شهروند| خرپایی عظیم و درشت و در یک قدمی زندگی انسان‌ها؛ ماجرا اما به چنین مزاحمت ساده‌ای ختم نمی‌شود و ترس از امواج مضر آنها آرامش را از همسایگان خود می‌گیرد. دکل‌های مخابراتی حالا سال‌هاست که در هر گوشه‌ای از تهران و روی پشت‌بام بسیاری از خانه‌ها، نصب شده و آن‌طور که مقامات و کارشناسان می‌گویند دست‌کم بیش از دو‌هزار مورد آن بدون دریافت مجوزهای لازم سربرآورده‌اند و حدود ۷۰۰مورد از آنها هم می‌تواند برای شهروندان مضر و خطرناک باشد. این ماجرا البته مربوط به امروز و دیروز و شورای کنونی شهر و اعضای پیش از آنها نیست و چند دهه است که به موضوعی پرچالش در پایتخت ایران تبدیل شده، از یک طرف نیازهای یک زندگی امروزی ضرورت حضور و وجود این دکل‌ها در یک قدمی انسان‌ها را مجاز جلوه می‌دهد و از طرف دیگر هم ترس از آثار منفی آنها بر سلامت جسمی و روانی، دکل‌ها را به مسأله‌ای حساس تبدیل کرده است. در این بین اما بخشی از انتقادات روانه شورای شهر و شهرداری می‌شود که چگونه اجازه می‌دهد چنین سازه‌های بزرگی بدون مجوزهای لازم در شهر نصب شوند و حتی گروهی جریمه‌های دریافتی از این دکل‌ها توسط شهرداری را یکی از دلایل این موضوع می‌دانند.
تهران چند دکل غیرمجاز دارد؟
بلافاصله پس از طوفان ناگهانی و مهیب‌سال ۹۳ پایتخت ایران و سقوط دکلی ۳۰ متری، بحث‌ها درباره چنین موجودات خطرناکی در یک قدمی زندگی انسان‌ها شروع شد و دست‌به‌دست شدن فیلم این سقوط، ترس و وحشت را در دل بسیاری از شهروندان زنده کرد. همین سقوط و بحث‌های پس از آن زمینه‌ساز لزوم مقابله جدی با دکل‌های غیرمجاز و غیرمقاوم شد و حالا به نظر می‌آید دست‌کم اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود دارد. «ناهید خداکرمی» رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران تاکنون چندین بار به این موضوع پرداخته و از لزوم ساماندهی دکل‌های غیرمجاز گفته است. او پیش از این درباره تعداد دکل‌های تهران گفته است: «حدود ۲هزار و ۵۰۰ دکل مخابراتی، در سطح شهر تهران وجود دارد که از قبل نصب شده‌اند؛ هرچند نصب ۲هزار عدد از این دکل‌ها بدون مجوز بوده است، اما این به آن معنى نیست که استاندارد هم نباشند.» آن‌طور که اعضای شورای شهر می‌گویند شرکت ارتباطات شهر و شورا پیگیر است که تمامی دکل‌های سطح شهر با مجوز نصب شوند که اگر این نظارت با دقت انجام شود دست‌کم درآینده شاهد وجود دکلی غیرمجاز یا غیرمقاوم در پایتخت ایران نخواهیم بود. این البته به آینده و دکل‌هایی که قرار است اضافه شوند، مربوط می‌شود. اما تعدادی از دکل‌های موجود هم ایراد اساسی دارند که خداکرمی دراین‌باره گفته بود: «هم اکنون ۷۵۹ دکل باید جمع‌آوری شوند و در این رابطه به مناطق شهرداری‌ها اعلام شده است که نسبت به جمع‌آوری آنها اخطار دهند و سپس اقدامات لازم صورت گیرد.» او درباره زمان جمع‌آوری این دکل‌ها هم پیش از این گفته است: «این موضوع بستگی دارد که همکاری‌های لازم چگونه صورت گیرد؛ به دلیل این‌که همه مراکز مربوط به دکل‌ها نیاز دارند و می‌بایست برای استانداردسازی و مکان‌یابی مجدد مراجعه کنند. به تدریج این کار صورت می‌گیرد و ما امیدواریم که تا پایان‌سال بیشتر دکل‌های غیراستاندارد جمع‌آوری شوند.» البته‌سال ۹۷ هم به آخرین روزهای خود نزدیک شده و همچنان دکل‌های غیرمجاز در گوشه گوشه شهر به حیات خود ادامه می‌دهند.
