گروه اقتصادی شهروند| دومین همایش بین‌المللی سنگ‌آهن ایران درحالی برگزار شد که معدنی‌ها طی سال گذشته درگیر افزایش بهره مالکانه و کاهش قیمت سنگ‌آهن در بازار‌های جهانی بودند علاوه بر این شرکت‌های فولادی نیز از صادرات سنگ‌آهن گلایه‌مند بوده و اعتقاد داشتند که سنگ‌آهنی که در کشور استخراج و تولید می‌شود باید در داخل با تبدیل شدن به فولاد ارزش افزوده پیداکرده و باعث رشد صنایع فولادی کشور شود. این همایش در فضایی برگزار شد که هنوز کش‌وقوس بین معدنی‌ها و فولادی‌ها ادامه دارد و بحث‌ها به جایی نرسیده است. در این خصوص گزیده برخی گلایه‌ها و نکته‌های مطرح شده در این رویداد را می‌خوانید:
چالش حمل‌ونقل
مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اولین سخنران این همایش بود که با اشاره به حمل‌ونقل در ابعاد داخلی و خارجی به‌عنوان مهم‌ترین مشکل این بخش گفت: حمل‌ونقل دریایی نیز به دلیل فقدان اسکله 400هزار تنی در کشور امکان پهلوگیری کشتی‌های 300هزار تنی در اسکله‌ها را نداریم و براساس اطلاعات موجود هر تن سنگ‌آهن صادراتی از بندرعباس به چین 22 دلار هزینه دارد درحالی‌که استرالیا برای این منظور در هر تن هفت تا 7.5 دلار صرف می‌کند. همچنین قیمت جابه‌جایی بار در ایران از طریق خطوط ریلی، رقابتی با جاده‌ای ندارد و اکنون راه‌آهن تصمیم گرفته نسبت به کاهش تعرفه جابه‌جایی سنگ‌آهن و فولاد اقدام نماید. وی یادآور شد براساس طرح جامع فولاد، چنانچه طرح‌های فولادی در دست اجرا که بیش از 20درصد پیشرفت دارند به نتیجه برسند در افق 1404 مشکل سنگ‌آهن خواهیم داشت که باید برای برطرف ساختن این مشکل به سمت توسعه اکتشاف این ماده معدنی برویم.
بخش خصوصی فعال نیست
قدیر قیافه رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن نیز در ادامه این همایش گفت: طی هشت ماه گذشته قیمت جهانی سنگ‌آهن 50درصد کاهش داشته است که این قیمت در تمام بحران‌های اقتصادی جهان بی‌سابقه بوده است. وی در ادامه خواستار پر رنگ‌تر شدن نقش بخش خصوصی در این خصوص شد و خاطرنشان کرد: متاسفانه تاکنون بخش خصوصی ایران در سیاست‌های پایه‌ای به‌خصوص سیاست‌های بخش معدن حضور چندانی نداشته است. هرچند که خانه معدن در برخی سیاست‌گذاری‌ها حضور پررنگ داشته اما این حضور کافی نبوده است. رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن با اشاره به مجوز‌های اضافه برداشت از معادن اظهار کرد: با وجود موافقت وزیر صنعت، معدن و تجارت با صدور مجوز اضافه برداشت تا سقف سه برابر برای معدن سنگان هنوز این اقدام انجام نشده است و باید صدور مجوز اضافه برداشت به گونه‌ای باشد که بیش از دو هفته طول نکشد. وی ادامه داد: درخواست ما از وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که نسبت به این امر تجدید‌نظر کند و زمان مجوز این میزان به درازا نکشد.
تعطیلی 37درصد معادن کوچک
در ادامه پروا سلطانی دبیر دومین همایش بین‌المللی انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن با اشاره به کاهش 50درصدی قیمت جهانی سنگ‌آهن اظهار کرد: براساس گزارش گمرک سنگ‌آهن در هفت ماه ابتدای سال‌جاری با 35درصد کاهش وزنی و 30درصد کاهش ارزش در صادرات مواجه بوده است. وی ادامه داد: در همین مدت 37درصد از معادن کوچک تعطیل شده و بنگاه‌های اقتصادی سیاست‌های انقباضی را پیش گرفته‌اند که این امر منجر به رکود در بخش سنگ‌آهن شده است.
سلطانی با بیان این‌که وضع عوارض در صادرات سنگ‌آهن مشکلاتی را به این بخش تحمیل کرده است، اظهار کرد: این مسأله باعث شد که فعالان این بخش ضرر‌هایی را متحمل شوند به‌طوری که تولیدکنندگان به دلیل نگرانی از وضع بازار، صادرات خود را با سرعت بیشتری انجام داده‌اند که با توجه به هزینه‌های حمل‌ونقل 1200میلیارد ریال در سه ماه آخر سال 1392 در بخش حمل‌ونقل هزینه شد.
کاهش قیمت سنگ‌آهن فرصت اقتصادی است
در ادامه پدرام سلطانی نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به همایش سال گذشته اظهار کرد: چالش‌ها و مواضع اصلی همایش سال گذشته نگرانی از وضع عوارض در صادرات سنگ‌آهن بود و امروز خوشحالیم از این‌که تلاش‌های انجمن در کنار اقدامات اتاق و حمایت‌های سایر تشکل‌های بالا‌دستی این حوزه منجر به این شد که در چنین شرایط نامناسبی عوارض از سنگ‌آهن برداشته شود. وی با بیان این‌که بخش خصوصی باید برای برنامه‌ها و فعالیت‌های خود راهبرد منظمی تدوین کند، گفت: برای توسعه صنعت و اقتصاد کشور باید استراتژی منظمی وجود داشته باشد که خوشبختانه امسال این استراتژی تهیه شده است. سلطانی گفت: هر زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا کند فرصتی برای بخش خصوصی ایجاد می‌شود همان‌طور که تاکنون بخش خصوصی اقدامات خوبی را داشته است انتظار می‌رود که بعد از مذاکرات هسته‌ای این روال بهتر نیز شود. وی تهدید‌ها را نوعی بیدار‌باش برای بخش خصوصی عنوان و اظهار کرد: ما باید ساختار شرکت‌های معدنی را بازسازی کنیم، چرا که با ترتیب مدیر بخش خصوصی می‌توان این دایره را گسترش و ارتقا داد.
