته باشند. این طرح به صورت آزمایشی در تمام شعب هلالاحمر خوزستان درحال اجرا است و در صورت موفقیت قطعی در دیگر استانها نیز اجرایی خواهد شد.
به حداقل رساندن هزینهها و تقلب در آزمون
در جمعیت هلالاحمر سالانه آزمونهای متعددی برگزار میشود و در هر استان چیزی حدود 600 دوره کمک اولیه و به همین تعداد دوره آمادگی در برابر مخاطرات و بادرصد کمتر دورههای پایهای و تخصصی برای اعضای جمعیت برگزار میشود. همچنین علاوه بر اینها سالانه برای ارتقای سطح علمی پرسنل و کارکنان، هر استان حداقل 40 آزمون ضمن خدمت برگزار میکند که در مجموع هزینههای هنگفتی را به جمعیت هلالاحمر تحمیل میکند. فرهاد مکوندی، معاون آموزشوپژوهش هلالاحمر خوزستان درخصوص اهداف اصلی راهاندازی این سامانه توضیح داد: «با توجه به وضع مالی و لزوم صرفهجویی در هزینهها، ضروری بود تا چنین سامانهای طراحی شود. جدا از این بحث، نکته مهم آن است که برخی از افراد و سازمانها ممکن است انتظارات نابهجایی از جمعیت هلالاحمر بهعنوان متولی اصلی آموزشهای همگانی در سطح کشور داشته باشند و خواستار گواهینامه بدون گذراندن دورههای آموزشی باشند. برای جلوگیری از این قضیه و اینکه شبهای ایجاد نشود شیوه برگزاری آزمونها را متمرکز کردیم و در اختیار ستاد استان قرار دادیم تا از اعمال نظر و سلیقهها جلوگیری شود. با این سامانه، داوطلبان، امدادگران و پرسنل میتوانند از سیستم واحد منابع را مطالعه کنند و آزمون دهند و به این صورت تواناییهای آنها محک زده شود.»
یکی دیگر از ویژگیهای مثبت سامانه جامع آزمون به حداقل رساندن میزان تقلب در آزمونهاست. مدت زمان در نظر گرفته شده برای هر سوال بیش از 40 ثانیه نیست و این زمان آنقدر نیست که افراد بتوانند باهم مشورت کنند و مجبورند 20سوال را نهایتا در 10 دقیقه پاسخ بدهند. همچنین فرصت پیدا نمیکنند به جزوهها دسترسی پیدا کنند و تنها تمرکز خود را باید برای پاسخگویی به سوالات بگذارند. اهداف آموزشی در جمعیت هلالاحمر بسیار مهم و لازم است افراد اگر دوره را پشت سرمیگذارند مطالعه مناسبی نیز از منابع درسی داشته باشند.
جمعیت هلالاحمر خوزستان در بسیاری از موارد سعی کرده است پیشرو باشد، به همین دلیل با راهاندازی این سامانه تا حد زیادی از میزان هزینههای وارده کاسته است، مبالغ نسبتا هنگفتی که میتوان از آن در زمینههای دیگری استفاده کرد. مکوندی در این خصوص گفت: «نکتهای که در راهاندازی این سامانه موثر بود آن است که براساس محاسبات انجام شده درسال گذشته مشخص شد برای هر آزمون چیزی حدود 50هزار تومان هزینه هر فرد شرکتکننده میشود. آزمونهایی کهسال گذشته برگزار شد در مجموع حدودا 500میلیون تومان برای استان هزینه داشت، اما با راهاندازی این سامانه نیممیلیارد تومان صرفهجویی میشود. از این مبلغ میتوان برای کارهای آموزشی در حواشی شهرها و روستاها بهره برد و مردم را با مخاطرات و کمکهای اولیه آشنا کرد.»
