شهروند| «آیا می‌صرفد که من وام بگیرم و چیزی بیشتر از 3برابر آن را به بانک پس بدهم؟!»، «الان اوراق وام مسکن بخرم و 17‌درصد سود بدهم بهتر است یا یکسال صبر کنم 8.5‌درصد سود بدهم؟»، «اگر وام بگیرم و خودرو بخرم، ضرر نکرده‌ام؟» و...
این پرسش عده زیادی از کسانی است که می‌خواهند تن به قرض و قوله بدهند و بدهکار بانک‌ها شوند اما پاسخ این پرسش چیست؟‌ هادی حق‌شناس، اقتصاددان به «شهروند» می‌گوید:   «وقتی تورم دو رقمی است، وام‌گرفتن می‌صرفد!»
خودرو کمترین سود را می‌دهد
بازار سکه و طلا پارسال بیشترین سود را به صاحبان‌شان رسانده‌اند و بازار خودرو کمترین سود را عاید رانندگان کرده‌اند. سود وام‌های بانکی در ایران معمولا بین 4 تا 30‌درصد است. دور وام‌های بانکی با سود 4‌درصدی را خط بکشید، چون دریافت آنها کار هر کسی نیست. اگر بخواهید وام مسکن بگیرید، حداقل 8.5 و حداکثر 17‌درصد سود می‌دهید و اگر بخواهید وام خرید، کالا بگیرید، بین 18 تا 30‌درصد سود به بانک‌ها می‌دهید اما این سودها آنقدرها هم که تصور می‌کنید، ترسناک نیستند.
نگاهی به وضیعت رشد قیمت‌ها در یکسال گذشته نشان می‌دهد که اگر شما وام گرفته و صرف خرید خانه یا خودرو می‌کردید، صد‌درصد سود برده‌اید. به‌عنوان مثال پرایدی که پارسال همین موقع در بدترین حالت 25‌میلیون تومان خریدوفروش می‌شد، حالا در آستانه 45‌میلیون تومان قرار گرفته است. خانه‌ای که پارسال 500‌میلیون تومان ارزش داشت، حالا 1.1‌میلیارد تومان قیمت خورده است. سکه و طلا هم دست کمی از بازارهای دیگر ندارند. سکه از حدود یک‌میلیون و 700‌هزار تومان به 4‌میلیون و 800‌هزار تومان رسیده است. این آمارها نشان می‌دهد که بازار خودرو با 95‌درصد کمترین سود را به مشتریان خود رسانده است. بعد از آن مسکن را می‌توان سودآورترین بازار دانست که رشد تقریبا صددرصدی داشته است اما شرایط برای سرمایه‌گذاران طلا و سکه به مراتب بهتر بوده و با رشدهای بالای 250‌درصد همراه بوده است. این میزان رشد درحالی است که سود تسهیلات بانکی به‌طور متوسط حدود 20‌درصد است.
روی بازار سکه و طلا ریسک نکنید
سكه فروردين پارسال را با يك‌ميليون و 650‌هزار تومان شروع كرده بود، در 5 مهر از مرز 5ميليون و 500‌هزار تومان گذشت.  اگر متوسط قیمت سکه در پارسال را 4‌میلیون و 600‌هزار تومان (بهای سکه در 25 اسفند) درنظر بگیریم، دارایی سرمایه‌گذاران در این بخش حدود 3برابر (2.78 برابر) شده است. در واقع اگر فردی در ابتدای ‌سال یک وام 20‌میلیون تومانی گرفته و آن را صرف خرید سکه کرده باشد، در پایان ‌سال دارایی به ارزش  حدود 55‌میلیون و 600‌هزار تومان داشت. اگر فرض کنیم که او برای این وام باید سود 30‌درصدی هم بدهد، باید 26‌میلیون تومان به بانک برگرداند. با این حساب یک فرد با جیب خالی و تنها با وام حدود 30‌میلیون تومان سود برده است.  یک حساب و کتاب ساده نشان می‌دهد که سکه در یکسال گذشته 280‌درصد رشد داشته است. اما کارشناسان بازار طلا و ارز پیش‌بینی دقیقی برای‌ سال آینده این بازار ندارند و توصیه می‌کنند که روی این بازار ریسک نکنید.
وام مسکن بگیریم؟
فرض کنیم شما به‌عنوان یک زوج می‌خواهید 160‌میلیون تومان وام مسکن بگیرید. برای این کار دو راه دارید؛ اول این‌که وام مسکن را با انتظار یکساله بگیرید و تنها 8.5‌درصد سود بپردازید. دوم این‌که وام مسکن را بدون نوبت و ظرف یک هفته بگیرید و 17‌درصد سود پرداخت کنید.
