شهروند| واردات همیشه برای تجار ایرانی جذاب بوده است و این جذابیت ریشه در فرهنگ ایرانی دارد؛ همان فرهنگی که خارجی را بر داخلی ترجیح می‌دهد و کالای «از آب گذشته» در آن مزیت‌های ناگفته دارد.
به هر سو با این فرهنگ، واردکنندگان یا همان تجار همیشه رونق فراوانی داشته‌اند و کسب و کارهایشان در تمام حوزه‌ها مثال‌زدنی است. یکی از بازارهایی که به دلیل مصرف بالا واردات گسترده قانونی و غیرقانونی پرحجمی دارد، بازار مصرف دخانیات است. بازاری که از ریشه در ایران وارداتی است و حتی تولید نیز در آن وابسته به خارج بوده، هست و خواهد بود!
حالا چند ماهی هست که در این بازار مثل بسیاری از بازارهای دیگر بحث واردات رسمی برخی برندها مطرح شده تا از قاچاق بی‌رویه جلوگیری شود.
واردات سیگارهای برند مارلبرو که در بازار محبوبیت خاصی دارد، چند ماهی است که با مجوز دادن وزارت صنعت، معدن و تجارت به یک شرکت وارد بحث‌های حاشیه‌ای و سیاسی شده است. عده‌ای شرکت مادر برند مارلبرو (فیلیپ موریس) را صهیونیستی می‌دانند و معتقدند وزارت صنعت نباید به آن مجوز واردات می‌داد و عده‌ای هم با استناد به محمل‌های قانونی این مجوز را درست می‌دانند. اما اصل ماجرا چیست و چرا این درگیری بر سر یک برند خاص به نام مارلبرو پدید آمده است؟ پیش از پاسخ دادن به این پرسش باید ابتدا نگاهی به اعداد و ارقام رسمی این حوزه بیندازیم تا بدانیم پایه درگیری‌های اخیر چیست و چرا بحث داغ شده است؟
40درصد کل قاچاق سیگار، مارلبرو
مهدی ابویی معاون پیشین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این خصوص نکات مهمی دارد که برخی زوایای نادیده را روشن می‌کند. او با اشاره به برخی اعداد و ارقام حوزه قاچاق سیگار اعلام کرده است: در دهه 70 حجم قاچاق سیگار به کشور 50 تا 70درصد کل بازار سیگارهای خارجی در بازار بود که این رقم از سال 81 تا سال 87 با کاهش تعرفه واردات به 87هزار تومان برای هر کارتن سیگار، به 7درصد رسید.
او با بیان این‌که از سال 88 به بعد و با تغییر و افزایش عوارض گمرکی واردات سیگار، سهم قاچاق سیگار خارجی از بازار داخلی به بالای 45درصد رسید، گفت: در سال 89 میزان مصرف سیگار خارجی در داخل کشور 60میلیارد نخ برآورد می‌شد که 28میلیارد نخ آن از طریق قاچاق وارد کشور شده بود و تنها 2.5 تا 3درصد آن در کشفیات سیگار قاچاق متوقف شده است.
او همچنین با اعلام این‌که بیشترین میزان مصرف سیگار خارجی در ایران مربوط سیگار مارلبرو است، گفت: 40درصد کل حجم قاچاق سیگار به کشور را سیگار مارلبرو تشکیل می‌دهد که تأسیس کارخانه مارلبرو در ایران می‌تواند حجم زیادی از قاچاق سیگار را کاهش دهد. وی با اشاره به انحصار مدیریت بازار سیگار (چه قبل و چه بعد انقلاب) در دست گروه‌های خاص که با شبکه‌های مافیایی در ارتباطند می‌گوید: بازار سیگار در ایران سود بالایی دارد؛ قبل از انقلاب افراد بالادست حکومتی در واردات سیگار دخیل بودند، اما پس از انقلاب شرکت‌های تولیدکننده سیگار خارجی توانستند از طریق برقراری ارتباط با برخی افراد در بدنه دستگاه‌های دولتی، تاثیرگذاری در تصمیم‌ها و سیاست‌های این بخش را تا حدودی برای خود حفظ کنند. ابویی به خبرگزاری آنا گفت: اعلام صهیونیستی بودن این شرکت باید براساس مدارک و مستدلات تحقیقی کمیته نام‌برده انجام شود که البته در سال‌های مسئولیت من در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و براساس جلساتی که با وزارت اطلاعات و کمیته تشخیص اصالت شرکت‌های خارجی داشتیم، چیزی در این مورد ارایه نشد.
