شهروند |  از بهار 91 تا بهار 93 یعنی به مدت 8 فصل پی‌درپی اقتصاد ایران گرفتار رشد منفی بود و امیدی به خروج از رکود نمی‌رفت به عبارت دیگر از یک‌سو اقتصاد گرفتار رکود بود و از سوی دیگر تورم امان همه را بریده بود اما آمار بهاری که از راه رسید شرایط آنچنان متفاوت گزارش شد که گروهی از کارشناسان آن را غیرقابل باور و غیرقابل استناد توصیف کردند. اختلاف‌نظر هم از آنجا شدت گرفت که رئیس‌جمهوری در دومین ماه تابستانی رشد اقتصادی فصل بهار را 2.5‌درصد اعلام کرد، واکنش‌ها به این آمار هم جالب توجه بود به‌خصوص این‌که منتقدان دولت گله از این داشتند که مردم عادی این رشد گزارش شده را حتی احساس هم نمی‌کنند، توضیحات تیم اقتصادی دولت از جمله مسعود نیلی هم نتوانست این بدبینی‌ها را رفع و رجوع کند. آنها می‌گفتند به این سرعت نمی‌توان رشد منفی 2.2‌درصدی را به مدار مثبت رساند جالب این‌که هنوز موج خبر اول فروکش نکرده بانک مرکزی آمار رسمی را اعلام کرد که براساس آن نه‌تنها رشد اقتصادی بهاری محرز بود بلکه رقم رشد از 2.2 به 4.6‌درصد رسید. این بدان معنا بود که رشد اقتصادی ایران از 4.1‌درصد منفی در بهار 92 به 4.6‌درصد مثبت در بهار 93 رسیده است. به این ترتیب عجیب نبود که موج انتقادها این بار بیشتر اوج بگیرد با این حال دولت بر صحت آمار و ارقام رسمی اصرار داشت هرچند سکوت مرکز آمار در این میان تا حدودی عجیب و شبهه‌برانگیز به نظر می‌رسید. دست آخر این‌که دولت نه‌تنها بر خروج رکود و بازگشت رشد اقتصادی تأکید کرد بلکه وعده داد که این روند همزمان با کاهش نرخ تورم ادامه خواهد یافت. جدیدترین آمار بانک مرکزی از سه ماه دوم‌ سال هم تحقق این وعده را تأیید می‌کند.
رشد 4‌درصدی اقتصاد نیمه‌ سال 93
براساس این گزارش رشد اقتصادی کشور در نیمه اول امسال 4‌درصد گزارش شده به این ترتیب همان‌طور که دولت وعده کرده بود رشد اقتصادی کماکان ادامه داشته اما با شیب ملایم‌تر و البته براساس همین پیش‌بینی‌ها حرکت بر همین مدار تداوم خواهد یافت. براساس محاسبات مقدماتی و اولیه اداره حساب‌های اقتصادی این بانک، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و به قیمت‌های ثابت ‌سال 1383 در 6ماهه اول ‌سال 93 به 1022808‌میلیارد ریال رسید که نسبت به رقم مشابه 6ماهه اول ‌سال گذشته 4‌درصد رشد نشان می‌دهد. با این روایت آماری که دولت از سوی بانک مرکزی منتشر کرده است به نوعی دولت کارنامه فعالیت‌های اقتصادی خود را رو به رشد معرفی کرده و کارنامه فعالیت خود را با دست راستش بالا برده است. کارنامه‌ای که به نوعی فراموشی روزهای بد نزول در 3‌سال قبل است.
4 گروه اثرگذار در رشد 6ماهه
براساس این گزارش رشد توليد ناخالص داخلي نشان مي‌دهد كه ارزش افزوده چهار زیرگروه نفت، «ساختمان»، «صنعت»، و «بازرگاني، رستوران و هتلداري» به ترتيب با سهمي معادل 1، 9/0، 6/0، 5/0 و 1/0 5 واحد درصد، نقش عمده‌اي معادل 3 واحد ‌درصد در رشد 7/3درصدي توليد ناخالص داخلي به قيمت‌هاي ثابت‌ سال 83 در فصل دوم‌ سال 93 ايفا کرده‌اند.