یکسانسازی منابع و سوالات برای شرکت کنندگان
به گفته معاون آموزشوپژوهش خوزستان، در تمامی شعب جمعیت این استان برای دورههای عمومی امدادونجات و کمکهای اولیه حداقل سه بار آزمون آنلاین برگزار شده است. نکته مثبت در این سامانه آن است که یکسانسازی اطلاعات و منابع صورت میگیرد و تمامی افرادی که آزمون میدهند دورهها و کلاسها را گذراندهاند و با سوالاتی استاندارد آزمون میدهند. هلالاحمر خوزستان 25شعبه دارد که مربیان متعددی به سلیقه خودشان و حتی ممکن است به دور از استاندارد مطالب را تدریس و سوالاتی طرح کنند. این سامانه این امکان را فراهم کرده است تا منبع واحدی در اختیار استادان قرار بگیرد و سوالات نیز به صورت یکسان و استاندارد باشد. پس از برگزاری هر دوره منابع آزمون در سیستم بارگذاری میشود و بانک سوالات برای هر دوره وجود دارد که به صورت تصادفی برای هر شرکتکننده 20سوال انتخاب میشود که ممکن است تکراری هم نباشد.
مکوندی درباره کیفیت آزمونها توضیح داد: «در آزمون نخست که با هزار و 139 نفر شرکتکننده برگزار شد، از همه مربیان که در سطح استان تدریس کرده بودند درخواست کردیم سوالات خود را برایمان بفرستند و آنها را به شکل استاندارد درآوردیم. تمام سوالات را در سامانه درج کردیم تا به صورت تصادفی برای افراد انتخاب شود. استفاده از این سامانه در آزمونها جلوی بسیاری از تخلفات را میگیرد. همچنین اگر منابع دیگری را استادان به سلیقه شخصی تدریس کنند یا برخی کلاسها ساده برگزار شود، جلوی آنها گرفته میشود. نکته مهم دیگر آن است که شرکتکنندگان آزمونها حتما باید منابع مشخص شده را مطالعه کنند، در غیراینصورت نمیتوانند پاسخ بدهند و به همین دلیل کیفیت آموزشها بالا میرود.
دسترسی سریع به نتایج آزمونها
دسترسی سریع به نتایج آزمونها یکی دیگر از ویژگیها و مزیتهای استفاده از سامانه آزمون آنلاین است. در گذشته دانشآموختگان باید چند روز صبر میکردند تا نمرات و جوابهای آزمون بیاید، اما با استفاده از این سامانه نتایج حداکثر تا دو روز اعلام میشود. همچنین میزان اثربخشی نیز مشخص میشود، به این صورت که سوالاتی که میزان پاسخگویی به آنها پایین است و نقاط چالشی در حوزه امدادونجات هستند، شناسایی میشوند تا بیشتر به آنها توجه شود.
به گفته مجتبی طحان رئیس ادار ه آموزش و پژورهش هلال احمر خوزستان و صاحب ایده سامانه آزمون : «نخستین آزمون آنلاین در آبانماه امسال در طی دو روز برگزار شد و در آن هزار و 139نفر شرکت کردند که ویژه امدادگران، جوانان و داوطلبان بود. آزمون دوم نیز هفته گذشته در رابطه با قانون جدید مدیریت بحران کشور، با توجه به آنکه مدیران ستادی و روسای شعب نیاز بود تا آن را مطالعه کنند، برگزار شد. آزمون سوم نیز در 23 آذرماه در حوزه عمومی امدادونجات برگزار خواهد شد.»
رئیس ادار ه آموزش و پژورهش هلال احمر خوزستان به بازخوردهای گرفتهشده از کاربران این سامانه اشاره میکند و میگوید: «طبیعی است که در ابتدا استفاده از این سامانه مقاومتهایی وجود داشته باشد، زیرا افراد آشنایی کاملی به این شیوه جدید ندارند. تا بهحال بحث شاگرد و استادی مطرح بود و دانشجوها انتظار داشتند که اگر در دورهای شرکت میکنند، با هر کیفیت و سطحی که دارند، یک خروجی که همان گواهینامه است، دریافت کنند. طبیعتا وقتی با این سامانه آزمون میدهند، همه افراد قبول نمیشوند. با این حال اکثر آزموندهندگان از سامانه استقبال کردند. برای آزمون آنلاین افراد مجبور هستند مطالعه دقیقی از منابع داشته باشند و همین به ارتقای کیفیت و رسیدن به اهداف آموزشی کمک میکند. همچنین اعضای جمعیت که در زمینههای مختلف فعال هستند، ممکن است به لحاظ استفاده از فضای مجازی ضعیف باشند که با این شیوه میتوانند در این زمینه نیز خود را تقویت کنند».
