سما بابایی| حالا درست دو‌سال است که از آخرین اجرای ارکسترسمفونیک تهران می‌گذرد؛ آن زمان که در جشنواره موسیقی فجر – بهمن‌ماه 91 در جشنواره موسیقی فجر- به اجرای برنامه پرداخت. شاید هیچ‌کس تصور نمی‌کرد سکوتِ این ارکستر که یکی از قدیمی‌ترین ارکسترهایِ خاورمیانه و حتی دنیاست، این مدتِ طولانی هیچ اجرایی نداشته باشد. البته ماجرا از ماه‌ها قبل قابلِ پیش‌بینی بود.
از همان زمان که نوازندگان سرِ تمرین حاضر نمی‌شدند و هجمه‌های فراوانی علیه ارکستر وجود داشت و معاونِ هنریِ وقت – حمید شاه‌آبادی- نیز هیچ تمایلی برای سر و سامان دادن به وضع ارکستر نداشت. هشتم آبان‌ماه همان سال البته او خبر تأسیس موسسه ارکسترهای ایرانی را به‌طور رسمی اعلام کرد و گفت: «در حال حاضر می‌توانیم اعلام کنیم شرایط برای شکل‌گیری یک موسسه جدید فراهم است. نیروها آماده و پیش‌بینی شده‌اند. کادر فنی ارکسترها هر‌سال باید از طریق این موسسه ارزیابی شود و آزمون‌های تخصصی نیز زیر نظر داوران برگزار می‌شود. بنابراین موسسه هر‌سال گزینش جدید خواهد داشت.» وعده‌ای که البته مثلِ خیلی دیگر از وعده‌های ارکستر به سرانجام نرسید. دولتِ یازدهم اما وقتی روی کار آمد از همان ابتدا بازگشایی ارکسترها جزو اولین برنامه‌هایِ این ارکستر بود. این درحالی است که «علی مرادخانی» - معاونِ هنریِ وزارت فرهنگ و ارشادِ اسلامی – به این مسأله اشاره کرد که تا زمانی که بدهی‌های معوقِ ارکسترها داده نشود، ارکستر فعالیتِ خود را آغاز نخواهد کرد. حالا اما بعد از گذشتِ قریبِ به یک‌سال از فعالیت‌های این ارکستر، پیروزِ ارجمند – رئیس دفترِ موسیقیِ وزارت فرهنگ و ارشادِ اسلامی – در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «ارکسترسمفونیک و ارکسترِ ملیِ ایران در جشنواره موسیقی فجر امسال به اجرای برنامه خواهند پرداخت و از آن زمان به‌طور رسمی کارهایِ خود را آغاز می‌کنند.» این درحالی است که تقریبا چیزی حدود یک ماه به جشنواره موسیقی فجر باقی مانده است و اعضایِ ارکستر هنوز هیچ تمرینی برای اجرا ندارند. به همین خاطر است که «منوچهر صهبايي» در این‌خصوص به «شهروند» می‌گوید: «من ماه‌هاست که به‌عنوان رهبرِ ارکستر معرفی شده‌ام؛ اما هنوز هيچ اتفاق جديدي در عرصه فعاليت‌هاي اجرايي اركسـترها رخ نداده است، من نیز هر زمان که این مسأله را پیگیری می‌کنم، به جوابِ روشنی دست پیدا نمی‌کنم.»
او در پاسخ به این سوال که می‌گویند این ارکسترها قرار است در جشنواره فجر به اجرایِ برنامه بپردازند، می‌گوید: «با توجه به این‌که ما هنوز هیچ تمرینی نداشتیم و حتی نوازندگان ارکستر هم دور هم جمع نشده‌اند، این اجرا به نظر من اتفاقِ عجیبی به حساب می‌آید.»
