با ورود محمولههای سامانه اس-400 به ترکیه، جنگ لفظی میان مقامات آمریکایی و ترکیهای شدت گرفته و مشارکت آنکارا در پروژه گرانقیمت تولید جنگندههای اف-35 بیش از پیش در هالهای از ابهام فرو رفته است. معامله 5/2میلیارد دلاری آنکارا و مسکو را شاید بتوان چالشبرانگیزترین مواجهه ترکیه بهعنوان یکی از اعضای مهم و تاثیرگذار پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با آمریکا ارزیابی کرد. حذف ترکیه از برنامه آموزش خلبانی جنگندههای اف-35، همینطور احتمال کنار گذاشتن این کشور از برنامه تولید مشارکتی جنگندههای فوق، همه نشان از آن دارد که نه آنکارا و نه واشینگتن دیگر قرار نیست همان رفقای قدیمی باشند که پیش از این برخی اشتباهات طرف مقابل را نادیده گرفته و ارزش دوستی را مقدم بر اختلافات کوچک قلمداد میکردند.
معامله 11میلیارد دلاری روی هوا!
ترکیه با سرمایهگذاری معادل 1/4میلیارد دلار، یکی از کشورهایی است که از سال 1999 میلادی در پروژه تولید جنگنده نسل پنجمی اف-35 همراه با بریتانیا، ایتالیا، هلند، کانادا، استرالیا، نروژ، سنگاپور، دانمارک و... مشارکت دارد. اخیراً رجب طیب اردوغان نیز با اذعان به سرمایهگذاری کشورش در پروژه اف-35، مدعی شد کنار گذاشتن ترکیه از این پروژه قیمت تمامشده هر فروند از این جنگنده را 8میلیون دلار افزایش خواهد داد. این درحالی است که آنکارا برای خرید یکصد فروند اف- 35 برنامهریزی کرده و چندسال پیش قراردادی برای تحویل گرفتن 30 جنگنده به ارزش 11میلیارد دلار با آمریکا به امضا رسانده بود. ترکیه نخستین جنگنده اف-35 خود را تابستان 2018 از آمریکا تحویل گرفت و تعداد هواپیماهای تحویل داده شده تاکنون به 4 فروند رسیده است، هرچند بعید به نظر میرسد با توجه به جنجالهای اخیر و مخالفت اکید مقامات ایالات متحده با استقرار یک سلاح روسی در حوزه عمل ناتو، ترکیه بتواند باقی سفارش خود را بدون دردسر اضافه تحویل بگیرد.
پاسداری از غرور ملی با اس-400
این که چرا ترکیه به قیمت خشمگین کردن یکی از بزرگترین متحدان خود از خرید دفاع ضدهوایی اس-400 انصراف نداد، دلایل متعددی دارد که بحث درخصوص آنها مجالی فراخ میطلبد. بیتوجهی دولت باراک اوباما نسبت به درخواست آنکارا برای خرید سامانه دفاع هوایی پاتریوت - احتمالا به بهانه حفظ برتری هوایی اسراییل در منطقه - همچنین تجهیز و حمایت واشینگتن از کردهای سوریه درحالیکه آنکارا بارها بر تروریست بودن آنها تأکید کرده است، مواردی است که میتواند از برخی دلایل پافشاری آنکارا برای معامله با روسها پرده بردارد. ترکیه یکی از اعضای مهم ناتو به شمار رفته و بزرگترین نیروی زمینی این پیمان نظامی را پس از آمریکا در اختیار دارد، اما با این حال در قضیه خرید سامانه پاتریوت به شکلی تحقیرکننده از سوی دولت وقت آمریکا نادیده گرفته شد. کیفیت رابطه ترکیه با همسایگانش از عدم احتیاج مبرم و فوری این کشور به سامانه اس-400 حکایت دارد، اما اصرار آنکارا برای انجام معامله با روسها نشان میدهد که ترکیهایها به قیمت تَرَک برداشتن رابطهشان با غرب قصد دارند غرور ملی و استقلال خود را حفظ کنند.