|  علی باغبانیان  |   روانپزشک|

 ژنتیک، سابقه اضطراب و سابقه ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه در مبتلا شدن به اختلال استرس موثر است، اما بیشترین تأثیر را شخصیت، استرس و تفسیر آن دارد.
هر عاملی که وضع فعلی و تعادل فرد را بر‌هم‌بزند استرس تلقی می‌شود که می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند، درونی یا بیرونی و مثبت یا منفی باشد.
پس از برخی اتفاقات اختلالات استرس پس از سانحه رخ می‌دهد، اما همه اتفاقات لزوما این اختلال را در پی ندارد و سوانحی که در بیش از 50‌درصد مردم استرس شدید ایجاد کند اختلال استرس پس از سانحه محسوب می‌شود.
برخی افراد صحنه‌های دلخراشی را مشاهده می‌کنند و پس از آن صحنه دچار استرس می‌شوند بنابراین استرس‌های ناشی از برخی وقایع مانند نزاع‌ها و تصادفات که بار کمتری دارند، فرد را مستعد ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه نمی‌کند.
شواهد نشان می‌دهد اختلال استرس پس از سانحه در افرادی که به‌لحاظ مذهبی معتقدتر هستند، کمتر است. این اختلال همچنین به سن ارتباط دارد و کودکان در ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه آسیب‌پذیرتر هستند.
کودکان، زنان و سالمندان 3 گروه آسیب‌پذیر در ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند، ژنتیک، سابقه اضطراب و سابقه ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه در مبتلا شدن به این اختلال موثر است، اما بیشترین تأثیر را شخصیت، استرس و تفسیر آن دارد.
اولین علامت فرد در مواجهه با حادثه شوک است که برای چند دقیقه تا نیم ساعت با حالت گیجی، عدم درک موقعیت، عدم قدرت تصمیم‌گیری و از دست دادن توان تفکر و حافظه همراه است، پس از آن نیز علایم اضطراب مانند تپش قلب شدید، خشکی دهان و ترس ناشی از اتفاقی که برای فرد یا یکی از اطرافیانش رخ داده است، دیده می‌شود.
همچنین مبتلایان با کابوس‌های شبانه بیدار می‌شوند و محتوای خواب‌های آنها مربوط به استرسی است که سبب ایجاد ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده است، درواقع تجربه مجدد حادثه در خواب یا بیداری رخ می‌دهد.
فرد مبتلا با قرار گرفتن در موقعیت استرس‌زا یا موقعیت‌های مشابه دچار علایمی می‌شود که موقع استرس آنها را تجربه کرده است.
مبتلایان با صدای زنگ تلفن، بوق خودروها و برخی صداهای مهیب که آنها را به هم ریخته و در شرایط مشابه استرس قرار می‌دهد به شدت می‌ترسند و علایم فیزیولوژیک اختلال را نشان می‌دهند.
شواهد نشان داده است یک توده هوای شرجی وارد ایالتی از آمریکا شد و برخی افراد دچار علایم اختلال استرس پس از سانحه شدند، پس از بررسی معلوم شد که این افراد سربازان جنگ ویتنام بودند که در هوای شرجی قرار گرفته بودند.
مبتلایان قادر به کنترل تکانه‌های خود نیستند و در صورتی که عصبانی شوند نمی‌توانند آن را کنترل کنند، اختلال تمرکز و حافظه موجب می‌شود تا مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه در عملکرد شغلی و اجتماعی با مشکل مواجه شوند از طرفی ابتلا به افسردگی و سوءمصرف مواد مخدر می‌تواند نتیجه اختلال استرس پس از سانحه باشد که فرد مبتلا برای کاهش فشار ناشی از آن به این مواد پناه می‌برد.
برای پیشگیری از ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه باید افراد را با موقعیت‌های ساختگی مواجه کنیم، برگزاری سفرها و اردوها و مواجهه با برخی وقایع می‌تواند افراد به‌ویژه دانش‌آموزان را برای مواجهه با استرس‌ها آماده کند.
درمان‌های دارویی، روان‌درمانی و تخلیه هیجانی با بیان اتفاقی که رخ داده است می‌تواند نقش موثری در درمان این اختلال داشته باشد.
کودکانی که طی شب چندین‌بار بیدار می‌شوند و در اشتهایشان تغییر ایجاد شده است باید توسط روانپزشک کودک و نوجوان بررسی شوند چرا که این موضوع می‌تواند ناشی از کودک‌آزاری باشد.
برخی معتقدند فرد باید در موقعیت یا محیطی که اختلال در او ایجاد شده است قرار گیرد و توصیه می‌شود این مواجهه در حضور روانشناس یا روانپزشک انجام شود.
ارتباطات اجتماعی و شرکت در گروه‌هایی که استرس مشابه داشته‌اند می‌تواند در درمان اختلال استرس پس از سانحه موثر باشد، همچنین توجه به بعد معنوی و درمان‌های مبتنی‌بر آن در کاهش فشار روانی ناشی از حادثه موثر است.
شنیدن موسیقی، مسافرت و پرداختن به امور هنری نیز می‌تواند نقش موثری در درمان اختلال استرس پس از سانحه داشته باشد.