اگر راه اول را انتخاب می‌کنید، شما یک وام 160‌میلیون تومانی می‌گیرید و در انتها حدود 323‌میلیون تومان پس می‌دهید. اگر راه دوم را انتخاب می‌کنید، شما در ابتدا 160‌میلیون تومان وام می‌گیرید و در انتها حدود 505تومان به بانک پس می‌دهید.
در واقع اگر شما 160‌میلیون تومان وام با سود 8.5‌درصد بگیرید، باید سالانه 13‌میلیون و 600‌هزار تومان سود پرداخت کنید. با این فرمول شما ظرف 12‌سال بازپرداخت وام‌تان چیزی حدود 163‌میلیون و 200‌هزار تومان به‌عنوان سود برمی‌گردانید و در واقع این وام برای‌تان 323‌میلیون و 200‌هزار تومان آب می‌خورد که تقریبا رقمی دوبرابر وام اولیه است که از بانک گرفته‌اید.
اگر شما 160‌میلیون تومان وام بدون نوبت و از طریق اوراق دریافت کنید، در ابتدا باید حدود 19‌میلیون تومان برای خرید اوراق وام مسکن هزینه کنید. سود 17‌درصد این مدل وام یعنی این‌که شما باید سالانه چیزی حدود 27‌میلیون و 200‌هزار تومان به‌عنوان سود این وام به بانک برگردانید. در 12‌سال مجموع سود این مدل وام حدود 326‌میلیون و 400‌هزار تومان می‌شود که اگر با مبلغ اولیه وام جمع ببندیم، شما با اوراق در واقع 160‌میلیون تومان وام از بانک می‌گیرید و حدود 486‌میلیون تومان برمی‌گردانید. اگر پول خرید اوراق را هم به این رقم اضافه کنیم، در واقع این وام برای‌تان 505‌میلیون تومان تمام می‌شود.
یکسال صبر کنیم بهتر است؟
مرکز آمار در تازه‌ترین گزارش خود درحالی متوسط قیمت خرید هر متربع خانه را در فروردین امسال به حدود 11.3‌میلیون تومان  اعلام کرد. با این حساب اگر شما با وامی که گرفته‌اید، در مجموع 600‌میلیون تومان پول دارید، درحال حاضر می‌توانید یک خانه 53متری در مرکز تهران بخرید. ما فرض می‌گیریم قیمت‌ها تا‌ سال آینده جهش نداشته باشد و بازار مسکن رشد عادی خود را ادامه بدهد. بازار مسکن ایران درشرایط عادی، سالانه حدود 25‌درصد رشد قیمت را تجربه می‌کند. به این ترتیب متوسط قیمت هر مترمربع ملک در یکسال آینده به 14.1‌میلیون تومان می‌رسد. شما با 600‌میلیون تومان پول‌تان در ‌سال آینده می‌توانید یک سوییت 42متری بخرید. در واقع اگر صبر نکنید و با اوراق خانه بخرید، می‌توانید خانه‌ای که متراژ آن 11متر بزرگتر است، خریداری کنید. ارزش این 11متر در واقع ظرف یکسال حدود 155‌میلیون تومان خواهد بود و ظرف دو‌سال حدود 310‌میلیون تومان است.خریداران اوراق نسبت به کسانی که وام را از طریق سپرده‌گذاری و انتظار یکساله دریافت کرده‌اند، حدود 320‌میلیون تومان پول بیشتری به بانک برمی‌گردانند.  این به آن معنی است که اگر شما همان‌سال اول با خرید اوراق خانه‌دار شده‌اید، ظرف دو‌سال این اختلاف بدهی‌تان را با رشد قیمت ملک جبران کرده‌اید. با این تفاوت که شما خانه‌ای دارید که 11مترمربع بزرگتر است.
اما اقتصاددان‌ها چه می‌گویند؟
«درشرایط تورمی بدهکاربودن می‌صرفد» این بخشی از گفته‌های‌ هادی حق‌شناس است که در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «پیش‌بینی‌های انجام‌شده توسط مجامع بین‌المللی اقتصاد تورم بالای 30‌درصد را برای اقتصاد ایران متصور هستند.» این حد از تورم درحالی است که نرخ سود تسهیلات بانکی در ایران حدود 20‌درصد یعنی 10‌درصد کمتر از تورم است. او ادامه می‌دهد: «در واقع اگر وامی حتی با سود رقم‌هایی همچون 25‌درصد بگیرید و با آن کالایی بخرید یا در بازاری سرمایه‌گذاری کنید، سود کرده‌اید.»