شهروند| برجام و همه مسائل پیرامون آن رفته رفته در حال تبدیلشدن به یک رویارویی دیپلماتیک میان ایران و اروپاست. اروپاییها که تاکنون زیر فشارهای آمریکا نتوانستهاند به تعهدات خود براساس برجام عمل کنند، ایران را در موقعیتی قرار دادند که مجبور شود از تعهدات برجامی خود بکاهد. براین اساس ایران از چند ماه پیش در چند گام از تعهدات برجامی خود کاست و بخشی از آن را به حال تعلیق درآورد. ایران البته اعلام کرد هر زمان که اروپا بتواند منافع ایران را در متعهدماندن به برجام تأمین کند، ایران نیز بار دیگر به تعهدات کامل خود بازخواهد گشت.
اروپاییها اما روز پنجشنبه برگی دیگر از فرافکنی و فرار به جلو را رو کردند و بحث برنامه موشکی ایران را پیش کشیده و اعلام کردند برنامه موشکی ایران با مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان متحد در تناقض است؛ اقدامی که از سوی جواد ظریف با واکنشی قاطع روبهرو شد. ظریف در پاسخ به نامه کشورهای اروپایی به شورای امنیت به سخنان برایان هوک، مقام آمریکایی استناد کرد که گفته بود «یکی از نقصهای برجام این است که در قطعنامه 2231 ایران از آزمایش موشکهای بالستیک منع نشده است». ظریف با استناد به همین جمله نوشت: «برایان هوک یادآوری به موقع برای سه کشور اروپایی شریک ما در برجام دارد و آشکارا اذعان کرده که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد، آزمایش موشکی منع نشده است: یکی از نقایص توافق هستهای ایران، این است که به منع آزمایش موشکهای بالستیک ایران پایان داد.» ظریف روز پنجشنبه با انتقاد از اقدام اروپاییها در ارسال نامه درباره برنامه موشکی ایران به شورای امنیت با یادآوری قطعنامههای آن شورا در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «نامه اخیر سه کشور اروپایی به شورای امنیت درباره موضوع موشکی، دروغی از سر استیصال برای سرپوش گذاشتن بر ناتوانی حقارتبار آنها در ایفای حداقل تعهداتشان مطابق برجام است.» وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد: «اگر سه کشور اروپایی به دنبال اندکی اعتبار بینالمللی هستند، باید به جای تندادن به زورگویی ایالات متحده، حق حاکمیت خود را اعمال کنند.»
از سوی دیگر برایان هوک که در دولت دونالد ترامپ مسئولیت اعمال تحریمها علیه ایران را برعهده دارد، روز گذشته مدعی شد که ایران چهار مرتبه به نقض برجام اقدام کرده است. این سخنان از سوی مقام رسمیای ایراد میشود که کشور در اولین گام اساسا خود برجام را نقض کرده و تحریمها را علیه ایران که همچنان به استناد گزارشهای آژانس به برجام پایبند بود، اعمال کرد. در گام بعدی آمریکا اساسا از برجام خارج شد و رئیسجمهوری آمریکا برجام را بدترین توافق تاریخ توصیف کرد. حال برایان هوک ایران را به نقض توافقی متهم میکند که کشورش اساسا از آن خارج شده است!
واکنش به نامه سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه به شورای امنیت به ظریف محدود نشد. مجید تخت روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد، نیز در نامهای خطاب به سازمان ملل درباره نامه سه کشور اروپایی نوشت: «در نامه یادشده تلاش دیگری برای تعبیر دلخواه پاراگراف پیوست B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در راستای اثبات ناسازگاری تصورشده در فعالیت موشکی ایران با این پاراگراف انجام شده است. این [موضوع] از طریق استناد به منابع غیرمعتبر مانند «رسانههای اجتماعی»، ایرادکردن خبرهای قدیمی، استناد به مدارک نهادهایی همچون آژانس بینالمللی انرژی اتمی که صلاحیت فنی در زمینه موشکها ندارند، استنادهای بیربط و با انگیزه سیاسی درباره توان موشکی کشورهای منطقه، بکارگیری مکرر کلماتی همچون «اگر»، «ممکن است» و «احتمالا» که حتی منعکسکننده عدم قطعیت کامل هستند و همچنین استناد به محتوای انجمن تخصصی قانون کنترل موشکی انجام میشود.»
