واهب نصیری کارشناس حقوقی

آنچه امروزه نظام اقتصادی را در مقابل فساد مصون می‌کند، بهره‌مندی از ابزارهای مدرن نرم‌افزاری است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مدت زیادی است از این نوع نرم‌افزارها در سطح گسترده استفاده می‌شود. خوشبختانه در بخش نظام نرم‌افزاری کشورمان، پیشرفت مناسبی صورت گرفته است و درحال‌حاضر نرم‌افزارهای پیشرفته‌ای در دسترس بوده و امکان بهره‌برداری از این سیستم‌های نوین به‌سادگی برای مسئولان و مدیریت‌اجرایی کشور فراهم است. جدا از فاکتور نرم‌افزاری، مدت‌هاست بستر قوانین پشتیبان و مرتبط نیز فراهم شده که این قوانین کمک موثری برای جلوگیری از شکل‌گیری هرگونه فساد است. در این زمینه مهم‌ترین این قوانین، قانون پولشویی است که با تصویب آن در اسفندماه 1386 و آیین‌های آن اتفاق بسیار مهمی در اقتصاد کشور رخ داد. با استفاده از همین قانون، بخش زیادی از ناهنجاری‌ها و روابط آلوده اقتصادی قابل ردیابی و پیگیری است. در کشورهای توسعه‌یافته رابطه و اتصال قانون پولشویی به قانون مالیات‌ها، فضا و فرصت هرگونه سوءاستفاده مالی در مبادلات اقتصادی، تجاری و پولی را تا نزدیک 90درصد ازبین می‌برد. بدین‌ترتیب با این دو ابزار ورود پول کثیف و آلوده به حساب اشخاص حقیقی و حقوقی با دقت بالایی کنترل و ردیابی می‌شود و چنانچه مورد و مواردی از تخلف مشاهده شود، به مجازات سنگین جزایی، مالی و محرومیت‌های اجتماعی محکوم می‌شوند. از این جهت مردم این کشورها هرگونه تراکنش بانکی خود را با دقت بالایی مواظبت و کنترل می‌کنند. از سوی دیگر چون فضای گردش وجوه‌نقد در داد و ستدهای مالی بسیار محدود است، از این جهت راه‌های سوءاستفاده نیز در این کشورها بسته است و فرصت جابه‌جایی پول نقد را تا حدود زیادی غیرممکن کرده است. البته درکشور ما نیز خوشبختانه مقدمات محدودیت پرداخت نقدی از سوی بانک‌ها آغاز شده و چنانچه درخصوص دریافت‌های نقدی نیز این اقدام انجام شود، قدم موثری در مقابله با فساد خواهد بود. بهره‌مندی مسئولان اقتصادی کشور از چنین نظام‌های کنترلی بسیار سهل و ساده است و امکان انتقال دانش آن به کشور و آموزش مسئولان امر با ابزارهای نرم‌افزاری و قوانین مرتبط با آن در کوتاه‌ترین فرصت قابل‌اجرا و پیاده‌سازی است. بنابراین با توجه به مهیابودن این ابزار، عملیاتی‌کردن فرآیند مبارزه با فساد فقط نیازمند همت و مصمم بودن مدیریت اجرایی و دیگر مسئولان در سایر قوا است. حتی از اتصال و پیوستگی قانون پولشویی و قانون مالیات‌ها می‌توان استفاده دیگری کرد و پرداخت یارانه و شناسایی اقشار آسیب‌پذیر را با همین ابزار انجام داد.