نکته دیگر این‌که در بخش كالایي اقتصاد، شاخص توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كه حدود 70‌درصد ارزش افزوده بخش صنعت را پوشش مي‌دهد در 3ماهه دوم امسال نسبت به رقم مشابه ‌سال قبل 4‌درصد رشد داشته است. در ميان 24 گروه عمده صنعتي، هم شاخص 13گروه، در فصل دوم ‌سال‌جاری نسبت به فصل دوم‌ سال 92 رشد مثبت داشته‌اند.
براساس برآوردهاي اوليه، نرخ رشد مصرف نهايي بخش خصوصي از 8/0‌درصد در 6ماه اول‌ سال گذشته به 7/3‌درصد در دوره مشابه سال 1393 افزايش يافته اسـت. این رشد هم عمـدتاً ناشـي از فزونـي رشـد هزينـه‌هاي مصرفي بخش خصوصي نسبت به رشد شاخص تورم در دوره مورد بررسي بوده این در حالی است که نرخ رشد مخـارج مصـرف نهـایي بخش دولت نيز در 6ماه نخست‌ سال 93 نسبت به دوره مشابه‌ سال قبل افزايش يافته و به 3/3‌درصد رسيده است.
قابل توجه این‌که افزايش ارزش‌افزوده بخش ساختمان به قيمت‌هاي ثابت ‌سال 83 در 3ماهه دوم‌ سال 93 به ميزان 15/0درصد، از جمله دلايل قابل توجه در رشد اقتصادي تابستانی محسوب مي‌شود. به عبارت دیگر با وجود رشد منفي ارزش افزوده ساختمان در بخش خصوصي، افزايش قابل توجه در هزينه‌هاي عمراني دولت در بخش ساختمان، عامل موثري در افزايش ارزش افزوده كل بخش ساختمان بوده است.
نكته لازم به ذكر آن است كه در تشكيل سرمايه ثابت ناخالص واقعي، در فصل دوم‌ سال 93 بخش ماشين‌آلات با 7/14‌درصد رشد مواجه بوده همچنين بخش ساختمان در اين فصل رشد 33درصدي را با توجه به رشد قابل ملاحظه هزينه‌هاي عمراني دولت در بخش ساختمان تجربه کرده است. عمده‌ترين منابع آماري به منظور محاسبه اقلام هزينه ناخالص داخلي را منابعي نظير طرح آماري بودجه خانوار در مناطق شهري ايران (اداره آمار اقتصادي بانك مركزي)، پرداختي‌هاي خزانه‌داري كل كشور، آمار صادرات و واردات گمرك و آمار تراز پرداخت‌هاي خارجي كشور (بانك مركزي) تشكيل مي‌دهند.
افزایش 5/3درصدي توليد ناخالص داخلي بدون نفت
براساس آمار بانک مرکزی آمار ارزش افزوده 4 گروه اصلي كشاورزي، نفت، صنايع و معادن و خدمات به ترتيب 3/3، 7/7، 3/7 و 3/3‌درصد محاسبه شده در نهایت هم نرخ رشد توليد ناخالص داخلي تابستانی 4/4‌درصد و نرخ رشد توليد ناخالص داخلي (بدون نفت) 4/0‌درصد برآورد شده است. اين در حالي است  که 3ماه پیش نرخ رشد توليد ناخالص داخلي 4.6‌درصد و نرخ رشد توليد ناخالص داخلي (بدون نفت) 4/4‌درصد محاسبه شده بود.
آمار بانک مرکزی همچنین نشان‌دهنده افـزايش تشكيل سرمايه ثابت ناخالص به ميزان 8/15‌درصد است. براساس تعریف هم تشكيل سرمايه ثابت ناخالص متشكل از دو بخش سـاختمان و ماشين‌آلات است به این ترتیب تشكيل سرمايه ثابت ناخالص در 2بخش مذكور در 6ماه اول ‌سال 93 نسبت به مدت مشـابه ‌سال قبل هرکدام 8/15‌درصد افزايش يافته است. این میزان رشد در تشكيل سرمايه ثابت ناخالص در ساختمان هم عمدتاً ناشي از افزايش سرمايه‌گذاري در بخش دولتي در تابستان امسال گزارش شده است.
در نهایت این‌که گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد در نیمه اول امسال اقتصاد ایران شاهد رشد 4‌درصدی و افزایش 5/3درصدي توليد ناخالص داخلي (بدون نفت) بوده است، بنابراین همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت در فصل دوم‌ سال‌جاري نيز روند بهبود فعاليت‌هاي اقتصادي (با شتاب ملايم‌تري) استمرار يافته است.