شهروند| دستور دولت مبنی بر تبدیل بخشی از جزیره آشوراده به منطقه گردشگری واکنش شدید فعالان محیط‌زیست کشور را در پی داشت. در هر کشور توسعه‌یافته‌ای نظر متخصصان بسیار مهم است، بنابراین «شهروند» نیز در گفت‌وگو با چندتن از متخصصان و فعالان محیط‌زیست دلایل مخالفت آنها با این تصمیم دولت را بررسی می‌کند. آنها می‌گویند اگر دولت دغدغه اشتغال دارد هنرش باید رونق اقتصادی بدون نابودی محیط‌زیست باشد.
رئیس جامعه جنگلبانی ایران: آشوراده مورد هجوم زمین‌خواران قرار خواهد گرفت
کاظم نصرتی، رئیس جامعه جنگلبانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» گفت: آشوراده پیشینه و سابقه تاریخی دارد و یکی از مناطق مهم ماهیگیری و تولید خاویار ایران از دیرباز بوده است. آشوراده یک منطقه خاص و ویژه است که باید نهایت دقت در حفاظت از آن را به کار برد. موقعیت استراتژیکش این جزیره را به صورت مجموعه مناطق حفاظتی و زیست‌محیطی درآورده که هرگونه دخل‌وتصرف و ساخت‌وساز در آن نادرست است و هرگونه دخالت نابجا و نامانوس با طبیعت موجب از بین رفتنش می‌شود. البته نمی‌گویم که از این جزیره هیچ استفاده‌ای نشود اتفاقا می‌توان در آن‌جا کار اکوتوریسم کرد اما باید برای این کار هدف‌گذاری و برنامه و مدیریت قوی و مخصوص داشت. باید کسانی که اهل این نوع سفرها هستند با شرایط خاصی وارد مناطق حفاظت شده شوند. نه این‌که جزیره را تبدیل به تفرجگاه کنیم و پای هر نوع گردشگری به آن‌جا باز شود و ساخت‌وسازها شروع شود و تخریب‌ها افزایش یابد.
وی درباره تبعات تبدیل جزیره آشوراده به منطقه گردشگری گفت: یکی از اولین تبعاتش ایجاد فساد زمین‌خواری است. یعنی همان بلایی سر این جزیره می‌آید که سر کل شهرها و روستاهای شمال ایران آمد. هرسال آمار ارایه می‌دهند که میلیون‌ها نفر به استان‌های شمالی آمده‌اند اما هیچ‌کس محاسبه نمی‌کند که خروجی این سفر چیست و چه ضررهایی به محیط‌زیست وارد شده و چه زباله‌هایی در طبیعت برجا مانده است. مدیریت گردشگری در کشور ما حساب شده نیست و چون حساب شده نیست به محیط‌زیست آسیب می‌رساند. در ماجرای آشوراده نیز همین آینده را پیش‌بینی می‌کنم. یعنی تملک اراضی و دست‌اندازی به طبیعت شروع می‌شود و این خود مفسده‌برانگیز است.
این فعال نامی محیط‌زیست از رئیس‌جمهوری خواست که جلوی این شیوه گردشگری مبتنی بر ساخت‌وساز و تخریب منابع طبیعی را بگیرد و در ادامه اظهار داشت: آقای رئیس‌جمهوری! آشوراده نباید واگذار شود. می‌توان از راه‌های دیگر اشتغالزایی می‌کرد. می‌تواند گردشگری را با مدیریت علمی پیش برد. باید بیشتر از اینها مراقبت کرد. نباید پای هر نوع گردشگری را به هرجای بکر و منحصربه‌فردی باز کرد. من آینده تاریکی را در صورت اجرای این طرح برای آشوراده پیش‌بینی می‌کنم.
