فاطمه صفری- شهروند| برندهای جهانی موبایل درحال ترک ایران هستند. فروشندگان علاءالدین می‌گویند که اگر دقت کنید دیگر اثری از تبلیغات گوشی روی بیلبوردهای شهر و شبکه‌های تلویزیونی و آگهی‌های روزنامه‌ای نمی‌بینید. آنها توضیح می‌دهند که نمایندگی‌های رسمی فروش گوشی در ایران از سمت کشور مادر برای ترک ایران تحت فشار قرار گرفته‌اند و نمونه آن سونی است که از ایران رفته است، هواوی هم دست و پایش را جمع می‌کند که برود و سامسونگ که کجدار و مریز مانده، اما بسیاری از مدل‌های گوشی را به ایرانی‌ها نمی‌فروشد.
آیدین آرام، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی با تأیید این موضوع به «شهروند» می‌گوید که برخی برندها مانند اچ.تی.سی بازارش کوچک شده و در ویترین‌های کل دنیا حضورش را کمتر کرده است و ال.جی هم سیاست‌های فروش خود را تغییر داده و در بازار خاورمیانه کمتر حضور دارد، اما برندهایی که فروشندگان علاءالدین می‌گویند برای فروش در ایران دچار مشکل شده‌اند.
او البته تأکید می‌کند که اگر برندها نمایندگی‌های خود را در ایران تعطیل کنند، مشکل چندانی برای تامین گوشی وجود ندارد و تنها واردکنندگان ناچارند مانند گوشی‌های اپل هزینه‌های بیشتری بدهند، اما مشکل اصلی که برای واردات گوشی ایجاد شده تأمین دلار برای واردات است. زیرا واردکنندگان ناچارند صادرکننده‌ای را پیدا کنند که حاضر باشد دلارش را برای واردات گوشی به تاجران موبایل بدهد و از آن گذشته پروسه ثبت سفارش و گرفتن مجوزهای واردات درحال حاضر چیزی حدود 20 روز تا یک ماه طول می‌کشد و این موضوع موجب شده است که واردات گوشی با مشکل مواجه شود.
فروش گوشی نصف شد
«خرداد ماه برمی‌گردیم»، «تا اطلاع ثانوی تعطیل هستیم و سفارش‌های شما را از طریق کانال تلگرامی‌مان می‌پذیریم» و «مدل‌های موجود در مغازه به شرح زیر است، سوال نفرمایید!». اینها اطلاعیه‌هایی هستند که موبایل فروش‌های راسته جمهوری روی در مغازه‌شان چسبانده‌اند. ماجرا را که جویا می‌شویم می‌گویند کار و کاسبی بشدت دچار مشکل شده است و فروش گوشی در ایران به چیزی حدود نصف سال‌های گذشته رسیده است. حرف بیشتر آنها یکی است: «گوشی در بازار خریدار ندارد.» مهدی محبی، رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی و گوشی تلفن همراه هم این موضوع را تأیید کرده و گفته است: «تقاضا برای گوشی تلفن همراه از ماهانه یک‌میلیون دستگاه به ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزاردستگاه کاهش یافته است. همچنین باید در نظر داشت 90درصد نیاز بازار درحال حاضر از طریق گوشی‌های مسافری تأمین می‌شود. همچنین شرکت‌های وارد‌کننده به دلیل نبود توجیه اقتصادی برای واردات این کالا فقط به خدمات‌رسانی برای گوشی‌های درحال استفاده مشغول هستند.»
از فروشنده به تعمیرکار تبدیل شدیم
البته این بخشی از ماجراست. چرا که بد نیست گشت‌وگذاری در بازار‌های موبایل مانند علاءالدین بازار موبایل و.... بزنید که بورس‌های خرید تلفن همراه به شمار می‌آیند. از پل حافظ به سمت جمهوری که می‌روید تک و توک موبایل فروشی‌هایی به چشم می‌خورد که باز هستند و مانند گذشته فعالیت می‌کنند.
در علاءالدین هم با ورود به پاساژ چیزی که توجه هر خریداری را به خود جلب می‌کند، کاغذ‌هایی است که با این مضمون به پشت شیشه 90درصد مغازه‌ها چسبیده و نوشته شده: «تعمیر و تعویض موبایل انجام می‌شود.» و مغازه‌داران می‌گویند که از فروشنده به تعمیرکار تغییر شغل داده‌اند!
داخل یکی از فروشگاه‌ها می‌روم و از حال و روز این روزهایشان می‌پرسم. مهرداد چند سالی است که در این پاساژ به همراه دوستان خود مغازه دارد و می‌گوید: « تا به حال اوضاع به این بدی را تجربه نکرده بودم، اگر شرایط همین‌طور پیش برود مجبوریم مغازه‌مان را تعطیل کنیم و کار دیگری برای خودمان دست و پا کنیم.»مکثی می‌کند و نگاهی به مشتری که تنها برای مظنه قیمت آمده است می‌کند و پاسخی کوتاه و مفید به مشتری می‌دهد و می‌گوید: «ببینید وضع ما این است. مردم قدرت خرید ندارند و هیچ چیزی هم برای فروش نمانده است. سال گذشته نگذاشتند به فروشمان رونق دهیم و تلفن‌های همراه را در گمرک نگه داشتند، ما هم به امیدی برای عید تعطیل نکردیم، اما فروشمان تقریبا صفر بود.»
تمام عید سرکار آمدیم اما...
