امیرحسین جلالی روانپزشک
در روند هویت‌یابی، افراد احتیاج به احساس تعلق به یک گروه و یکپارچگی و وصل شدن به آنها را دارند. یکی از جاهایی که این پدیده می‌تواند بروز پیدا کند، پدیده مد است. افراد دوست دارند که با گروه خاصی از مردم، به یک‌نوع موسیقی گوش کنند، یک‌نوع لباس بپوشند، یک رنگ خاص را برای لباس‌هایشان انتخاب کنند و مواردی از این دست که احساس تعلق آنها را به گروهی از افراد جامعه ارضاء و یک احساس انسجام را برای فرد در این چارچوب ایجاد کند. از این زاویه نمی‌توان به مدگرایی، نگاه آسیبی داشت. از این جهت است که من به این مقوله نگاه یک‌سره منفی ندارم.
اما از جهتی دیگر، می‌توان مدگرایی را به نوعی یک آسیب دانست و آن را مورد نقادی قرار داد. وقتی یک لباس یا یک رنگ، مد می‌شود، و افراد مدگرا با پوشیدن آن نوع لباس یا رنگ خاص، وارد گروه مدگراها می‌شوند، دیگر حق انتخابی برای خود قایل نیستند یا این حق را از خود می‌گیرند. آنها باید از یک سبک‌وسیاق خاص و تعیین شده، پیروی کنند.
چیزی که می‌توان آن را به مثابه یک آسیب تلقی کرد، همین عدم انتخاب است. هرآن چیزی که باعث بردگی و سرسپردگی افراد و موجب از میان رفتن قدرت عمل او شود، ایراد دارد. زمانی که فرد به نوعی پیرو چیزی باشد، قدرت خلاقیت و ابتکار عملش را از کف می‌دهد. این همان جنبه مذموم قضیه است.
کاربرد‌های دیگری نیز درمورد مدگرایی وجود دارد که من جنبه قابل‌دفاع‌تری را گفتم. تبیین دیگری برای توجیه مدگرایی وجود دارد و آن این است که همیشه در «اکثریت» بودن به افراد احساس قدرت می‌دهد. زمانی که یک فرد، خود را با گروهی اینهمان می‌کند، خود را وارد این اکثریت کرده است و این امکان برایش فراهم می‌شود که در یک گروه یا دسته، امکان فراموش‌کردن مشکلات و ضعف‌هایش را داشته باشد. به‌تعبیر دیگر، فرد، دیگر خودش را نمی‌بیند و خود را پشت یک هویت بزرگتر مخفی می‌کند.
تبیین دیگر مقوله مدگرایی، احساس نیاز به تأیید گرفتن از دیگران است. این نیاز، یکی از نیازهای انسانی است که اگر وجود نداشته باشد، امکان هیچ تغییر و تحولی در پدیده‌های اجتماعی محتمل نخواهد بود. اما موضوع مهمی که در این تبیین وجود دارد، این است که شکل بروز و ظهور این نیاز در هر دوره‌ای، متفاوت است. خیلی‌اوقات، نیاز به تأیید شدن از جانب دیگران، در مقوله مد، در دوران کودکی و حداکثر در دوره نوجوانی است. فرد باید تا این زمان به اندازه کافی از این نظر سیر شده باشد. تأیید گرفتن از دیگران برای موضوعاتی مثل لباس و رنگ پوشش و مدل مو و موارد مشابه، باید در این سن به اتمام برسد. فرد در بزرگسالی باید درس بخواند، دانشگاه برود، کار پیدا کند و در این موارد است که باید از اطرافیانش تأیید بگیرد. یعنی در باب موفقیت در درس و رشته و دانشگاه و محیط کار. اما اگر یک فرد بخواهد در این سن، با مد، جلب توجه کند، قطعا این موضوع نیاز به نقد و بررسی آسیب‌شناسانه دارد.