انتقاد از کارخانه‌های فولاد
اما شهرام شکوری نایب‌رئیس هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن در ادامه با انتقاد از کارخانه‌های فولاد کشور اظهار کرد: ایران حدود 17میلیون تن فولاد تولید می‌کند که کمتر از شش‌درصد آن با استفاده از قراضه صورت می‌گیرد. عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن حجم بازار قراضه آهن را در سطح جهانی سالانه بالغ بر 500میلیون تن عنوان و اظهار کرد: سهم متوسط کشور‌های جهان در این زمینه 20درصد است. شکوری با بیان این‌که تولید 22.5میلیون تن فولاد برای امسال پیش‌بینی شده بود، گفت که از این میزان 15.6میلیون تن تحقق یافت.وی با بیان این‌که در حوزه آهن اسفنجی و گندله در تولید فولاد با کمبود مواجه هستیم، اظهار کرد: در این میان سنگ‌آهن علاوه بر تأمین تولید داخل توانست 22.5میلیون تن صادرات داشته باشد. وی در ادامه سهم ایران از ذخایر سنگ‌آهن دنیا را کمتر از دو درصد دانست و افزود: اگر بخواهیم میزان صادرات را افزایش دهیم باید در ابتدا بستر‌سازی مناسب در این حوزه را ایجاد کنیم. وی با بیان این‌که در بین 196 کشور دنیا سنگ‌آهن ایران رقابت‌پذیر نیست، گفت: برای اصلاح این امر نیاز به ایجاد تحول در زیرساخت‌ها داریم. به گفته شکوری، ایران دارای 5.1میلیارد تن ذخیره سنگ‌آهن است، اظهار کرد: از این رقم 2.8میلیارد تن ذخیره قطعی و مابقی احتمالی است.
وی با بیان این‌که بخش خصوصی سالانه 14میلیون تن سنگ‌آهن استخراج می‌کند، اظهار کرد: از این میزان 12میلیون تن صادر می‌شود. عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن با بیان این‌که 95درصد از فلزاتی که در سراسر دنیا تولید می‌شود از سنگ‌آهن است، گفت: 98درصد سنگ‌آهن تولیدی در کشور به مصرف فولاد می‌رسد و اگر به دنبال تولید فولاد و تکمیل زنجیره ارزش سنگ‌آهن هستیم باید استراتژی مناسبی را در این راستا پیش بگیریم. به گفته وی، سال گذشته حدود 23میلیون تن سنگ‌آهن صادر شد و از آن‌جا که این محموله توسط یک نماینده از صادرکنندگان به بازار عرضه می‌شد قدرت چانه‌زنی و فروش به قیمت مناسب را فراهم می‌ساخت.
وجود سنگ‌آهن مزیت تولید فولاد
اما در ادامه این همایش، تولیدکنندگان فولاد از صادرات سنگ‌آهن ابراز نارضایتی کردند و وجود معادن سنگ‌آهن را یک مزیت برای تولید فولاد در داخل برای رشد ارزش افزوده در این بخش دانستند. بهرام سبحانی رئیس هیأت‌مدیره انجمن فولاد و مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان فلسفه شکل‌گیری صنایع فولاد در کشور را وجود معادن سنگ‌آهن و انرژی در این حوزه دانست و یادآور شد: وجود سنگ‌آهن به‌عنوان یک مزیت برای تولید فولاد در کشور مطرح است و باید از این مزیت در جهت رشد صنعتی استفاده کرد. وی با بیان این‌که یک‌میلیون و 200هزار تن صادرات فولاد صورت گرفته است، گفت: یک‌میلیون و 80هزار تن آن مربوط به فولاد مبارکه بوده است که اگر فشار صنایع داخلی وجود نداشت قطعا این میزان نیز افزایش پیدا می‌کرد.
رئیس هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با ابراز گلایه از سیاست‌گذاران بخش معدن گفت: نباید فولاد مبارکه اصفهان برای نیاز خود گندله وارد کند و این مسأله‌ای است که باید مورد پیگیری جدی سیاست‌گذاران بخش معدن قرار گیرد.
صادرات مواد معدنی اشتباه است
در ادامه، رسول خلیفه سلطان، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: این‌که تصور کنیم پتانسیل خوبی برای صادرات مواد معدنی در کشور وجود دارد اشتباه است، چرا که اعداد و ارقام حاکی از آن است که باید در این حوزه تولید داخل را تأمین کنیم و با توجه به این‌که هزینه‌های مقرون به صرفه‌ای برای صادرات وجود ندارد می‌توان گفت که بهتر است مواد معدنی برای تولید داخل در نظر گرفته شود. وی با بیان این‌که باید به مسائل بخش فولاد و معدن به صورت ساختاری نگاه شود، گفت: انجمن فولاد و سنگ‌آهن فرصت‌های خوبی برای توسعه این بخش هستند.