شهروند| بازار ارز دیروز سکته کرد. درچهارراه استانبول گروهی دلارهای ذخیره شده خانگی خود را به دست گرفته بودند و به دنبال خریدار می‌گشتند اما ارز دست‌کم دیروز مشتری نداشت این بدان معنا بود که بازار نه‌تنها از قیمت بیش از 3هزار و 500 تومان برای دلار شگفت زده شده بود بلکه هنوز این قیمت را به رسمیت نشناخته و منتظر ثبات نرخ‌ها در مرزهای بالاتر یا پایین‌تر است تا بعد از آن برای آینده تصمیم بگیرد البته از وقتی نتیجه مذاکرات وین با خبر تمدید تا تیر سال بعد اعلام شد همه نگران بودند که مبادا آقای دلار دوباره به چهارراه استانبول برگردد. ماجرای آقای دلار را همه یا به یاد دارند یا شنیده‌اند. سریالی که روزگاری میهمان تلویزیون بود و البته داستان زندگی بسیاری از مردم آن نسل. مردمی که در سودای سودهای بادآورده خانه و ماشینشان را هم فروختند تبدیل به دلار کردند اما وقتی ورق برگشت و قطعنامه 598 میان ایران و عراق امضا شد آنها دار و ندارشان را از دست دادند. البته سال 90 آقای دلار دوباره برگشت و ماجراهای تازه‌ای را به همراه خود آورد. یعنی در همان روزهایی که دلار تا مرز 4هزار تومان هم پیشروی کرد تا خیلی‌ها به هر قیمتی که شده در خانه‌هایشان صندوق ذخیره ارز و سکه راه‌اندازی کنند. سال 92 این موج فروکش کرد و قیمت‌ها بعد از انتخابات به کمتر از 3هزار تومان هم رسید هرچند که با تأکید وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی بر ارزش واقعی دلار، نرخ‌ها دوباره به آن سوی مرز 3هزار تومان کوچ کرد. حالا بعد از تقریبا یک‌سال پرونده دلاری که تقریبا در مدار ثبات آرامش گرفته بود دوباره به جریان افتاده.
دلار از مرز روانی 3500 تومان گذشت
دیروز ارزش هر دلار آمریکا در بازار ارز تا 3هزار و 545 هم افزایش یافت یعنی 100 تومان رشد فقط در یک روز و بیش از 200 تومان افزایش قیمت در کمتر از 2 هفته. البته در آخرین روزهای قبل از اعلام نتیجه مذاکرات، همه پیش‌بینی می‌کردند که در صورتی که بازار از این نتایج به هر دلیلی راضی نباشد قیمت دلار افزایش خواهد یافت البته موج خوشبینی آنچنان بلند بود که این پیش‌بینی عموما به بدبینی تعبیر شد. همان روزها این تحلیلگران ایستگاه بعدی دلار را مرز روانی 3هزار و 500 تومان اعلام کردند هرچند که حتی آنها هم فکر نمی‌کردند که قطار قیمت‌ها به همین زودی از این مرز روانی عبور کند. به‌هرحال نهمین روز آذرماه در بازار ارز و چهارراه استانبول روز غافلگیری بود.
همه هیجان زده‌اند
عباس شرفی از صراف‌های این بازار به «شهروند» گفت: قیمت دلار در کمال شگفتی با جهشی قابل ملاحظه تا 3هزار و 545 تومان هم بالا رفت بعد هم با کمی عقب‌نشینی تا 3هزار و 520 تومان عقب‌نشینی کرد. او با تأکید بر هیجانی بودن قیمت دلار افزود: به نظر نمی‌رسد این روند افزایشی مدت زیادی دوام بیابد به عبارت دیگر احتمال نزول به کمتر از 3هزار و 500 بیشتر از رشد قیمت‌ها در آن سوی مرز 3هزار و 500 تومان است. او معتقد است نه نرخ‌شکنی قیمت نفت موضوع تازه‌ای است و نه تمدید مذاکرات بار منفی دارد بنابراین می‌توان گفت واکنش بازار بیشتر هیجانی بوده و پایه و اساس منطقی ندارد.