نصرتی سپس انتقاداتی هم به مجموعه دولت داشت و اشکال را در نگاه دولت به مقوله محیط‌زیست عنوان کرد: بعضی از مسئولان رده بالای دولت بنا به اشتباه خود یا بنا به اطلاعات غلطی که دریافت کردند رسما در سخنرانی‌شان می‌گویند که جهاد کشاورزی برود اختلاف دیرینه مردم با سازمان منابع طبیعی را حل کند حتی دستورالعمل 13/3 به تمام سازمان‌های منابع طبیعی بخشنامه شد که اختلافشان را در حضور یک کمیته 3نفره با مردم حل کنند. در صورتی که واقعیت چیز دیگری است و این بخشنامه‌ها خلاف قانون است. همه می‌دانیم که منابع طبیعی کشور بیش از 100سال است که در اختیار بخش کشاورزی قرار داشته و دارد. به‌جز 4سال (50-46). عموم سیاست‌گذاری‌ها و هدف‌گذاری‌ها و برنامه‌های درازمدت و مستمر توسط بخش کشاورزی تهیه شده و تمام مشکلات بخش کشاورزی بر منابع طبیعی کشور تلمبار شده است. از قبل هم این روند بوده است. از قانون اصلاحات ارضی که بد اجرا شد تا بعدها که قانون حفاظت از جنگل‌ها با قوانین بخش کشاورزی در تضاد شد و تمام بار منفی این تضاد روی منابع طبیعی سوق داده شد. یعنی در هر فصل و هر دهه‌ای با یک شعار تیشه به ریشه منابع طبیعی زدند. در دهه 60 با شعار اشتغال و تولید و خودکفایی آمدیم عرصه‌های زیادی از منابع طبیعی را تخریب کردیم و در دهه 70 هم با شعار دیگر و در دهه 80 هم با طرح طوبی و باغشهر و باغ ویلا عرصه‌های وسیعی را واگذار کردیم و این تخریب‌ها بازهم همچنان ادامه دارد. در حالی که وظیفه سازمان جنگل‌ها هیچ‌گاه واگذاری زمین نبوده و حفاظت از زمین‌ها بوده است. ما تا جایی پیش رفتیم که زمین‌های کشاورزی تاریخی و حاصلخیز را تبدیل به ویلا کردیم و برای جبران این فاجعه، بخش کشاورزی را به عرصه‌های منابع طبیعی سوق دادیم، به عرصه‌های شیب‌دار بردیم، حتی تا قله کوه هم رفتیم تا کشاورزی کنیم اما تمام این اقدامات موجب نابودی منابع طبیعی ما شد. وقتی نگاه ما به محیط‌زیست و منابع طبیعی اینچنین باشد خب طبیعی است که آشوراده هم واگذار شود و در آینده‌ای نه‌چندان دور دیگر چیزی از این جزیره زیبا هم نماند.
رئیس هیأت‌مدیره انجمن حمایت
از حیوانات: باید فاتحه آشوراده را خواند
سیدجاوید آل‌داوود، رئیس هیأت‌مدیره انجمن حمایت از حیوانات نیز در گفت‌وگو با «شهروند» اذعان کرد: هرگونه طرح و پروژه‌ای، طبق قانون باید براساس ارزیابی زیست‌محیطی اجرا شود اما معلوم نیست که درخصوص این واگذاری آیا ارزیابی زیست‌محیطی انجام شده یا نه و اگر شده و سازمان محیط‌زیست اجازه‌اش را داده برپایه چه اسناد و مدارکی این کار را کرده است. آقایان باید مدارک را به مردم ارایه دهند که برپایه چه مستندانی اجازه اجرای این طرح را داده‌اند و این واگذاری چه فایده‌ای برای مردم خواهد داشت. به هر حال ما باید بدانیم که براساس چه معیارهایی این تصمیم گرفته شده است. در هر صورت دولت باید قانون را اجرا کند و قانونمند باشد و ارزیابی زیست‌محیطی را به مردم نشان دهد. دولت نمی‌تواند به بهانه این‌که این طرح توجیه اقتصادی دارد و برفرض فرصت شغلی ایجاد می‌کند، محیط‌زیست را فدا کند. اگر می‌تواند برود طرح‌های اشتغالزایی اجرا کند که محیط‌زیست را به نابودی نکشاند اما اگر هنرش را ندارد دست از سر محیط‌زیست هم بردارد. چون اگر این طرح در آشوراده اتفاق بیفتد عاقبت مناطق حفاظت‌شده دیگر ایران هم در انتظارش است. مانند عاقبت سرخه حصار یا پارک نیا در ارومیه. آن روز که مجوز صید تنها موجودات زنده دریاچه ارومیه را صادر کردند تا مثلا صنعت ماهیگیری رونق بگیرد و غذای ماهی تأمین شود آیا فکرش را می‌کردند که عاقبت دریاچه ارومیه این‌گونه شود؟
وی افزود: با این نحوه مدیریت ما به سمت نابودی کامل تمام عرصه‌های منابع طبیعی‌مان می‌رویم چون هیچ نظارتی وجود ندارد. اصلا دستگاه‌های دیگر فراتر از قانون و سازمان محیط‌زیست هم عمل می‌کنند. مانند قضیه صدور مجوز شکار برای خارجی‌ها که توسط یک نهاد دولتی و بدون اجازه سازمان محیط‌زیست صادر شد.
