پریسا اسلام زاده - شهروند| بحران کاغذ کتابفروشها را بدقول کرده است و هنوز بسیاری از آنها نتوانستهاند به موقع تمام کتابهای درسی را به دست دانشآموزان برسانند. خودشان به «شهروند» توضیح میدهند، هزینه چاپ و نشر کتاب بالا رفته است و بسیاری از چاپخانهها حاضر نمیشوند با قیمتهای پارسال کتابها را چاپ کنند، به همین دلیل کتابهای درسی برخی پایههای تحصیلی ناقص مانده و به دست دانشآموزان نرسیده است. از آن سمت شنیده میشود برخی کتابفروشیها بحران کاغذ و قیمت دلار را بهانه کرده و با این عنوان که قیمت پشت جلد کتب مربوط به پارسال است! کتابهای درسی را گرانفروشی کردهاند.
با این وجود مسئولان آموزشوپرورش میگویند هیچ مشکلی برای چاپ کتابهای درسی وجود ندارد و کتابهای مدرسه با قیمت ارزان به دست بچهها میرسد.
کتابهای درسی دیجیتال نمیشوند
کتابهای درسی دیجیتال نمیشود. شایعه دیجیتالشدن کتابهای درسی با ماجرای کمبود کاغذ سر زبانها افتاد، اما گویا این موضوع فعلا در برنامه آموزشوپرورش نیست و کتابهای درسی مطابق سالهای گذشته به دست کتابفروشیها میرسد تا محصلان آن را خریداری کنند.
بحران کاغذ امسال گریبان بسیاری از روزنامهها را گرفت. این موضوع درحالی رخ میدهد که آموزشوپرورش سالانه 140میلیون کتاب درسی چاپ میکند و البته کاغذ آن از یکسال قبل آماده و ذخیره میشود، به همین دلیل است که کتابهای درسی امسال گران نشدهاند.
طبق اعلام سازمان پژوهش و برنامهریزی وزارت آموزشوپرورش، این وزارتخانه برای تامین کتب درسی دانشآموزان سالانه به 55تن کاغذ نیاز دارد. اگرچه آموزشوپرورش امسال برای چاپ کتابهای درسی سال 97 مشکل کمبود کاغذ نداشته، اما طبق پیشبینیهای صورت گرفته برای مهر ماه سال 98 کاغذ کافی موجود نیست و تنها 70درصد از نیاز هرساله برای چاپ کتب درسی آماده است.
فروش کتابهای درسی ناقص مانده است
گرچه آموزشوپرورش گفته است که کتابهای درسی را مطابق روال هرساله در کتابفروشیها توزیع میکند، اما با شروع ماه مهر هنوز بسیاری از پایههای تحصیلی نتوانستهاند کتابهایشان را به صورت کامل خریداری کنند و آنچه در کتابفروشیها و مغازههای لوازمالتحریر میگذرد، حاکی از کمبود بسیاری از کتابهای درسی است.
مسئول یکی از کتابفروشیها درباره توزیع مشکلات کتب درسی میگوید: «هرسال دو ماه قبل از شروع سال تحصیلی کتابهای درسی را در اختیار ما قرار میدادند که به نوبت و براساس موعد ثبتنامها آنها را به مشتریان تحویل میدادیم. اما امسال با مشکلات زیادی روبهرو شدهایم و هنوز کتابهای برخی از پایهها به دستمان نرسیده است. فعلا که قول دادهاند تا اواسط مهر ماه کتابها را به دستمان برسانند، اما بعید است مشکلات تا همان موقع هم برطرف شود.
یکی دیگر از کتابفروشیها هم درباره مشکلات کتب درسی میگوید: «شرایط بسیار سخت شده و برخی ناشران به دلیل مشکلات مربوط به کاغذ و چاپ، فعالیت خود را تعطیل کردهاند، به همین دلیل کتب درسی هم کمیاب شدهاند.
او ادامه میدهد: بالا نرفتن قیمتها هم باعث شده برخی از ناشرها دیگر حاضر به انتشار کتابهای درسی نباشند. مثلا سال گذشته هر بند کاغذ را 80 تا 85هزار تومان تهیه میکردیم، اما امسال این رقم دوبرابر شده و کار را بسیار سخت کرده است.
مشکل توزیع است، نه کمبود کاغذ
محمودرضا برازش، مدیرکل پیشین دفتر امور چاپ وزارت ارشاد درباره معضلات چاپ کتب درسی به «شهروند» میگوید: «معمولا چاپ کتب درسی 6 ماه پیش از آغاز سال تحصیلی کلید میخورد. هر ساله تهیه مواد اولیه برای تولید این کتب هم از قبل پیشبینی میشود و اینطور نیست که وزارت آموزشوپرورش چند ماه قبل از بازگشایی مدارس به فکر چاپ این کتابها بیفتد.