آرش در پاساژ چهارسو نمایندگی گوشی‌های سامسونگ را دارد. او به «شهروند» می‌گوید: «تمام سال گذشته کاروکاسبی‌مان خوابید و به امید جبران بخشی از این زیان تمام تعطیلات عید را سر کار آمدیم اما امید بیهوده‌ای بود و کاسبی بشدت خوابیده است. » این فعال بازار موبایل در ادامه توضیح می‌دهد: «نسبت به سال گذشته این موقع که هیچ، حتی نسبت به قبل از عید هم فروشمان بشدت افت کرده.»
همین حین یکی دو مشتری برای پرسیدن قیمت‌ها وارد می‌شوند و بعد از شنیدن پاسخ بدون کنجکاوی بیشتر می‌روند. آرش می‌گوید: «مشتریان فقط برای اطلاع قیمت می‌آیند و این وضع ماههاست ادامه دارد.»
نگاهی به مغازه‌های سوت و کور آن‌طرف‌تر می‌کند و با دست اشاره می‌کند: «آن مغازه برای خودش ابهتی داشت، فروش داشت و ایام به کامش بود اما حالا دست‌دوم می‌فروشد و گوشی تعمیر می‌کند. شرایط به قدری بد شده است که بسیاری از همین مغازه‌داران جمع می‌کنند و می‌روند.» او ادامه می‌دهد: «کرایه مغازه در پاساژهای بزرگ و معتبر هزینه سنگینی دارد و فروش آنقدری نیست که جوابگوی هزینه‌ها باشد. بنابراین موبایل‌فروش‌های بسیاری به فکر تغییر شغل افتاده‌اند.»
موجود نیست!
بسیاری از مغازه‌ها حالا تقریبا تغییر کاربری داده‌اند و در کنار فروشندگی به تعمیر موبایل مشغولند. حمید یکی از آنهاست که می‌گوید: «جنس برای فروش نداریم، اگر هم بود، مردم توانایی خریدشان پایین آمده. این یعنی جمع‌شدن برندهایی که ما درگذشته آنها را می‌فروختیم.» این جملات را بی‌وقفه می‌گوید، انگار دل پری دارد و این روزها به کامش نیست. «وضع ما را ببینید اگر جنس در بازار بود، تعمیرات می‌کردیم؟!»
چرخی در بازار می‌زنم حق با حمید است؛ برندهایی چون سونی، ال‌جی و نوکیا به ندرت پیدا می‌شوند، اگر هم باشند، یک جای کار می‌لنگد؛ گویا قرار است دیگر این برندها را همچون اچ‌تی‌سی در بازار نداشته باشیم.
اگرچه حالا هواوی به جهت قیمت مناسبی که دارد، بازار خوبی در میان برندهای دیگر پیدا کرده بود، اما از سال گذشته زمزمه‌های قطع همکاری‌اش با ایران شنیده می‌شد. حالا فروشندگان این برند همین را می‌گویند. «شرکت‌های هواوی همکاری خود را با ایران قطع کرده‌اند و تبلیغاتی انجام نمیدهند، برای همین کم‌کم باید با این برند هم خداحافظی کنیم.»
«تمام‌شدن گوشی‌های ارز دولتی بازارمان را کساد کرد.» این را اکثر فروشندگانی می‌گویند که تا قبل از عید گوشی‌های ارز دولتی می‌فروختند. خودشان می‌گویند: «بازار خیلی خوبی داشتیم، اما با تمام‌شدن این گوشی‌ها بازارمان دوباره کساد شد و قیمت‌ها بالا رفت؛ چراکه برخی از مدل‌ها در بازار نیست. مثلا گوشی‌ای که با ارز دولتی 2میلیون و 100هزار تومان قیمت داشت، حالا به 2میلیون و 800 هزار تومان رسیده.» البته این‌طور که فروشندگان ادعا می‌کنند، بیشترین گرانی برای گوشی‌هایی است که با نرخ دولتی به فروش می‌رسیدند. حالا خریداران هم به قدری قدرت خرید ندارند که بخواهند گوشی‌های گرانقیمت خریداری کنند.
برندهای کوچک و ناشناس
جایگزین برندهای بزرگ
حالا جای برندهای بزرگ تا دلتان بخواهد برند شرکت‌های کوچک چینی آمده است که در بازار جهان شناخته‌شده نیستند. برندهایی چون؛ تکنو، بلو، مارشال، پنتک، کداک و... که ممکن است تا به‌حال حتی اسمش به گوشتان نخورده باشد. با این وجود، این گوشی‌ها هم چندان ارزان نیستند. به‌عنوان مثال برند ویوو قیمت گوشی‌هایی که دارد، از 3میلیون تومان شروع می‌شود و این قیمت‌ها تا 20میلیون تومان ادامه دارد. یا شیائومی که از رنج قیمتی 5میلیون تومانی دارد اما گوشی‌های ارزان‌تری هم می‌شود پیدا کرد؛ شاید برای همین است که شیائومی در میان برندهای چینی توفیق بیشتری را نصیب خود کرده است، البته در میان این برندها، برند لنوو هم قیمت مناسب دارد و محدوده قیمت تلفن‌های همراه آن از دو‌میلیون تومان شروع می‌شود. فروشندگان هم می‌گویند که تقاضا برای گوشی‌های ارزان در بازار ایران بالا رفته است و دیگر با این قیمت دلار و ریزش ارزش ریال برندهای بزرگ پیشنهادی برای ایرانی‌ها ندارند!