بعد از تمامى مراحل سر در گم اين درگيرى عظيم، سربازان، افسران و ژنرال‌ها مى‌توانستند تنها يك درك سطحى از نتيجه آن همه درگيرى متعدد داشته باشند، حتى زمانى‌كه مبارزه مى‌كردند نمى‌فهميدند كه در كنارشان چه اتفاقى مى‌افتد.
اين بى‌نظمى در ارتش اتريش، به خاطر نبود يك سلسله دستورهاى كلى و لازم، شدت گرفت. تمامى تپه‌هاى بين كاستيليون و ولتا در آتش شعله‌ور بود و به خاطر شاخه‌هاى شكسته درختان و واگن‌هاى از كار افتاده مهمات اتريشى و طوفان، اين آتش شدت مى‌گرفت.
جلوى همين آتش‌ها، سربازان لباس‌هايشان را خشك مى‌كردند و روى زمين مى‌خوابيدند، ولى براى بعضى‌ها خوابى وجود نداشت، زيرا بعد از يك روز بدون غذا و استراحت، براى درست كردن سوپ و قهوه، بايد آب پيدا مى‌كردند.
چه تجربه‌هاى دلخراش و نااميدى‌هاى اندوهبارى! بعضى از گردان‌ها كاملا بى‌غذا مانده بودند. در بعضى جاها آبى وجود نداشت و آنها به قدرى تشنه بودند كه افسران و سربازان از حوضچه‌هاى گل‌آلودى آب مى‌نوشيدند كه ناپاك و آلوده به خون بود.
ادامه دارد...
کتاب «خاطرات سولفرینو» نوشته هانری دونان است که به زبان‌های گوناگون ترجمه و تجدید چاپ شده است. کتابی که از سال 1862 میلادی اسباب برپایی نهضتی جهانی را فراهم آورد و 189 جمعیت ملی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در سراسر جهان با میلیون‌ها عضو بر مبنای اصول بشردوستانه آن به وجود آمده است. در ایران، محمد‌ابراهیم توکلی کارشک این کتاب را ترجمه کرد و از سوی نشر آژند در سبزوار منتشر شد.