| فاطمه رحمدل |
شايد بتوان گفت، برای نخستین‌بار است که پس از سالیان‌سال تکریم مقام کتاب و کتابخوانی و خادمان بی‌اجر و منزلت توسعه کتابخوانی این‌گونه مورد دفاع و حمایت مسئولان تراز اول امور کتاب و کتابخانه‌های کشور قرار می‌گیرد. پیش از اینها اما حرف و سخن‌های تشویقی و حمایتی، تنها درقالب شعارهایی مطرح می‌شد که از نظر عموم کتابداران، چیزی بیش از دلخوش‌سازی با کلمات نبود. اما جمعی که به‌عنوان برنامه‌ریزان و مجریان بیست‌ودومین دوره تکریم مقام کتابداران و ترویج فرهنگ کتابخوانی یکدل و همراه، این مراسم را رقم زدند با تجلیل و یادبود عالم فقید و مفسر گرانقدر، علامه سید محمدحسین طباطبایی شعار «با کتاب زندگی کنیم» را بر پیشخوان برنامه‌های پیش‌روی خود قرار دادند. همت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، روز سه‌شنبه 27 آبان‌ماه در تالار وحدت اتفاق زیبا و دلگرم‌کننده‌ای را رقم زد. در این مراسم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد محمدی‌گلپایگانی رئیس دفتر مقام‌معظم رهبری، دکتر صالحی‌امیری رئیس کتابخانه ملی ایران، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های کشور و محمد اللهیاری معاون امور کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌ای و تنی چند از دیگر مسئولان فرهنگی کشور حضور داشتند.
میهمانان برنامه اما کسانی بودند که این مراسم برای تکریم و تقدیر از خدمات آنان تشکیل شد، کتابدارانی که در راه ترویج فرهنگ کتابخوانی قدم‌های موثری برداشته‌اند. گذشته از عزیزانی که در کتابخانه‌های عمومی اقصی‌نقاط کشور به داد و ستد کتاب و نگهداری از این یار و همنشین همیشگی انسان اهتمام می‌ورزند، در کشورمان هستند افرادی که بدون داشتن هیچ‌گونه چشمداشتی و تنها با هدف افزایش سطح کتابخوانی و کمک به کتابخوانانی که به‌دلایل مختلف به کتاب‌های موردنیاز خود دسترسی ندارند و از داشتن این گوهر گرانبها محرومند، وقت و حتی سرمایه خود را در این راه می‌گذارند که جای این بزرگواران در این جمع خالی بود. «ادوارد ادوارز»، پیشگام نهضت نوین کتابخانه‌های عمومی، کتابدار، نویسنده و مورخ کتابخانه‌ها در مهم‌ترین اثر خود یعنی «سرگذشت کتابخانه‌ها» می‌گوید: از هر خمیره‌ای نمی‌توان کتابدار ساخت.
در توصیف و اهمیت جایگاه و منزلت کتابداران، خادمان فرهنگی این مرز و بوم، هرچه بگوییم کم است و تنها به ایشان خداقوت می‌گوییم. امید که همیشه پرتوان و پرتلاش باشند.
مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های کشور، با تأکید بر قدر و منزلت رفیع کتابداران و با اشاره به وضع معیشتی آنان گفت: کتابداران با این مسئولیت سنگین و با رویارویی با برخی مشکلات و تنگناهای معیشتی و امنیت شغلی و امور رفاهی و درحالی‌که بعضا با تحمل سختی‌های بسیار به انجام‌وظیفه مشغولند، هرگز انجام‌وظیفه فرهنگی را به‌خاطر این سختی‌ها دچار وقفه و سستی نکرده‌اند.
کتابدار، حقوق کمی می‌گیرد، امور رفاهی کمی دارد اما هرگز از خدمت به علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی کم نگذاشته و نمی‌گذارد چراکه می‌داند:
کتابدار مرکز فعالیت دلسوزانه خود را موقوف به آن نکرده که ابتدا مشکلاتش حل شود و بعد به انجام وظیفه مشغول شود بلکه با دل و جان و در شرایطی که گاه سال‌ها برخی از ابتدایی‌ترین بندهای حقوق و مزایای حداقلی‌اش را نیز دریافت نکرده با دل و جان چون شمعی سوخته به تلاش ادامه می‌دهد تا محیط فرهنگ و کتاب و کتابخوانی را روشن و نورانی نگاه دارد.
