شهروند| سقوط ارزش لیر خبری است که این روزها در رسانه‌های جهان خبرسازی می‌کند. حالا نرخ برابری لیر به نسبت دلار به پایین‌ترین سطح در 6ماه گذشته رسیده و از آنجا که ترکیه یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران است، پیش‌بینی می‌شود که نه‌تنها قیمت تورهای استانبول و آنتالیا برای ایرانی‌ها ارزان شود، بلکه رضا کامی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه به «شهروند» می‌گوید این موضوع می‌تواند به کاهش 10 تا 20درصدی قیمت تمام شده کالاهای وارداتی ترکیه به ایران منجر شود. در همین باره جالب است که بدانید گزارش اتاق بازرگانی نشان می‌دهد کالاهای چینی بازار ایران درحال جایگزینی با کالاهای ترکیه‌ای هستند. این درحالی است که حرمت الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرتی و گردشگری هم به «شهروند» می‌گوید پارسال حجم مسافران ایرانی ترکیه ریزش قابل توجهی داشته و همین مسأله هتلداران و مدیران صنعت گردشگری ترکیه را نگران کرده است و احتمال این‌که آنها تخفیف‌هایی برای مسافران ایرانی قایل شوند، وجود دارد.
هزینه سفر به ترکیه کمتر می‌شود
اما افت قیمت تنها به کالاهای ترک محدود نمی‌شود و رئیس انجمن دفاتر مسافرت‌های هوایی از احتمال کاهش قیمت هزینه تورهای ترکیه خبر می‌دهد. البته آن‌گونه که حرمت‌الله رفیعی توضیح می‌دهد: «این کاهش قیمت بیش از این‌که ناشی از کاهش ارزش لیر باشد به دلیل کاهش تعداد توریست‌های ایرانی است.»
به گفته او، تعداد توریست‌های ایرانی که پارسال به ترکیه سفر کردند نسبت به‌سال 96 حدود 700هزار نفر کمتر شده و همین مسأله نگرانی شدیدی را در بین هتلداران و مسئولان دولتی این کشور ایجاد کرده است.
او با اشاره به این‌که درحال حاضر هزینه یک تور یک هفته‌ای به استانبول چیزی حدود 8میلیون تومان است، ادامه داد: «تعداد توریست‌های ایرانی در ترکیه طی‌سال 96 چیزی حدود 2.5میلیون نفر اعلام شده بود، درحالی‌که این رقم پارسال به حدود یک‌میلیون و 800هزار نفر کاهش پیدا کرده است. از آنجایی که بخش زیادی از درآمد این همسایه غربی ایران از محل گردشگری خارجی است نسبت به کاهش ورود ایرانی‌ها ابراز نگرانی کرده و خود به دنبال راهکاری برای کاهش هزینه‌های سفر به ترکیه و افزایش مسافرهای ایرانی هستند.»
رئیس انجمن دفاتر مسافرت‌های هوایی با بیان این‌که توریست‌های ایرانی معمولا هزینه سفر به ترکیه را براساس دلار یا یورو پرداخت می‌کنند، ادامه داد: «کاهش ارزش لیر هنوز هیچ تغییری در قیمت هتل‌های ترکیه ایجاد نکرده و اگر هم کاهشی رخ دهد برای افزایش گردشگری این کشور است.»
ایران از ترکیه چه کالاهایی می‌خرد؟
ایران دهمین واردکننده بزرگ کالا از ترکیه است. نگاهی به فهرست گمرک نشان می‌دهد که پوشاک، طلا و جواهرات، محصولات چرمی، محصولات آشپزخانه و محصولات شیشه‌ای و سرامیکی جزو مهمترین کالاهایی هستند که ایرانی‌ها از ترکیه خریداری می‌کنند، اما بد نیست بدانید فهرست کالاهایی که ترکیه به ایران می‌فروشد بسیار عریض و طویل‌تر از این حرف‌هاست. ترکیه‌ای‌ها در حجم زیادی غذا ازجمله حبوبات، کره، پنیر، قهوه و چای، زیتون، میوه، ادویه، بذر سبزیجات، نوشابه و آب میوه و حتی شکلات و آدامس به ایران می‌فروشند.
به جز این محصولات آرایشی و بهداشتی، عطر، کفش، پتو، لوازم خواب و حتی زیپ لباس و سنجاق قفلی ازجمله محصولات دیگری هستند که از ترکیه به بازار ایران می‌آیند.
کالاهای ترک جایگزین کالاهای چینی می‌شوند
گزارش‌های اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که ترکیه پس از چین و امارات متحده عربی با حجم صادراتی در حدود 2میلیارد 261 میلیون دلار به ایران در سال گذشته هجری شمسی (1397) در رتبه سوم بیشترین میزان واردات به این کشور قرار دارد. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه می‌گوید که کاهش ارزش لیر می‌تواند واردات از ترکیه را در مقایسه با کشورهایی همچون چین به صرفه‌تر کند و حجم تجارت بین ایران و ترکیه نسبت به گذشته بیشتر شود.
