کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی دو طرح حبس‌زدایی و کاهش عناوین مجرمانه را در دست بررسی دارد، طرح‌هایی که در صورت تصویب نهایی می‌تواند سیمای مجازات در کشور را که به گفته محمدعلی اسفنانی نظامی حبس‌محور است تغییر دهد، همزمان جواد لاریجانی رئیس ستاد حقوق‌بشر قوه‌قضائیه نیز از احتمال حذف اعدام قاچاقچیان موادمخدر سخن گفته است. اسفنانی عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس می‌گوید: پیش از ارایه این لوایح و طرح‌ها باید سازوکار جایگزین آن اندیشیده شود.
دوطرح کمیسیون حقوقی و قضایی در رابطه با حبس‌زدایی و کاهش عناوین مجرمانه بر چه اساسی در دستور کار قرار گرفته‌اند؟
در طرح کاهش عناوین مجرمانه تلاش کرده‌ایم عناوین مجرمانه‌ای را که در کشور ما آمار بالایی هم دارد و به حدود 1800 مورد می‌رسد مورد بازنگری قرار دهیم.
یعنی بررسی کرده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که در کشورهای دیگر عناوین مجرمانه کمتری نسبت به ایران وجود دارد؟
بررسی کرده‌ایم و اتفاقاً به این نتیجه هم نرسیده‌ایم یعنی در برخی از کشورها مثل فرانسه هم حدوداً همین تعداد عنوان مجرمانه وجود دارد منتها عناوین متفاوت است، البته در برخی از کشورها نیز به تبع نظام حقوقی که وجود دارد عناوین مجرمانه کمتری نسبت به ما وجود دارد.
بررسی طرح حبس‌زدایی برچه اساسی در دستور کار کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس قرار گرفته است؟
در این طرح به‌دنبال کم کردن حبس از مجازات‌هایی هستیم که علیه مجرمان اعمال می‌شود. ببینید در قانون مجازات اسلامی بالای 90درصد از مجازات‌های ما یا حبس به تنهایی است یا حبس در کنار جزای نقدی یا حبس به همراه شلاق یا هر سه با هم ولی حبس حتماً وجود دارد، بنابراین می‌بینیم که قانون مجازاتی ما در مجموع حبس‌محور است. در این طرح می‌خواهیم مجازات حبس را از روی برخی از این عناوین برداریم و مجازات‌های دیگری
در نظر بگیریم و با توجه به قانون مجازات اسلامی که اجازه داده مجازات‌های دیگری جایگزین حبس بشود این مجازات‌ها را جایگزین کنیم.
جواد لاریجانی اخیرا از احتمال حذف اعدام برای مجازات مجرمان قاچاق موادمخدر سخن گفته است، تصمیمی که اگر اجرایی شود آمار اعدام‌های کشور تا 80درصد کاهش پیدا می‌کند. نظر کارشناسی کمیسیون در این زمینه چیست؟
ایشان گفته قرار است قوه‌قضائیه این بحث را در قالب لایحه‌ای به مجلس ارایه دهد به هر حال ما اصلا نمی‌دانیم این‌کار را انجام می‌دهند یا نه و اگر این لایحه ارایه شود جزییات آن به چه صورتی است. ضمن این‌که بهتر است سازوکار جدی برای این‌کار در نظر گرفته شود. ما تاکنون مجازات اعدام را به‌عنوان سنگین‌ترین مجازات و یک عامل بازدارنده برای جلوگیری از قاچاق موادمخدر در نظر گرفته‌ایم و اگر قرار باشد این مجازات حذف شود باید سازوکارهای مجازات جایگزین آن در نظر گرفته شود.
به نظر شما این سازوکار تاکنون موثر بوده است؟ ضمن این‌که همین افزایش شمار اعدام‌ها موجب صدور قطعنامه‌هایی علیه ایران شده است در حالی که کشور ما هزینه جلوگیری از ترانزیت موادمخدر به اروپا را می‌پردازد.
به هر حال منصفانه نیست که ما هزینه بدهیم و برای مبارزه با موادمخدر کشته بدهیم و از سوی دیگر مورد شماتت و عتاب مجامع بین‌الملل قرار بگیریم اما از سوی دیگر ما هم به ترانزیت موادمخدر معترضیم و از اساس با قاچاق آن مشکل داریم و مبارزه می‌کنیم، بنابراین نمی‌توانیم چشم‌مان را به روی قاچاق آن ببندیم به همین دلیل است که این تناقض‌ها باید با رد لایحه‌ای که قوه‌قضائیه در نظر دارد ارایه دهد حل شود.