نکته دیگر این‌که بعضی از کارشناسان شهری معتقدند که تعداد دکل‌های غیرمجاز بالاتر از عدد ذکر شده توسط اعضای شورا یا مدیران شهری است که به نظر می‌آید توضیحات ماه‌های گذشته خداکرمی هم این ادعاها را اثبات می‌کند. او پیش از این گفته بود که «دکل‌های رادیویی و دکل‌هایی که برای موارد امنیتی استفاده می‌شوند از حوزه کاری ما خارج‌اند. آنها یک رویکرد و ضوابط دیگری دارند که مراجع مربوط خودشان طبق آن ضوابط عمل خواهند کرد. ولی در رابطه با دکل‌های مخابراتی و دکل‌هایی که در شهر برای اپراتور‌های تلفن همراه مستقر می‌شوند، سازمان تنظیم مقررات رادیویی نظارت را روی آنها انجام می‌دهد؛ همچنین کارگروهی از سوی شهرداری رصد وضع دکل‌ها را برعهده دارد و نظارت می‌کند که مقررات رعایت شوند.»
قانون کنونی چه می‌گوید؟
آشفته بازار کنونی دکل‌های تهران درحالی است که پیش از این و در اردیبهشت ۹۱، شورای وقت شهر تهران در مصوبه‌ای با عنوان «ساماندهی دکل‌ها، آنتنها و ایستگاه‌های ارتباط رادیویی در شهر تهران» به‌طور شفاف وظایف شهرداری در این زمینه را مشخص کرده است. در این مصوبه ۱۸ ماده‌ای مسئولیت و وظایف شهرداری تهران درباره دکل‌های موجود و بررسی درخواست دریافت مجوز دکل، مشخص شده است. در ماده ۷ این مصوبه آمده است: «شهرداري تهران (معاونت شهرسازي و معماري) موظف است به استناد ماده پنجاه و دوم (52) قانون شهرداري، براي اشخاص حقيقي يا حقوقي متقاضي يا دارنده پروانه دكل‌‌ها، آنتنها و ايستگاه‌هاي ارتباط راديويي و هرگونه تأسيسات مخابراتي داراي سازه، چه قبل و چه بعد مجوز ساخت براي مدت‌زمان مشخص صادر کند.»
علاوه‌براین، در تبصره ماده ۱۳ این مصوبه از الزام شناسایی دکل‌های غیرمجاز توسط شهرداری گفته است: «شهرداري تهران موظف است نسبت به شناسايي دكل‌‌ها، آنتنها و ايستگاه‌هاي ارتباط راديويي فاقد مجوز و اعمال قوانين و مقررات قانوني در مورد آنها اقدام کند.» در دیگر مواد و تبصره‌های این مصوبه به‌طور شفاف مسئولیت‌های شهرداری بیان شده و حتی تأکید شده که اگر شهروندان گزارشی درباره دکل ارایه دهند، شهرداری موظف است که به آنها رسیدگی کند و نتیجه را اطلاع دهد.