دلارهای خانگی به بازار آمد
علی یزدی دیگر فعال بازار ارز هم درخصوص حال و روز این بازار به «شهروند» گفت: افزایش قیمت دلار به بالاتر از 3500 تومان صاحبان دلارهای خانگی را به بازار کشاند و عمده معامله‌کنندگان بازار دیروز افرادی بودند که بیشتر از 10هزار دلار سرمایه ارزی نداشتند این درحالی است که صرافان و دلالان ارز محتاطانه‌تر به افزایش قیمت دلار واکنش نشان دادند و در بین فعالان رسمی بازار ارز معامله خاصی انجام نشد. به گفته او در بازار دیروز نوعی سردرگمی و بلاتکلیفی موج می‌زد و صرافان بهترین راهکار را خودداری از انجام معامله و پی‌گیری روند قیمتی دلار در روزهای آینده ارزیابی کرده بودند.
یزدی هم پیش‌بینی کرد که روند صعودی قیمت‌ها موقتی خواهد بود چون واکنش بازار هیجانی است، بنابراین قیمت دلار به‌زودی از قیمت 3500 تومان کمتر خواهد شد.
اما آیا واقعا این پیش‌بینی‌ها محقق خواهد شد و بازار دوباره شاهد نزول قیمت‌ها خواهد بود؟
صعود با شیب ملایم ادامه می‌یابد
سیامک قاسمی مدرس اقتصاد سازمان مدیریت صنعتی ایران معتقد است مسیر حرکت ارز در بازار ایران در روزها و ماه‌های آینده روی شیبی ملایم خواهد بود.
او به «شهروند» گفت: افزایش قیمت دلار سریع‌تر و با شیب تندتری نسبت به پیش بینی‌ها اتفاق افتاد. قاسمی ادامه داد اصولا حتی در خوشبینانه‌ترین حالت یعنی اگر مذاکرات هم به نتیجه قطعی برسد مسیر حرکت ارزش دلار بعد از افتی موقت صعودی خواهد بود یعنی حتی اگر قیمت دلار به زیر 2هزار و 500 تومان برسد دوباره با فروکش کردن هیجان به سوی آن سوی مرز 3هزار تومان خیز برخواهد داشت این تجربه‌ای است که اولین تفاهم در‌سال 92 هم آن را ثابت کرد یعنی با وجود هیجان خبر تفاهم قیمت دلار در مجموع 50 تومان کاهش یافت و به کف رسید به همین دلیل با فروکش کردن بحران دوباره رشد قیمت‌ها از سرگرفته شد. به گفته قاسمی نتیجه منطقی افزایش قیمت‌ها با شیبی ملایم خواهد بود مگر این‌که دولت بخواهد نرخ‌ها را با اعمال نفوذ مهار کند. او با اشاره به پایین بودن تقاضای سفته‌بازی در بازار ارز به دلیل تقاضای کم افزود: به نظر نمی‌رسد هیجان‌زدگی چندان دامنه‌داری را در این بازار شاهد باشیم.
وارد برزخ ارزی شده‌ایم
محمدقلی یوسفی استاد دانشگاه و اقتصاددان هم معتقد است دولت حتی اگر خود عامل گرانی دلار نباشد به ارزان بودن آن هم راضی نیست ضمن این‌که اصولا توان کاهش قیمت آن را هم ندارد. به گفته او درحال حاضر شرایط به گونه‌ای است که هرگونه مداخله توسط بانک مرکزی و دولت در بازار اثر منفی بیشتری بر بازار ارز خواهد گذاشت البته بازار و این‌که چه اتفاقی خواهد افتاد، قابل پیش‌بینی نیست چون تحریم‌ها همچنان باقی است و مسائل هسته‌ای حل نشده و به نظر می‌رسد که در 7 ماه آینده در «برزخ ارزی» قرار داریم و اگر دولت بی‌احتیاطی کند و ارز را به راحتی وارد بازار کند، اثر منفی بر بازار می‌گذارد.
او این حالت در بازار ارز را گذرا دانست و افزود: اگر دولت بدون احتیاط ارز وارد بازار کند، ممکن است نتیجه کار موفقیت‌آمیز نباشد و اثرات منفی بیشتری از نظر روانی و اقتصادی بر جای بگذارد.
