آیت وکیلیان| سخنان آیتالله سیدمحمد موسوی خویینیها در مصاحبهای تفصیلی با خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی، واکنشهای بسیار گستردهای در محافل سیاسی - رسانهای کشور به همراه داشت. ظرف چند روز گذشته نهتنها محتوای این گفتوگو بلکه ساختار آن نیز از سوی رسانههای داخلی و اهالی سیاست و رسانه با خاستگاههای متفاوت مورد توجه قرار گرفته است. رسانههای همسو با دو اردوگاه اصلاحطلبی و اصولگرایی هر کدام به فراخور رویکرد سیاسی خود به استقبال اظهارات موسوی خویینیها رفتند. عصر ایران این مصاحبه را «فرا گفتوگو» نامیده و نوشته است: «درست است که خبرنگار ایرنا پلاس پرسشهایی کاملا حرفهای را مطرح کرده و مرد سکوت را به سخن واداشته و در عین احترام، چالش کرده است اما موسوی خویینیها هم قدر این فرصت را دانسته و انگار از پیش آماده بوده است تا فصل جدیدی را شروع یا اعلام کند.» بهطور کلی جریان اصلاحطلبان و رسانههای منتسب به آن از این اظهارات انتقاد کردند و معتقد بودند که در شرایط فعلی طرح این سخنان به صلاح نبوده و تنها موجب تقویت تندروهای طرف مقابل میشود. اصولگرایان نیز مطابق معمول و همانطور که پیشبینی میشد، با کلیدواژه «افشاگری بیسابقه» به استقبال از این سخنان پرداختند. تحلیلگران سیاسی اظهارات موسوی خویینیها را جادهصافکن حملات منتقدان و مخالفان سیاسی هاشمی در آینده ارزیابی کردند. در ادامه به بررسی این واکنشها پرداختهایم.
کسب اجازه از رهبری قانونگریزی نیست
سیدمصطفی هاشمیطبا، وزیر دولت آیتالله هاشمی به خاطر این مصاحبه از موسوی خویینیها گلایه دارد. او میگوید:«حداقل آقای خویینیها نباید بگوید که هاشمی قانونگریز بود، مگر خود او خیلی به قانون پایبند است؟ به اضافه اینکه تلاش آقای هاشمی برای کسب اجازه از رهبری مصداق قانونگریزی نیست.» او ادامه داد: «اگر قرار بر نقد قانونگریزی باشد، خود آقای خویینیها از همه قانونگریزتر است.»
واکنش رسانههای اصلاحطلب
روزنامه شرق در گزارشی تحلیلی و با زیرتیتر «سکوت خویینیها سر هاشمی شکست» از استقبال سایتهای اصولگرا از صحبتهای آیتالله موسوی خویینیها خبر داد و نوشت که «همگان موسوی خویینیها را بهعنوان نیرویی سیاسی میشناسند، بنابراین انتظار آن است این شخصیت برجسته تاریخ انقلاب، قدری مصالح سیاسی حاکم بر این روزهای ایران را در نظر داشته باشد، زیرا علاوه بر آنکه تخریب هاشمی در شرایط فعلی منجر به از بین رفتن وحدت سیاسی میشود، چهره فردی را مخدوش میکند که مردم از او بهعنوان یک اصلاحگر یاد میکنند و دقیقا معلوم نیست آقای موسوی خویینیها با این مباحث چه نتیجه مثبتی را دنبال میکند.» همزمان هاشم هاشمزاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری نیز در یادداشتی در این روزنامه نوشت: «تخریب مرحوم هاشمی به اختلافهای سیاسی دامن میزند و باعث مخدوششدن اتحاد و انسجام ملی میشود و به دست نیروهای افراطی که اکنون بر آقای هاشمی میتازند بهانه میدهد.» آفتاب یزد نیز نوشته است: «اصلاحطلبان نمیدانند اکنون باید طرف کدام یک را بگیرند، چرا که از هر زاویهای جریان اصلاحات خودش را زیر سوال قرار میدهد.» «رسول منتجبنیا» نیز در اینباره به آفتاب یزد گفته است: «معتقدم در شرایط فعلی که بخش زیادی از تندروها و افراطیون که هم در زمان هاشمی و هم بعد از فوت او، وی را سد راه خود میدانستند و بیشترین حملهها را به او کردهاند اکنون فرصت تشدید این حملات را پیدا میکنند.»