وزیر ارشاد دیگر سخنران این مراسم بود و در صحبت‌های خود از سرانه مطالعه مردمان یک کشور به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی در جهان یاد کرد و گفت: برای این‌که سنت کتابخوانی کشور نهادینه شود، باید شوق مطالعه را در کودکان و نوجوانان برانگیزیم و تجهیز کتابخانه‌های مدارس همراه با ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی با توجه به بومی‌سازی کتاب‌ها می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد، همچنین شمار کتاب‌های مفید افزایش یابد. کتاب باید به سبد اقتصادی و فرهنگی خانه‌ها برگردد.
علی جنتی، معرفی کتاب‌های ارزشمند و پرکشش را وظیفه همه کسانی دانسته که سال‌ها با کتاب مأنوس بوده و گفت: کتابدار باید کتاب‌های سودمند در هر حوزه را خوب بشناسد و با معرفی کتاب‌های متناسب با سلیقه مخاطب به ادامه سیر مطالعاتی او کمک کند. هرکس در حوزه تولید، معرفی و فراگیری کتاب نقشی برعهده دارد، خواه پدیدآورنده فرزانه‌ای باشد، خواه ناشری کاردان، کتابفروشی باسابقه یا کتابدار و کتاب‌شناس، همه و همه بی‌گفت‌وگو خادم فرهنگ مکتوب هستند و در جمع فرهنگ‌سازان کشور جای دارند.
معاون توسعه کتابخوانی، هفته کتاب را زنگ شروع دوره جدیدی در فعالیت‌های ترویج کتابخوانی در نهــاد کتابخانه‌های عمومی کشور برشمرد. او درباره نحوه برگزاری و برخی ویژگی‌های این دوره هفته کتاب گفت: نهاد برنامه‌های خود را بر محوریت شخصیت علامه‌طباطبایی قرار داد و کتاب‌های ایشان در یک اقدام ترویجی چکیده‌نویسی شده و برای همه کتابخانه‌های سراسر کشور ارسال شده است. همچنین مدیریت نهاد در ماه‌های اخیر تلاش کرد با ارتقای حقوق و دستمزد کتابداران عزیز و ارتقای برخی شرایط رفاهی و افزایش رضایتمندی ایشان انگیزه همکاری و همیاری آنان در اجرای برنامه‌ها، کتابخوانی را افزایش دهد.
در آخر و پس از معرفی و تقدیر از پیشکسوتان نمونه کشوری و منتخبین کتابخوانـان نمونـه کشوری، بیست‌ودومین دوره تکریم مقام کتابداران و ترویج فرهنگ کتابخوانی با بیان نکاتی توسط رئیس کتابخانه ملی کشور به پایان رسید.
امیری‌صالحی بیان کرد: الگوی زیست ایرانی باید دستخوش تغییر شود. مشکل بنیادی ما این است که از الگوی مصرف صحبت می‌شود و کسی از الگوی زیست فرهنگی سخن نمی‌گوید. ما نیازمند تغییر در نگرش و بینش هستیم و باید روش زیست ایرانی اسلامی مبتنی بر زیست فرهنگی باشد. اگر در جامعه دروغ و تخریب است ریشه در بی‌فضیلتی ما است و اگر آمار مبتلایان به اعتیاد و ایدز در جامعه زیاد است، ریشه در فقدان زیست فرهنگی ما دارد. اگر ما از کتابدار دفاع می‌کنیم دفاع از فضیلت است، همچنان که وقتی از نهاد کتابخانه‌ها صحبت می‌شود، دفاع از نهاد فضیلت است. باید الگوی مصرف به الگوی مصرف فرهنگی بدل شود و توسعه از جنس توسعه‌فرهنگی رخ دهد تا تولید فرهنگی سرلوحه فعالیت‌های ما قرار گیرد.
نکته دیگری که اهمیت دارد، تحول در معیشت‌زیستی کتابداران است که باید سرلوحه قرار گیرد. آن چیزی که اکنون وجود دارد درخور جایگاه کتابداران نیست. نمی‌توان از کتاب صحبت کرد و کتابدار را نادیده گرفت، همچنان که نمی‌توان از کتابدار صحبت کرد و نسبت به تأمین منزلت و معیشت او بی‌تفاوت بود. درست است که کتابداران کمتر برای مطرح ساختن و گرفتن حق خود هیاهو می‌کنند و شاید چنین ادب و حیایی حاصل همنشینی آنان با کتاب و اهل مطالعه باشد اما این حجب و ادب هرگز نباید باعث نادیده گرفتن وضع معیشتی کتابداران شود، تقاضای ما این است که عدالت را در مجموعه کارکنان دولت داشته باشیم.