متولی تعیین صهیونیستی بودن کیست؟
اما ماجرای واردات رسمی و تأسیس کارخانه تولید سیگار مارلبرو در ایران فاز مهم‌تری دارد که آن را به مسائل سیاسی متصل می‌کند؛ مخالفان این موضوع در شرایطی که بازار قاچاق سود انبوهی به مافیای ناشناخته می‌رساند و دولت را از مالیات‌گیری محروم کرده است، بر این نکته تأکید دارند که شرکت مادر صهیونیستی است. حال آن‌که به باور بسیاری از نمایندگان و حتی وزارت امور خارجه و متولی اصلی تشخیص موضوع (کمیته مربوطه) این شرکت صهیونیستی نیست.
این موضوع در کمیته تخصصی در دولت قبل و دولت فعلی بررسی شده و نتایج منفی بوده اما برخی رسانه‌ها و برخی نمایندگان در رد این موضوع اقدام می‌کنند.
براساس تبصره یک ماده یک قانون حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین (مصوبه مجلس) وظیفه تعیین این موضوع برعهده کمیته‌ای تخصصی است که شرکت‌ها و افراد صهیونیستی را مشخص و اعلام می‌کند. کمیته‌ای تخصصی مرکب از وزارتخانه‌های امور خارجه، امور اقتصادی و دارایی، بازرگانی، اطلاعات، نفت، بانک مرکزی و سازمان صداوسیما که تحریم خرید از شرکتی را تعیین می‌کند. دبیرخانه این کمیته در وزارت امور خارجه است و وزارت صنعت، در نامه‌ای رسمی درباره صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس نظر خواست که 16 شهریور 93 تشکیل جلسه و در تاریخ 30 شهریور 93 به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد مستنداتی دال بر صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس وجود ندارد.
مخالفان واردات رسمی چه می‌گویند؟
مصطفی افضلی‌فرد عضو کمیسیون اصل 90 مجلس یکی از کسانی است که مخالف واردات رسمی است و بدون توجه به تأییده صادر شده در همان کمیته‌ای که وزارت اطلاعات نیز عضو آن است، به خبرگزاری فارس می‌گوید: از نظر وزارت اطلاعات، شرکت فیلیپ موریس تولیدکننده سیگار مارلبرو، یک شرکت صهیونیستی است و وزارت صنعت در صدور مجوز واردات این محصول باید به نظر دستگاه‌های امنیتی توجه کند.
او معتقد است: موضوع صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس از سال‌ها قبل مطرح بوده و سال گذشته در جلسه‌ای با حضور مسئولان وزارت خارجه، وزارت اطلاعات و وزارت صنعت قرار شد، گزارشی در مورد صهیونیستی بودن 53 شرکت ازجمله فیلیپ موریس تهیه و صهیونیستی بودن آنها مشخص شود.
این نماینده تأکید دارد که وزارت صنعت در برخورد با فیلیپ موریس باید نظر وزارت اطلاعات را مبنای ارزیابی و عملکرد خود قرار دهد. نکته جالب دیگر این پازل هم خبری است که روز جمعه خبرگزاری تسنیم و به نقل از ابویی (همان منبعی که به آنا اعلام کرده بود مدرکی برای صهیونیست بودن مارلبرو ارایه نشد) منتشر کرده و در تیتر آن اعلام می‌کند که «وزارت اطلاعات سال‌های پیش اصرار بر صهیونیستی بودن مارلبرو داشت» اما در متن خبر به نقل از این منبع خبری اعلام می‌کند که مستنداتی ارایه نشده است. حال با توجه به صراحت مراحل قانونی یادشده، این پرسش مطرح است که چرا دوباره بحث ادامه دارد و هدف از انحراف اذهان عمومی چیست؟ بگذارید بپرسیم که با فعالیت رسمی این شرکت در ایران، جز این‌که قاچاق سیگار کم شود و دولت مالیات بگیرد، منافع کدام بخش به خطر می‌افتد؟
۵۰۰میلیارد تومان سود دولت در دست قاچاق
مجتبی خسروتاج قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت فرد دیگری است که از پشت پرده این موضوع خبر می‌دهد و در پاسخ به پرسش‌های مطرح از منافع۵۰۰میلیارد تومانی قاچاقچیان سیگار مارلبرو یاد می‌کند که دلیل حاشیه‌سازی‌های اخیر است.
او با دفاع از صدور مجوز واردات سیگار به سایت وزارت صنعت گفته است: این کالا برای سلامت مردم مضر است و ما هم علاقه‌ای به استفاده آن در کشور نداریم اما متاسفانه این واقعیت است که تعدادی از مردم سیگار می‌کشند و از نظر قانون منعی برای واردات سیگار وجود ندارد اما نباید قاچاق شود.