شهرداری چه مقدار جریمه
از دکل‌ها می‌گیرد؟
در کنار بیش از ۷۵۰ دکل غیرمجاز کنونی موجود در شهر تهران، روزانه هم درخواست‌های مجوز فراوانی ارایه می‌شود که هرکدام مشمول پرداخت عوارضی به شهرداری تهران می‌شود. در لایحه بودجه شهرداری تهران برای سال آینده و در جدول مربوط به درآمدهای شهرداری نام دکل‌ها در یک ردیف دیده می‌شود. در این ردیف با عنوان «دکل آنتن، تأسیسات مخابراتی» پیش‌بینی شده که شهرداری درسال پیش‌رو ۷۰ میلیاردتومان از عوارض پرداختی صاحبان و مسئولان این دکل‌ها درآمد خواهد داشت. این عدد امسال ۵۵ میلیاردتومان و درسال ۹۶ نزدیک به ۳۲میلیارد بوده است. درآمد احتمالی ۷۰میلیاردتومانی شهرداری تهران از این دکل‌ها درحالی است که بودجه این سازمان درسال آینده، بیش از ۱۸هزار میلیاردتومان است که این درآمد در مقابل این بودجه چندان مهم هم به حساب نمی‌آید.
در هرصورت به نظر می‌آید که در سال‌های گذشته توجه و حساسیت شهروندان و رسانه‌ها نسبت به آثار منفی دکل‌ها بیشتر شده و آنها انتظار دارند که نمایندگان خود در صحن شورا با دقت و حساسیت موضوع مرتبط با سلامت جسم و روان خود را پیگیری کنند.
با این دکل‌های غیرمجاز تکلیف شهروندان نگران چه می‌شود؟
تراکم دکل‌ها در مناطق مختلف تهران متفاوت است و همین موضوع حتی روی قیمت ملک و مواردی از این دست هم تأثیر گذاشته است. پیش از این «زهرا نژادبهرام» عضو شورای شهر دراین باره گفته بود: «دکل‌های برق منطقه ۱۶ همچنان برای شهروندان خطرآفرین است و درحال حاضر آشفتگی‌های بصری در ارتباط با دکل‌ها ایجاد شده که باید شهروندان در جریان میزان دکل ها و سایر مشخصه‌هایشان باشند.» این البته به نظر انتظار دقیقی از شهروندان نیست و حتی می‌تواند نگرانی آنها را افزایش دهد. همچنان که در سال‌های گذشته میزان حساسیت و اعتراض نسبت به دکل‌ها افزایش یافته است. با این حال و با توجه به ضرورت وجود دکل‌ها برای استفاده از امکانات تلفن همراه، انتظار شهروندان نظارت دقیق بر نحوه رعایت اصول مربوط به سلامت و مقاومت است. رئیس کمیته سلامت شورای شهر پیش از این دراین‌باره گفته بود: «استفاده از تلفن همراه در شرایطی که ارتباط خوب برقرار نمی‌شود و آنتن‌دهی آن دچار مشکل است، ضرر بیشتری را متوجه استفاده‌کننده خود می‌کند. یعنی نیرو و تشعشعاتی که از تلفن همراه در این شرایط خارج می‌شود تا بتواند ارتباط برقرار کند، چندین برابر برای استفاده‌کننده تلفن همراه مضر خواهد بود. در صورتی که وقتی ارتباط تسهیل شود و دکل‌های کافی وجود داشته باشد، این مضرات کمتر خواهند بود. بهترین دکل‌ها، همان دکل‌های پشت بامی هستند؛ شهروندان نگران این مسأله هم نباشند، چرا که در استانداردسازی از نظر فاصله تا نقاط مسکونی هم بررسی‌ها صورت خواهد گرفت.» خداکرمی درباره تکلیف شهروندان نگران نسبت به این موضوع هم گفته بود: «هر شهروندی که نگران تشعشعات این دکل‌ها در مکان زندگی خود است، می‌تواند به سازمان انرژى اتمى یا تنظیم مقررات رادیویی اطلاع دهد و از آنها درخواست کند که به منطقه‌ای که دکل در آن نصب شده مراجعه کنند. بدون تردید ماموران سازمان حضور پیدا خواهند کرد و این تشعشعات را اندازه‌گیری کرده و در صورتی که حد آن از میزان مجاز بیشتر باشد، شرکت ارتباطات شهر نسبت به اصلاح و همچنین درخواست از اپراتور برای تغییر دکل اقدام می‌کنند.»