قمر فلاح جامعهشناس
یکی از اصلیترین مولفههای بررسی شهر سالم و مطلوب، در تمامی کشورهای دنیا، این است که این شهر از ابعاد گوناگون برای ساکنانش چه آرامش و امنیتی بههمراه میآورد؟ بسیاری از کشورهای جهان نیز از این طریق به بررسی و طبقهبندی شهرهای کشورشان میپردازند. شهری که دارای امنیت است، بهدلیل ایجاد آرامش برای زیست ساکنانش شرایط منطقی و درستی دارد و از اینرو میتوان آن را در طبقهبندی شهرهای مطلوب قرار داد. اما شناسایی شهر مطلوب نیز دارای نکات و مولفههایی است. ازجمله این نکات این است که این شهر چه توانایی جهت حل مشکلات و ایجاد امنیت برای زنان، کودکان، جوانان و معلولان دارد.
کالبد شهر باید به شکلی باشد که اقشاری که از آنها نام بردیم، بهراحتی بتوانند در شهر رفت و آمد کنند و با مشکل و عدم امنیت مواجه نشوند. این امر در کشور ما اما دارای مشکلات عدیده و گستردهای است و بسیاری از زنان و معلولان و حتی کودکان و جوانان، این مشکل را بسیار راحت و با پوست و گوشت خود لمس میکنند. زمانی که یک زن برای رفتوآمد روزانه خود در شهر دارای مشکل میشود، میترسد و نمیتواند به تنهایی با مشکلاتش مواجه شود یا یک فرد معلول برای کوچکترین جابهجایی خود در شهر با مشکل روبهروست، نمیتوان از آن شهر تحت عنوان شهر مناسب و مطلوب نام برد. این مشکلی است که بسیاری از شهرهای ما درحالحاضر با آن دستوپنجه نرم میکنند و این موارد را ما در همین اواخر به راحتی مشاهده کردهایم. زمانیکه اسیدپاشیهای مکرر در شهر اصفهان رخ داد، زنان نهتنها در این شهر بلکه در شهرهای دیگر نیز با این عدم امنیت و عدم همگونی با فضای شهر مواجه شدند.
این ترس چنان همگان را آزار میداد که حتی بسیاری ماندن در خانه را به حضور در فضای شهری ترجیح میدادند. حال این مورد بار دیگر و طي چند روز گذشته و با حملههايي با چاقو به ۶ خانم در جهرم تکرار شده است که گفته شده ۵ نفر از اين خانمها دانشجو بودهاند. هرچند درحالحاضر این افراد برخلاف مورد قبل یعنی اسیدپاشی دستگیر شدهاند و بهخطای خود نیز اقرار کردهاند، اما قطعا آنچه در این مورد و موارد مشابه دارای اهمیت است، ریشهیابی این جرایم و ریشه یافتن خشونت در جامعه است. این درحالی است که در تمامی جوامع، خشونت وجود دارد اما آنچه دارای اهمیت است، مدیریت این خشونتها و تلاش برای کم کردن آنهاست که در بسیاری از جوامع این امر با دقت درحال انجام و پیگیری است. در جامعهای چون جامعه ما اما این امر با مدیریت درست و دقیقی مواجه نیست. نخستین چیزی هم که در این راستا نادیده گرفته شده، بدونشک اعمال دقیق و درست قانون است و زمانیکه قانون اقتدار خود را از دست دهد بهراحتی هرکسی میتواند به هر شکل اعمال نفوذ کند و قانون را آنچنان که خود میخواهد به اجرا درآورد و قطعا در این میان تعصبات گوناگونی که برخی از افراد دارند نیز بر این امر تأثیر میگذارد و مشکلات موجود در این راستا را دوچندان میکند. چرایی بروز این شکل از خشونتها برای زنان اما از دیگر موارد دارای اهمیت در این زمینه است که این امر قطعا ریشه در روانشناسی جمعی یک جامعه دارد. جامعهای که مشکلات و محدودیتها برای زنان در آن بالاست، بهنسبت جامعهای که این محدودیتها را مهار کرده یا از میزان آن کاسته، بسیار متفاوت است. هرچند خشونت علیه زنان به اشکال و ابعاد گوناگون و در تمامی کشورهای دنیا وجود دارد اما آنچه دارای اهمیت است، قطعا مدیریت خشونت به نحوی است که اختلالات جامعه را به کمترین میزان رسانده و جامعه را در سویی درست هدایت کند. این امر باعث میشود یک شهر، به شهری مطلوب براساس المانهای استاندارد بدل شود و دیگر شاهد اتفاقاتی چون اسیدپاشیهای گسترده یا چاقو زدن به زنان نباشد. چراکه این موارد بدونشک به ساختاری ناسالم و بیمنطق تعلق دارد و نمیتوان برای آن تعریفی منطقی و درست ارایه داد. نکته دوم نیز همانگونه که به آن اشاره شد، اعمال قانون است. قانون باید بهعنوان فصلالخطاب تلقی شده و تمامی افراد جامعه از آن تبعیت کنند. قانون نباید گزینهای و انتخابی باشد و باید در اسرعوقت به مشکلات جامعه رسیدگی کند. چراکه همین تعلل میتواند عامل افزایش مشکلات جامعه شود. برای مثال درمورد اسیدپاشی یکی از مواردی که بسیار بحثبرانگیز شد، این نکته بود که چرا خاطیان این امر دستگیر نمیشوند؟ در نهایت اما باید گفت که داشتن شهری سالم و جامعهای مطلوب، نیازمند توجه و دقت بسیار است. توجهی که در بسیاری از موارد از جامعه ما گرفته شده و فقدان همین توجه در کنار بسیاری از فاکتورهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، عامل افزایش خشونت و بروز اتفاقاتی چون چاقو زدن به زنان در شهری چون جهرم است.