قیمت لباس‌های ترک در ایران کاهش می‌یابد؟
شاید یکی از کالاهای محبوب ترک در ایران را بتوان پوشاک تولیدی در این کشور دانست؛ اما نکته اینجاست که واردات رسمی پوشاک به ایران ممنوع بوده و تمامی لباس‌هایی که در بازار تحت عنوان ترک عرضه می‌شود، به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. رضا کامی، رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه معتقد است که قاچاقچیان لباس در ایران تمام تلاش خود را برای افزایش سود قاچاق می‌کنند و حتی اگر لیر ترکیه هم 50درصد کاهش پیدا کند، خبری از کاهش قیمت لباس‌هایی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند، نخواهد بود.
البته این روزها دیگر مثل گذشته لباس‌های خارجی پشت ویترین مغازه‌ها جای نمی‌گیرند و بسیاری ترجیح می‌دهند که به جای چرخیدن در خیابان‌های تهران پوشاک لاکچری خود را از مزون‌های پایتخت خریداری کنند. لباس‌هایی که بیشتر آنها از ترکیه وارد ایران می‌شود و اتفاقا مشتریان زیادی هم دارد. حرمت‌الله رفیعی در این‌باره می‌گوید: «بیشتر مسافرهایی که به ترکیه سفر می‌کنند، عازم استانبول هستند. این در حالی است که این شهر نصف تهران هم جاذبه گردشگری نداشته و بیشتر ایرانی‌ها به قصد خرید به آنجا سفر می‌کنند. او معتقد است که کاهش ارزش لیر می‌تواند برای مزون‌دارهای پایتخت به صرفه باشد وحداقل مانع افزایش قیمت‌ها شود.
تعرفه ترجیحی بازنگری می‌شود
تمایل تجار ایرانی نیز به ترکیه زیاد شده است. طبق آمار اتحادیه اتاق‌های بازرگانی ترکیه، سال گذشته ایرانیان ۱۰۱۹ شرکت در این کشور ثبت کردند که آنها را میان سه کشور نخست قرار می‌دهد. با وجود این فعالان اقتصادی ایران خواهان بازنگری لیست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی به این کشور هستند. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه در این‌باره گفت: «براساس مذاکراتی که صورت گرفته قرار است که 60 کالای دیگر به لیست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی اضافه شود.»
کشورهای همسایه برای خرید به ترکیه هجوم نیاورند
درست در همان روزهایی که قیمت دلار به صورت لحظه‌ای بالا می‌رفت خبرهایی روی خروجی خبرگزاری قرار گرفت با این مضمون که عراقی‌ها برای خرید به بازار ایران هجوم آوردند. آن روزها دلیل اصلی این افزایش خرید توسط همسایه‌های ایران کاهش ارزش پول ملی عنوان می‌شد؛ اما حالا این اتفاق برای همسایه غربی ایران رخ داده است ولی خبری از افزایش خرید در بازارهای ترکیه نیست.
کامی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «تجارت ترکیه تنها وابسته به کشورهای همسایه نیست و حجم بالایی صادرات به کشورهای مختلف دنیا ازجمله کشورهای اروپایی دارد و همچون تجار ایرانی با محدودیت‌های مالی و تجاری مواجه نیست؛ اما در ایران به دلیل شرایط تحریمی بیشترین حجم تجارت با کشورهای همسایه صورت می‌گیرد و همین مسأله موجب افزایش صادرات ایران همزمان با ریزش ارزش ریال شده بود.»
ترکیه در نیمه دوم سال گذشته میلادی، در دو دوره متوالی (سه ماهه) کاهش رشد اقتصادی را تجربه کرد و به طور رسمی وارد رکود اقتصادی شد. اقتصاد این کشور از سالی که گذشت رو به وخامت گذاشته؛ در سال ۲۰۱۸ لیر ترکیه حدود ۳۰درصد از ارزش خود را از دست داد و اقتصاد این کشور در سه ماهه آخر سال پیش (۲۰۱۸) حدود 3درصد کوچکتر شد. ترکیه در حوزه اقتصادی با چالش‌های متعددی روبه‌رو است؛ بنابر اعلام منابع رسمی در ترکیه، در سه ماهه منتهی به فوریه امسال، بیکاری در این کشور به بالاترین نرخ در دهه گذشته رسیده است. بنابر گزارش مرکز آمار این کشور که کمتر از یک ماه پیش منتشر شد، در فاصله ماه‌های دسامبر ۲۰۱۸ تا فوریه ۲۰۱۹ نرخ بیکاری در ترکیه به ۱۴.۷درصد رسید. تعداد بیکاران ثبت‌شده در ترکیه در این مدت حدود ۴میلیون و ۷۰۰هزار نفر اعلام شده است.