نماینده ایران در سازمان ملل در ادامه این نامه توضیح داد: «همانطور که بارها ازجمله در نامههای نگهداریشده در اسناد S/۲۰۱۹/۴۹, S/۲۰۱۹/۳۱۵ و S/۲۰۱۹/۷۵۲ آمده، هیچ اشاره آشکار یا پنهانی به پاراگرف ۳ پیوست B قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل(۲۰۱۵) نه به خود قانون کنترل فناوری موشکی و نه به توضیحات آن وجود ندارد. علاوه بر این، توضیح و محتوای موجود در قانون کنترل فناوری موشکی حتی برای ۳۵ کشور بهطور قانونی لازمالاجرا نیستند؛ چه برسد به اینکه بهطور جهانی پذیرفتهشده باشد. بر این اساس، هر تلاشی برای نشاندادن آنها بهعنوان یک تعریف پذیرفتهشده جهانی، نهتنها اشتباه است، بلکه هر گونه استنادی به آن، کاملا گمراهکننده است و قابل باور نیست.» او افزود: «علاوه بر این، در تعبیر عبارت « معینشدن توانمندی» در آن پاراگراف، تلاش شده است که پیشینه مذاکرهشده پاراگراف ۳ پیوست B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل(۲۰۱۵) و هدف اصلی آن عبارت نادیده گرفته شود. اضافهشدن عبارت «معینشده» به «قادر به حمل تسلیحات هستهای» که پیش از این در قطعنامه منقضی شده ۱۹۲۹ سازمان ملل(۲۰۱۰) یک تغییر شکل سنجیده به دنبال مذاکراتی طولانی برای حذف برنامه موشکی دفاعی ایران بود که «مشخص» است منحصرا قادر به حمل کلاهکهای غیرهستهای است. با در نظر گرفتن این واقعیت که هیچکدام از موشکهای ایران «مشخص شده که قادر به حمل تسلیحات هستهای نیستند»، پاراگراف ۳ پیوستن B قطعنامه ۲۲۳۱(۲۰۱۵)، به هیچ طریقی فعالیتهای مرتبط با موشکهای بالستیک غیرهستهای جمهوری اسلامی ایران را محدود نمیکند. به دنبال این، فعالیتهای مرتبط، با آن پاراگراف ناسازگار نیستند. بلکه در دستهبندی موضوع مورد بحث یا سازگاری با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل و پیوستهای آن قرار نمیگیرد.»
او همچنین در این نامه مطرح کرد: «با این حال، تا امروز، اعضای بهخصوصی در شورای امنیت سازمان ملل، به دلایل سیاسی واضحی، از اجراییشدن واقعی سازوکار ضروری برای اتخاذ تصمیمهای لازمی که این فعالیتها را مجاز میکند، [فعالیتهایی] برای اجزای کامل و موثر همان قطعنامه ضروری هستند، جلوگیری کردهاند. ایران بار دیگر اتهامهایی را که قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرده است، تکذیب میکند.»
روانچی در ادامه این نامه نوشت: «علاوه بر این، تلاشی ناموفق انجام شده است تا فعالیتهای ایران در زمینه پرتاب ماهوارهبرها را به اجرای پاراگراف ۳ پیوست B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل مرتبط کنند، در حالی که هیچ استناد یا بیان آشکار یا پنهانی، در آن پاراگراف، راجع به موشکهای ماهوارهبر وجود ندارد که این [موشکها] فی نفسه برای پرتابکردن ماهواره به مدار و نه انتقال کلاهکهای هستهای، طراحی شدهاند و موشکهای ماهوارهبر ایران نیز مستثنا نیستند.» او ادامه داد: «در حالی که موشکهای ماهوارهبر ایران در دستهبندی موشکهای بالستیک نیستند، چه برسد به اینکه «مشخص شده باشد که قادر به حمل تسلیحات هستهای هستند»، کاملا واضح است که توسعه، پرتاب آنها یا دیگر فعالیتهای مرتبط به هیچ وجه مشمول قطعنامه ۲۲۳۱ نشده و از این رو، نمیتوان حتی آنها را ناسازگار با آن قطعنامه دانست. همچنین جا دارد که ذکر کنیم وقتی پرتاب موشکی ایران در سال ۲۰۱۷ در شورای امنیت مورد بحث قرار گرفت، هیچ اتفاق آرایی درباره اینکه این پرتاب بهخصوص به قطعنامه ۲۲۳۱ مرتبط است، وجود ندارد.»
نماینده ایران در سازمان ملل همچنین مطرح کرد: «در عین حال جامعه جهانی باید بهشدت مراقب رویکرد دارای انگیزه سیاسی آمریکا و برخی دیگر از کشورهای صنعتی باشد که با دستاویزهایی پوچ مانند نگرانیهای توسعه تسلیحات اتمی در تلاشند تا فناوریهای بیخطر مانند فناوری هوا و فضا را که برای توسعه اجتماعی، اقتصادی تمام کشورها بهویژه کشورهای در حال توسعه، بسیار مهم است، بد جلوه دهند.» روانچی در ادامه با اشاره به اینکه فعالیتهای موشکی ایران چه در زمینه بالستیک و چه در زمینه پرتاب ماهوارهای، مشمول محتوای اصلی یا صلاحیت قطعنامه ۲۲۳۱ و پیوستنهای آن نمیشود، گفت: «بنابراین انتظار میرود که دبیرکل از گزارشدادن در مورد چنین فعالیتهای نامرتبطی در گزارشهایش درباره اجرای این قطعنامه اجتناب کند.»