ضمن اینکه تهیه کاغذ تنها یکی از مراحل چاپ کتابهای درسی است و بعد از این مرحله و تالیف کتب، ما صحافی و بعد هم توزیع را پیشرو داریم. تا جایی که اطلاع دارم مشکلی برای تهیه کاغذ وجود نداشته، چون با اختصاص دادن ارز دولتی برای تهیه کاغذ بابت انتشار کتابهای درسی موافقت شده است.
او تاکید میکند: ما در بخش چاپ هم مشکلی نداریم و اتفاقا ظرفیت چاپخانههایمان بالاتر از نیاز است، با این حال ممکن است دردسر ایجاد شده بابت تهیه کتب درسی ناشی از مشکل توزیع باشد، چون تا جایی که من اطلاع دارم مشکل کمبود کاغذ برای چاپ کتب درسی وجود نداشته است.»
گران نخرید
کتابهای درسی را گران نخرید. درست است که امسال دلار در بازار پرتنش بوده است و کمبود کاغذ حیات روزنامهها را تهدید کرد، اما ماجرا درباره کتابهای درسی کمی متفاوت است و کتب درسی افزایش قیمت بالایی نداشتهاند.
سرپرست سازمان پژوهش درباره میزان افزایش قیمت کتب درسی میگوید: «امسال باوجود نوسانات اقتصادی، رشد قیمتی کتب درسی 5درصد بوده و فروشندگان کتب درسی موظف هستند نرخ مصوب پشت جلد کتب را از دانشآموزان دریافت کنند، همچنین به دانشآموزان توصیه میشود کتابهای مورد نیاز خود را صرفا از کتابفروشیهای معتبر و با قیمت مصوب درجشده در پشت جلد آن تهیه کنند.»
این درحالی است که برخی از کتابفروشیها بدون درنظر گرفتن قیمت درجشده پشت کتابها اقدام به گرانفروشی کردهاند، اما طبق اعلام سازمان پژوهش، کتابفروشان موظفند برابر با آییننامه فروش و توزیع کتابهای درسی، کتابهای دانشآموزان را بفروشند.
کتاب درسی را بدون لوازمالتحریر بخرید!
بر اساس این آییننامه، فروشگاههای توزیع کتب درسی باید فهرست قیمت کتابهای درسی را در معرض دید همگان قرار دهند، همچنین برخی از کتابفروشیها برای فروش کتب درسی، خرید لوازمالتحریر را هم اجباری کرده بودند که این کار آنها براساس اعلام سازمان پژوهش آموزشوپرورش غیرقانونی بوده و تخلف محسوب میشود. طبق اطلاعیه سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، دانشآموز یا اولیای دانشآموز تنها موظف به پرداخت هزینه کتاب درسی برابر با قیمت پشت جلد (ثبتشده در سامانه) هستند و دریافت هرگونه وجه اضافی ممنوع است و در صورت گزارش، پیگرد قانونی دارد. دانشآموزان و خانوادهها باید در صورت مشاهده تخلف در فروش و توزیع کتاب درسی توسط کتابفروشیها یا مدارس، مراتب را از طریق شماره تماسهای موجود در بخش پشتیبانی سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی اعلام کنند.
از بازار کتابهای کمکدرسی چه خبر؟
کتابهای کمکدرسی حدود 2 تا 2.5 برابر سال گذشته گران شدهاند. فروشندگان خیابان انقلاب تهران میگویند بسیاری از کتابها موجودی پارسال هستند، با این حال برخی ناشران با تغییر جلد کتاب اقدام به گرانکردن این نوع کتابها کردهاند.
آنها توضیح میدهند که وضع نابسامان بازار کاغذ و نشر موجب شده است بسیاری از انتشاراتیها فعالیتشان را متوقف کنند یا چاپخانهها با ظرفیت کامل کار نکنند، به همین دلیل فروش کتاب با قیمتهای قبلی برای بسیاری از ناشران توجیه ندارد.
جالب است بدانید طبق آمارهای منتشرشده کتابهای کمکدرسی بیشترین تیراژ کتاب را در کشورمان دارند. میزان استقبال خانوادهها از کتابهای کمکدرسی به اندازهای است که خانه کتاب سال گذشته اعلام کرد خانوادههای ایرانی حدود 570میلیارد تومان برای خرید این کتابها هزینه میکنند. جالب اینجاست که کتابهای کمکدرسی معمولا تیراژ بالای 3هزار جلد دارند و میانگین تیراژ کتابهای غیردرسی هرگز به حد میانگین کتابهای
کمکدرسی نمیرسد.