آل‌داوود در پایان خاطرنشان کرد: در مملکت ما عرصه‌های طبیعی با آن‌که دست دولت است در حال از بین رفتن است چه برسد به این‌که به بخش خصوصی هم داده شود. دولتی که نمی‌تواند از محیط‌زیست کشور محافظت کند قادر به نظارت بر عملکرد بخش خصوصی در ارتباط با حفاظت از محیط‌زیست هم نخواهد بود. با ورود بخش خصوصی و گردشگری به آشوراده باید فاتحه این جزیره زیبا و بکر را خواند. به همین دلیل است که از دولت می‌خواهم یک‌بار دیگر در تصمیمشان تجدیدنظر کنند.
فعال محیط زیست: فاجعه خواهد آفرید
کاظم نجاریون، فعال محیط‌زیست سرشناس ایرانی که به پدر زمین پاک مشهور است نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» گفت: در کشورهای مختلف دنیا مانند آمریکا و اروپا و آفریقا شاهد واگذاری مناطق حفاظت شده به بخش‌های خصوصی هستیم اما در آن‌جا هم قانون در این‌باره کامل است و هم نظارت سفت و سخت وجود دارد و هم شرایط واگذاری علمی و دقیق است. مثلا چندی پیش یک آلمانی در آفریقا یکی از مناطق حفاظت شده را به مدت طولانی اجاره کرد تا گردشگر خاص را به آن‌جا بیاورد. خیلی هم برای آن‌جا پول خرج کرد. پول زیادی هم از آن‌جا کسب کرده است اما این واگذاری بدون نظارت رها نمی‌شود. یعنی طرف در عین این‌که پول زیادی از آن منطقه درمی‌آورد به همان اندازه هم مجبور است برای حفاظت از آن‌جا پول خرج کند و از حیوانات هم محافظت کند اما در ایران شرکت‌های خصوصی ابتدا به فکر ساختمان‌سازی می‌افتند. بعد کامیون کامیون بتون و سیمان و سنگ می‌آورند. بعد وسط کار پشیمان می‌شوند و کار را ول می‌کنند به امان خدا و می‌روند. در این واگذاری نیز همه‌چیز بستگی به این دارد که دولت چه قصدی از این واگذاری دارد. اگر دلسوزانه باشد و نظارت بر گردشگری قوی باشد خیلی هم خوب است که هم مناطق حفاظت شده مستمرا و شدیدا محافظت شوند و هم خودشان بهره‌مند شوند از سودش. اما آیا شرکت‌های اقتصادی در ایران باتوجه به شناخت و تجربه‌ای که داریم سهم بزرگی از درآمدشان را صرف حفاظت و ارتقای محیط‌زیست می‌کنند. من به شخصه به هیچ‌وجه به این مسأله خوشبین نیستم.
وی اظهار داشت: دولت توانایی نگهداری آن منطقه زیبا را ندارد و بودجه‌ای هم برای این کار ندارد، بنابراین می‌خواهد آشوراده را به شرکتی واگذار کند که بتواند از عهده این کار برآید و در کنارآن نفع مالی هم ببرد اما در ایران و با فرهنگ فعلی این کار شدنی نیست و نتیجه معکوس می‌دهد. اینها عاقبت واگذاری‌های بی‌نظارت به بخش خصوصی است.
نجاریون در ادامه تصریح کرد: دغدغه‌های محیط‌زیستی باید در درجه اول طرح‌هایمان قرار بگیرد اما با سوابقی که در کشورمان وجود دارد، تا به‌حال که این روند واگذاری‌ها مثبت نبوده است. ما در ایران به‌طور کل مشکل نظارت در هر بخشی را داریم و چون دولت در بخش گردشگری هم نمی‌تواند نظارت دقیق و قاطعی داشته باشد و تا به‌حال هم نداشته است واگذاری آشوراده یک اقدام نامناسب دیگر خواهد بود. چون مطمئنا شرکت‌های خصوصی می‌خواهند در آن‌جا هتل و جاده بسازند و به فکر اقامت دایم مسافران هستند. شاید آشوراده برای گردش چندساعته بعضی از مسافران علاقه‌مند به این نوع سفرها خوب باشد اما ساخت‌وساز و اقدامات دایم نتیجه‌ای فاجعه‌بار برای آشوراده به ارمغان می‌آورد.