انتقاد تند نویسنده طرفدار هاشمی
همه میدانند که صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی علاقه شخصی به آیتالله هاشمی داشته و دارد. نویسنده کتاب «هاشمی بدون روتوش» در گفتوگو با نامهنیوز واکنش تندی به سخنان موسوی خویینیها نشان داده و میگوید: «آقای موسوی خویینیها در ردیف انقلابیون تندرو و رادیکال اوایل انقلاب و دهه شصت بود.» زیباکلام در ادامه نوشته است: «آقای موسوی خویینیها، شما وقتی دادستان انقلاب بودید چند نفر حکمهای آنچنانی گرفتند. شما وقتی دادستان انقلاب بودید چندهزار نفر سر از زندان اوین درآوردند. آقای موسوی خویینیها با بغض و کینه دارد تاریخ را تحریف میکند و قطعا مصاحبه آقای موسوی خویینیها برای جریان تندرو ارزشمند است.» تارنمای مشرقنیوز، روزنامه صبح نو، روزنامه جوان و دو خبرگزاری تسنیم و فارس هم از قافله عقب نماندند و به سخنان موسوی خویینیها واکنش نشان دادند. خبرگزاری فارس در گزارشی و زیرِ تیتر «انتقادات بیسابقه موسوی خویینیها از هاشمی رفسنجانی» نوشت که «این مصاحبه میتواند تصویر دقیقی برای قضاوت تاریخی در مورد هاشمی به دست دهد.» تارنمای مشرقنیوز هم نوشت: «محمد موسوی خویینیها از چهرههای سرشناس اصلاحطلب در مصاحبهای، افشاگری بیسابقهای را علیه اقدامات رادیکال مرحوم هاشمی رفسنجانی بیان کرد. او انتقادات تندی علیه مرحوم هاشمی رفسنجانی کرده است.»
چرا برادرم زنده بود این صحبتها را مطرح نکرد؟
محمد هاشمی رفسنجانی، برادر مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی با اشاره به صحبتهای اخیر سیدمحمد خویینیها درباره آیتالله نوشت: «سخنان آقای موسوی خویینیها علاوه بر تعجبآوربودن، مغرضانه بود. تخریب مرحوم هاشمی از زبان فردی که از نزدیکی آقای هاشمی با امام اطلاع دارند، بعید است. اگر سخنان آقای خویینیها درباره مرحوم هاشمی درست است، چرا ایشان چنین موضوعاتی را در زمان حیات آن مرحوم اظهار نکردند؟» مرد پر شور دهه 60 که رد پایش را در تاریخ پروندههای مهم تاریخ صدر انقلاب ایران نمیتوان نادیده گرفت.او دو سالی است که راحتتر در مناسبتهایی که میزبان سیاستمداران است حاضر میشود و ابایی ندارد تا با نشست و برخاستش اعلام کند از پردهنشینی خارج شده است. حضور دوباره او در محفل سیاستمداران و مسئولان هرچند در مراسم ختم سید صادق طباطبایی و تسلیت به سید حسن خمینی کلید خورد اما با راهاندازی کانال تلگرامی و پاسخ به پرسشهای تاریخی خوانندگان این کانال ادامه یافت و با ارسال پیام تبریک مخزنالاسرار «چپ» به محسن هاشمیرفسنجانی و محمدعلی نجفی به مناسبت ریاست شورای شهر و شهرداری تهران مشخص شد که عصر سکوت او آهسته و پیوسته در حال اتمام است. اما مصاحبه اخیر موسوی خویینی ها و اظهارات بی پرده او در مورد آیت الله هاشمی را می توان جدی ترین تصمیم و راه او به سیاست در راستای احیای گفتمان چپ در وضعیت کنونی ارزیابی کرد.