جنگ داخلی لبنان یکی از برهههای حساس تاریخ معاصر است که با تاریخ خاورمیانه گره خورده است. این جنگ که منشأ آن به فعالیت سازمان آزادیبخش فلسطین در لبنان و درگیری این سازمان با فالانژها (مسیحیان مارونی) و ارتش اسراییل برمیگشت، از سال 1975 تا 1990 میلادی به طول انجامید و طی آن گروههای مختلف لبنانی شامل سنیها، شیعیان و مسیحیان، بدون آنکه برتری استراتژیک خاصی بر یکدیگر داشته باشند، هر یک قلمرویی برای خود تعیین کرده و به مقابله با گروههای رقیب میپرداختند. این جنگ عاقبت در سال 1990 با ورود ارتش سوریه به لبنان و استقرار نیروهای سوری در این کشور به پایان رسید، اما تبعاتش که مهمترین آن تشکیل «ارتش جنوب لبنان» بود، تا سالها بعد گریبان مردم لبنان را رها نکرد.
زایش ارتش جنوب لبنان از بطن هرجومرج
با اینکه جرقه اصلی جنگهای داخلی در لبنان را اسراییل و جنگافروزی این رژیم شعلهور کرده بود، با خروج ارتش این رژیم از لبنان که در سال 1978 و براساس یکی از قطعنامههای سازمان ملل متحد اتفاق افتاد، لهیب جنگ فروکش نکرد و هیچ گروهی به نفع دیگری حاضر به امتیازدادن نبود. برای حل این مشکل لازم بود یک قدرت قاهر وارد ماجرا شده و بقیه را به تمکین وادار کند که این مهم با ورود ارتش سوریه به صحنه تحقق یافت. اما این پایان ماجرا نبود و به نوعی شروع سختترین مرحله یعنی مقابله با نظامیان مزدور و وابسته به اسراییل موسوم به «ارتش جنوب لبنان» هنوز در راه بود. امروز مصادف است با سالمرگ یکی از فرماندهان ارتش مزدور جنوب لبنان یعنی ژنرال سعد حداد که 35سال پیش در چنین روزی (14 ژانویه 1984) بر اثر ابتلا به سرطان خون درگذشت. سعد حداد به همراه دیگر ژنرال شورشی لبنانی یعنی آنتوان لحد، از هرجومرج ناشی از جنگهای داخلی استفاده کرده و از سال 1975 در جنوب لبنان نوعی از حکومت خودمختار را پایهگذاری کردند.
حزبالله لبنان، آغازی بر پایان ارتش جنوب
ارتش جنوب به نوعی شعبه لبنانی ارتش اسراییل به شمار میرفت و به لحاظ لجستیکی کاملا از سوی این رژیم حمایت میشد. این ارتش برای مدت 25سال قطعهای از خاک لبنان را از این کشور جدا کرده و اجازه نمیداد ثبات سیاسی و اقتصادی لازم در مناطق جنوبی لبنان استمرار یابد. این میان و در شرایطی که ارتش سوریه برای اجتناب از رویارویی مستقیم با اسراییل تمایلی به مقابله با ارتش جنوب لبنان نشان نمیداد، تولد یک گروه جهادی شیعه با عنوان «حزبالله» در سال 1985 میلادی نور امید را در دل لبنانیها خصوصا شیعیان این کشور که عمده تمرکزشان در جنوب کشور بود، روشن کرد. حزبالله که از روز نخست مقابله با اشغالگران و مزدوران داخلی را سر لوحه خود قرار داده بود، 15سال بعد از ظهور، یعنی در سال 2000 موفق شد ارتش اسراییل و مزدورانش را از کشور رانده و جنوب لبنان را آزاد کند.