بهتر است دولت مداخله نکند
مهدی تقوی استاد دانشگاه و اقتصاددان هم دلیل افزایش قیمت دلار را اقتصادی نمی‌داند و معتقد است بانک مرکزی نمی‌تواند در بازار ارز دخالت کند چون ارزی در اختیار ندارد که بخواهد به چنین کاری دست بزند. به گفته او بهتر است که دولت و بانک مرکزی فعلا اقدامی را انجام ندهند و منتظر باشند، زیرا ممکن است که قیمت دوباره کاهش یابد. در این میان، ممکن است غیر از این هم باشد. به‌هرحال افزایش قیمت دلار در بازار به دلیل «شوک» بوده است.
نوسان‌ها موقتی است
عباسعلی ابونوری استاد دانشگاه هم آخرین تحولات اخیر بین‌المللی را بر تغییر نرخ دلار در بازار تأثیرگذار دانست و گفت: این امر باعث می‌شود برای مدت زمان کوتاهی در بازار ارز شاهد نوساناتی باشیم و این تأثیرگذاری در بازارهای دیگر مانند سکه و سهام هم افتاده است. او با اشاره به این‌که افزایش قیمت دلار در پی تصمیم خاصی در بازار داخلی و خارجی نبوده و این نوسانات موقتی است، اظهار داشت: برخی‌ها از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و از فرصت پیش‌آمده سوءاستفاده می‌کنند. سیستم نرخ‌ها و بازارهای جهانی هم دچار تغییر و تحولاتی نشده است که بتواند بر بازار داخلی ارز کشورمان تأثیر بگذارد. به گفته او دولت در نظر دارد که قیمت دلار در بودجه سال 94 را تعیین کند که درحال حاضر این نرخ حدود 2850 تومان در نظر گرفته شده و اعلام این موضوع در روزهای اخیر هم بی‌تأثیر نبوده است و تا زمان تصویب نهایی بودجه این نوسانات در بازار ارز را شاهد خواهیم بود و پس از تصویب قیمت ارز دلار تثبیت می‌شود.
در هر حال با وجود آن‌که کارشناسان درخصوص بازگشت قیمت‌ها به مدار نزول دچار اتفاق نظر نیستند ولی‌الله سیف نه‌تنها به آینده مذاکرات هسته‌ای امیدوار است و به بانک‌ها آماده‌باش لغو تحریم‌ها می‌دهد بلکه معتقد است جای نگرانی نیست و آرامش به بازار ارز بازخواهد گشت.
آرامش به‌زودی به بازار ارز بر‌می‌گردد
رئیس‌کل بانک مرکزی درباره افزایش نامتعارف نرخ دلار در بازار آزاد گفت: مذاکرات اخیر مثبت پیش رفته است و هیچ دلیلی برای نوسان در بازار دلار و ارز وجود ندارد؛ بنابراین آرامش به‌زودی به بازار ارز بر‌می‌گردد. او با تأکید بر این‌که شرایط اقتصاد ایران باثبات است، گفت: نوسان‌ها گاهی پیش می‌آید ولی اقتصاد ایران از عوامل بنیادین برخوردار است و به‌زودی شاهد بازگشت آرامش به بازار ارز خواهیم بود. سیف به ایجاد تعادل ارزی، ورودی ارز به بازار و تقاضای بازار ارز اشاره کرد و گفت: تمام این شاخص‌ها متعادل است اما اخبار موقتاً نوسان را در بازار ایجاد می‌کند ولی به سرعت تعادل باز می‌گردد. وی با بیان این‌که اتفاقی که چند روز قبل افتاد (تمدید مذاکرات) می‌توانست باز هم به تأخیر بیفتد گفت: بانک‌ها باید آمادگی لازم برای برقراری ارتباط بین‌المللی را داشته باشند چون اگر بنا به فعالیت بانک‌های خارجی در داخل باشد معلوم نیست رقابت تا چه حد پیش برود. رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: در مذاکرات نگفتند تا 7 ماه بلکه تأکید کردند در این 7 ماه مذاکرات پیش می‌رود، یعنی بانک‌ها آماده باشند چون هرچه سریع‌تر ممکن است این کار عملی شود.