محمود كريميشروداني| قانون وضعيت حفظ حقوق مادي و معنوي پديدآورندگان آثار هنري اعم از هنرمندان، مولفان، مصنفان مربوط به سال 1348 است كه براساس اين قانون اثرهايي كه توسط پديدآورندگان تهيه ميشود و آنچه اين پديدآورنده از راه دانش و ابتكار پديد ميآورد از آن اوست. چند بند از قانون سال 48 درباره اينچنين آثاري است كه توسط پديدآورنده به وجود ميآيد.
شعر، ترانه، تصنيف، سرود، كتاب، نقاشي، پيكرهسازي، عكاسي و موارد ديگر كه جنبه فولكلور دارد و مربوط به هنرهاي سنتي است براساس اين قانون حفاظتي از صاحبان فكر و انديشه در سطح جامعه پديد ميآيد، اما از حيث اجرا در ايران بهطور جدي و اساسي، مشكلات و تعيين مصاديق آن مختلف است؛ کشور ما درسال 1380 شمسي براي ثبت بينالمللي علایم به کنوانسيون مادريد ملحق شد اما براي پيوستن به کنوانسيون «برن» (که از کپيرايت حمايت ميکند) هنوز هم ترديد دارد و درحال حاضر هم برنامهاي براي پيوستن به اين کنوانسيون درنظر گرفته نشده است.
رفتار قانونگذار در کشور ما درخصوص حمايت از کپيرايت همواره با ترديد و احتياط توأم بوده و حتي در پيوستن به ترتيبات بينالمللي براي حمايت از مالکيتهاي معنوي نيز ترديد وجود داشته و دارد.
علاوه بر ترديدهايي که درخصوص لزوم حفظ حقوق مؤلف و مصنف وجود دارد، يکي از دغدغههاي هميشگي کشورهاي جهان سوم اين بوده که پيوستن به نظامهاي بينالمللي حمايت از کپيرايت به واسطه لزوم پرداخت مبالغ کلان بابت دريافت و خريد حق انتشار کتب، نشريات و آثار علمي و نرمافزارها، روند انتقال علم و تکنولوژي به اين کشورها را متوقف يا دستکم کند ميسازد. البته ذکر اين نکته نيز ضروري بهنظر ميرسد که در يک جامعه نرمافزاري که قانون حمايت از پديدآورندگان نرمافزار (Copy Right) رعايت نشود، نميتوان به اجراي هر مقررات ديگري خوشبين بود.
سرقت فرهنگی در فضای مجازی
در دورانی که اینترنت در عمل تمامی مرزها را درنوردیده و افراد را در تعاملی به وسعت گستره زمین قرار داده است، روند اطلاعرسانی هم به صورت مثبت و هم منفی شتاب بیشتری به خود میگیرد. امروزه شبکه اینترنت بهعنوان دروازه جهان اطلاعات شناخته میشود که دریچهای را برای ورود کاربران به دنیای انواع دانستنیها میگشاید، اما همین ویژگی خاص سبب ایجاد شرایطی در زمینه تولید محتوا در فضای سایبر شده که تقریبا هیچ فردی مالک محتوایی که تولید کرده است، نیست و به محض تولید و انتشار نخستین نسخه از آن، باید شاهد تکثیر غیرمجاز آن در دنیای سایبر باشد. استفاده از محتوا و مطالب درجشده در فضای وب، دسترسی افراد را به بسیاری از مطالب و اطلاعاتی که در زمانی دانستن و دستیابی به آنها نیازمند تلاش زیادی بود، به امری عادی تبدیل کرده است. آنچه در این بین نادیده گرفته شده و به دست فراموشی سپرده شده است درج منبع و ماخذ اولیه مطالب و اطلاعات در این شبکه جهانی است. بارها دیده شده است که برخی سایتها یا وبلاگها مطلبی را منتشر کردهاند که همان مطلب بدون درج منبع اولیه در سایت یا وبلاگ دیگری استفاده شده است. حتی گاهی دیده میشود برخی مطالب در وبلاگهای مختلف چند دست میچرخد و منبع اولیه گم میشود و در شرایطی افراد به منابعی لینک داده میشوند که خود آن منابع مطلب را سرقت کردند.
بنابراین باید با تدبیر لازم و قوانین خاصی به دفاع بیشتری از حقوق شهروندان پرداخت و در این میان اجرای یک قانون جامع که تا حد ممکن سوءاستفاده را در این حوزه کم کند، امری شدنی و ضروری احساس میشود.