این روزها طبق توافق بين معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و بنياد فرهنگي- هنري رودكي سرپرستي اركسترسمفونيك و اركستر ملي به بنياد رودكي سپرده شد و منوچهر صهبايي به‌عنوان رهبر اركسترسمفونيك تهران، فرهاد فخرالديني رهبر اركستر موسيقي ملي و حميد عسگري به‌عنوان رهبر گروه كُر اركسترسمفونيك انتخاب شدند. اما مشکلِ بودجه همچنان وجود دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانعِ اجرایِ ارکسترسمفونیک به حساب می‌آید. «علی مرادخاني» در گفت‌وگوهاي مختلف خود تاكيد كرده بود كه تقاضاي خريد ساز را مطرح كرده‌اند و پس از اينكه طراحي‌ها ارایه شود، بودجه در اختيار ارشاد قرار مي‌گيرد و این درحالی است که حسين نوش‌آبادي، سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در نشست مطبوعاتي‌اش اعلام كرد: تاكنون توانسته‌ايم ۴ميلياردتومان براي راه‌اندازي اركستر تامين كنيم و اميدواريم بعد از تخصيص رديف بودجه طي سال آينده از سوي مجلس به اركسترها اين مشكل براي هميشه برطرف شود. به گفته نوش‌آبادي براي برپايي اين دو اركستر نياز به ماهانه ۴۰۰ ميليون تومان هزينه است و اگر رديف بودجه براي اين موضوع مشخص شود، دغدغه مالي در آينده برطرف مي‌شود. حالا می‌گویند که ارکسترها در جشنواره به اجرایِ برنامه خواهند پرداخت؛ اتفاقی که رهبرِ ارکستر البته چندان به آن امیدوار نیست و می‌گوید: «برای اجرای زنده مجموعه‌های بزرگی چون ارکسترسمفونیک تهران در یک رویداد بین‌المللی و ویژه‌ای چون جشنواره موسیقی فجر لازم است که حداقل دو ماه تمرین وجود داشته باشد. اجرای یک تمرین پنج یا شش‌جلسه‌ای با یک ارکستر 70 تا 80 نفره در شأن یک گروه حرفه‌ای موسیقایی نیست و به نوعی می‌توان گفت که کار ارایه‌شده اثر کاملا باکیفیتی نخواهد بود.»
رهبر ارکسترسمفونیک تهران به این مسأله اشاره دارد که تمام کارهایش را در اروپا لغو کرده تا سروسامانی به وضع ارکستر بدهد؛ اتفاقی که هنوز به ثمر نرسیده است.
در این میان «حمید عسگری» که مدت‌هاست برای رهبری گروه کر انتخاب شده است، در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی امیدواری بیشتری به ارکسترها دارد و می‌گوید: «رهبران ارکسترها و کر انتخاب شده‌اند، امتحانات گرفته شده، اسامی اعلام شده و درحال حاضر منتظر بودجه هستند تا ابلاغ شود و کارها جنبه عملیاتی به خود بگیرند. البته مشکلات خیلی عمیق‌تر است. واقعا یک تراژدی وجود دارد اگر این ارکستر و ارکسترها و کر شکل نگیرند و کار خود را آغاز نکنند. به این ترتیب، تمامی بنیادهای آموزشی در آموزشگاه‌ها و مهم‌تر از آنها دانشگاه‌ها، فلسفه وجودی‌شان زیر سوال خواهد رفت. با ادامه این روند بیمار، ما با موزیسین‌هایی سروکار خواهیم داشت که انگیزه لازم برای پیشرفت ندارند و شاید امید به آینده نیز برای آنها از بین برود. امید نوازنده‌ها و خواننده‌های کرال ما به ارکسترهای ملی، سمفونیک و کر است.»
حالا در مدت‌زمانِ اندکِ باقي‌مانده به جشنواره، این نگرانی وجود دارد که یا ارکستر در برنامه حضوری نداشته باشد یا مثلِ سال‌های قبل تنها برای خالی نماندنِ عریضه و فروکش کردنِ اعتراضات برنامه‌ای به اجرا درآورد که قدرتِ چندانی نداشته باشد و این بدترین فاجعه‌ای است که می‌تواند برای ارکستری با قدمت 82سال رخ دهد.