وی با بیان این‌که قاچاق کالا ازجمله سیگار می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد یادآور شد: بالا بودن سود بازرگانی، ممنوع بودن واردات کالا به‌رغم نیاز داخل، عدم رعایت مقررات فنی و بهداشتی، مسائل اجتماعی و اقتصادی در حاشیه مرزها یا نبود کار مناسب برای افراد بیکار در مناطق مرزی ازجمله مواردی است که بعضا افراد را وارد موضوع قاچاق می‌کند.
وی ادامه داد: دلیل اصلی قاچاق یکی از برندهای سیگار، ممنوعیت ورود رسمی سیگار به کشور بوده که نتیجه آن قاچاق این کالا شده است و از این محل رقمی بالغ بر 5000میلیارد ریال در سال که می‌توانسته است به حساب خزانه کشور برود عملا به جیب قاچاقچیان و افراد مرتبط با آنها رفته است.
نفع قاچاقچی‌ها در خطر است
خسروتاج متذکر شد: قطعا کالایی که به صورت رسمی وارد می‌شود از نظر ضوابط استاندارد و بهداشت بهتر قابل کنترل است تا کالای قاچاقی که هیچ نظارتی بر آنها اعمال نمی‌شود.
خسروتاج با بیان این‌که عده‌ای با صدور مجوز واردات سیگار به‌طور رسمی مخالفت می‌کنند افزود: باید دید اولین کسانی که با ورود کالایی به صورت رسمی متضرر می‌شوند چه افرادی هستند و می‌توان گفت قاچاقچیان عمده کسانی هستند که منافع خود را در انجام فعالیت‌های غیررسمی دنبال می‌کنند و به محض طرح موضوع واردات رسمی برای کالایی در کشور، اولین گروهی‌اند که متضرر و دستشان از منافع باد آورده خالی می‌شود.
به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، معمولا باندهای قاچاقچی در هر کشور سعی می‌کنند با شبکه ارتباطات و فسادی که در جامعه به وجود می‌آورند خود را مجهز به اهرم‌های فشار کرده و هر وقت مقاومتی را در مقابل قاچاق کالا ببینند درصدد برخورد با آن برآیند.
خسروتاج در ادامه با اشاره به حواشی درخصوص شائبه صهیونیستی بودن فیلیپ موریس توضیح داد: امروزه کسی در ایران نیست که با جنایات رژیم غاصب صهیونیستی آشنا نباشد و قطعا تکلیفی است برای همه حق‌جویان و حمایت از مظلومان که با هر صنایع یا گروهی که حامی آرمان صهیونیستی است همکاری نکنند و قطعا در ایران هم همین‌گونه خواهد بود.
او اضافه کرد: درخصوص مجوز صادره برای سیگار موردنظر تابه‌حال گزارشی دال بر صهیونیستی بودن شرکت سازنده اعلام نشده و تنها مرجع رسمی که طبق قانون می‌تواند اظهارنظر کند همین کمیته است و تاکنون این کمیته در اظهارنظر رسمی هیچ‌گونه مستنداتی دال بر صهیونیستی بودن شرکت سازنده سیگار فوق‌الذکر اعلام نکرده است.
خسروتاج درخصوص این مطلب که گفته می‌شود مجوز فوق به صورت انحصاری صادر شده است افزود: اگر سازنده، نمایندگی‌های دیگری را معرفی کند آنها نیز می‌توانند براساس ضوابط مدنظر، درخواست خود را ارایه دهند و پس از بررسی طبق ضوابط اقدام خواهد شد؛ هیچ انحصاری از سوی این وزارتخانه وجود ندارد و هر کسی که بتواند نمایندگی سازنده را داشته باشد می‌تواند درخواست خود را ارایه کند.
تهدید مراکز قانونی برای ادامه قاچاق!
خسروتاج در بخش دیگری اظهار کرد: مدیریت مرکز نظارت بر امور دخانیات که سازمان رسمی مجوزدهنده واردات و تولید مواد دخانی است، در این دو، سه هفته اخیر مورد تهدید قرار گرفته تا از صدور مجوز برای واردات و تولید سیگار برند مذکور خودداری شود که این اقدام به معنی ادامه امر قاچاق سیگار و ایجاد منافع 500میلیارد تومانی به نفع قاچاقچی‌ها بود.
قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: از این‌رو به منظور پرهیز از هرگونه تهدیدی که بالقوه می‌تواند متوجه مدیریت مرکز مذکور باشد وزیر صنعت، معدن و تجارت از طرف مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور رأسا این مجوز را صادر کرد. وی گفت: رفتار وزیر این پیام را دارد که وی در مقابله با فساد به هیچ‌وجه کوتاه نمی‌آید لذا شخصا در این موضوع ورود کرد.