مربیان امدادونجات از سامانه آزمون آنلاین میگویند
الهه بیاوار یکی از مربیان فعال در بحث کمکهای اولیه و امداد است که هفتسال سابقه تدریس در این حوزه را دارد. او از تجربه خود در استفاده از این سامانه بهعنوان یک مربی میگوید: «سامانه هلال آزمون با توجه به اینکه نخستینبار است در استان خوزستان اجرا میشود، به شکلی طراحی شده است که از نظر ما مربیان بسیار مفید است؛ اول اینکه میزان هزینهها را کاهش میدهد، زیرا دیگر نیاز نیست برگه امتحان چاپ کنیم. همچنین یک منبع جامع و کامل از دروس تهیه شده است که فراگیران به صورت یکسان آن را مطالعه میکنند و سپس آزمون میدهند. نکته مهمتر آن است که میتوانند در خانه یا در هر مکانی که هستند، آزمون بدهند. بسیاری از دانشجویانمان اعلام میکردند که در مسافرت هستند و نگران بودند که چگونه میتوانند در آزمونها شرکت کنند اما با این سامانه به صورت آنلاین در هر مکانی میتوانند آزمون خود را بدهند».
به گفته این مربی هلالاحمری با این شیوه جدید دانشآموختگان مباحث را به شکل جدیتری مطالعه میکنند و این در بالابردن کیفیت دانش آنها مؤثر است. همچنین بازخوردهای مثبتی را از آزموندهندگان گرفته است. «با بچهها که صحبت میکردیم، میگفتند در هنگام آزمون ابتدا استرس داشتند و نمیدانستند که سوالات به چه صورتی خواهد بود. اما زمانی که امتحان دادند بسیار راضی بودند و درصد قبولیها نیز بیشتر از زمانی بود که ما مربیان سوال طراحی میکردیم. همچنین سیستم این قابلیت را دارد تا دو روز بعد از آزمون، نتایج را میدهد و مشخص میشود که چه سوالاتی بیشترین میزان پاسخ نادرست را داشته است و دانشآموختگان ایراداتی که داشتهاند را متوجه میشوند. این شکل از آزمون بسیار سریعالوصول است و به راحتی میتوان به اینترنت متصل شد و آزمون داد».
بیاوار درخصوص پایینآمدن میزان تقلب در آزمونهای آنلاین توضیح میدهد: «برای افراد کدملی درنظر گرفته میشود و تنها افرادی که کد دارند، میتوانند وارد سامانه شوند. همچنین در وقت نیز بسیار صرفهجویی میشود. افراد میتوانند در مدت کوتاهی آزمون را بدهند. همچنین سوالات معمولا در میان شرکتکنندگان تکراری نیست و افراد این امکان را ندارند تا بتوانند با یکدیگر مشورت کنند و مدت زمان کوتاه آزمون فرصت استفاده از جزوات را هنگام پاسخگویی به آنها نمیدهد».
حمید عبیات نیز یکی دیگر از مربیانی است که حدود 17سال سابقه تدریس و فعالیت اجرایی و عملیاتی در زمینه امداد و کمکهای اولیه، بهداشت روان در بلایا و مدیریت بحران دارد و تجربه دو دوره برگزاری آزمون آنلاین را دارد. او نیز معتقد است این شیوه نوین در آزمون بسیار مفید است و هم در زمان و هم در مصرف کاغذ صرفهجویی میشود و میتوان این پول را در زمینههای دیگر آموزشی مورد استفاده قرار داد. همچنین یکنواختشدن سوالات و همگونسازی آنها باعث میشود تا میزان تقلب به حداقل برسد. «این سامانه در کنار نقاط قوتی که دارد، ضعفهایی نیز دارد. برای مثال اگر اینترنت قطع شود، افراد نمیتوانند آزمون بدهند. اما با این روش بسیاری از افراد که ارتباط چندانی با اینترنت و فضای مجازی ندارند، باعث میشود خودشان را با بقیه جامعه هماهنگ کنند.» به گفته بیاوار، به این سرعت نمیشود نظر داد که بالابردن سطح دانشآموختگان در آزمونهای تئوری، میتواند از آنها افراد موفقتری نیز در عملیات ساخت یا نه. بازخورد تئوری و عملی افراد باید با یکدیگر جمع شوند تا میزان حقیقی توانایی افراد مشخص شود.