شهروند| هوای سالم به پایتخت بازگشت و هیاهوی آلودگی را آرام کرد. در روزهایی که نفس تهران تنگ شده بود، بار دیگر پرونده آلودگی هوای پایتخت و ماجرای توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور با جریانات سیاسی گره خورد. مخالفان توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور، آلودگی روزهای گذشته تهران را شاهدی می‌دانستند بر این‌که بنزین تولیدی در پتروشیمی‌های کشور نقشی در آلایندگی هوای پایتخت نداشته و بنزین تولید پتروشیمی گامی بوده در راه خودکفایی تولید بنزین.  این درحالی است که دولتی‌ها در این مدت بارها بر این نکته تأکید کرده‌اند که با توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور و توزیع بنزین باکیفیت در کلانشهرها، میزان آلاینده‌های خطرناک که از سوی مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست با عنوان آلاینده‌های سرطان‌زا یاد می‌شود، کاهش یافته است. به گفته رئیس مرکز ملی هوای سازمان حفاظت محیط‌زیست، درحال حاضر اصلی‌ترین شاخص در کیفیت هوا ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است که این ذرات هم در‌سال جاری کاهش 50‌درصدی را نسبت به‌سال گذشته تجربه کرده. تهران از ابتداي سال جاري تا پايان آبان‌ماه 12 روز پاك و 171 روز سالم داشته‌است. یوسف رشیدی در کارگاه تخصصی آلودگی هوا، چالش‌ها و راهکارها، با اشاره به این‌که در بحث آلودگی هوا، دو طیف آلاینده‌ها مدنظر است، گفت: «یکی آلاینده‌هایی که به‌طور روزمره اندازه‌گیری می‌شوند مانند دی‌اکسیدکربن، ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون و طیف دوم آلاینده‌های خاص هستند که اثری غیرقابل بازگشت بر روی بدن انسان دارند مانند بنزن که حذف آن باید جدی گرفته شود، زیرا بنزن یکی از آلاینده‌های خطرناک و عامل تولید ذرات معلق در هواست و سازمان بهداشت جهانی ‌سال 2010 در سندی در مورد بنزن اعلام کرد که هیچ حد قابل قبولی را برای بنزن در هوا نمی‌پذیرد. وجود بنزن در اتمسفر، ذرات معلق ایجاد می‌کند، به همین دلیل باید به‌طور کامل حذف شود.» او ادامه می‌دهد: «آروماتیک‌ها مهم‌ترین نقش را در تولید ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون دارند اما درحال حاضر آلاینده‌هایی مانند منواکسیدکربن، گوگرد و نیتروژن به صورت روزانه پایش می‌شود اما آروماتیک‌ها اندازه‌گیری نمی‌شوند. حد استاندارد آروماتیک‌ها  35‌درصد است که خوشبختانه اندازه‌‎گیری‌ها نشان می‌دهد غلظت این آلاینده کاهش داشته و به استاندارد نزدیک شده است.» رئیس مرکز ملی هوای سازمان حفاظت محیط زیست، استاندارد کردن سوخت خودروها، تولید گازوییل کم گوگرد و حذف سرب از بنزین را موجب کاهش آلاینده منواکسیدکربن در هوا و قرارگرفتن این آلاینده در حد استاندارد دانست و گفت:«با برنامه‌ریزی اصولی می‌توان  میزان آلاینده ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را نیز کاهش داد اما کاهش آن کمی پیچیدگی دارد و سخت‌تر خواهد بود.» در آلودگی هوا فقط بنزین مقصر نیست بلکه عوامل متعددی دخیل هستند. رشیدی با تأکید بر این‌که برای حل مشکل آلودگی هوا تنها نباید به بنزین توجه کرد، یادآور شد: «اگر تمام سوخت کشور استاندارد و خودروها یورو 4 شوند باز هم آلودگی هوا خواهیم داشت زیرا باید مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم قرار گیرند تا هوایی سالم داشته باشیم. باید تقاضای سفرهای درون‌شهری را کاهش دهیم، دولت الکترونیک و حمل‌ونقل عمومی را توسعه دهیم و در عین حال استفاده از دوچرخه توسط شهروندان را هم ترویج کنیم. این درحالی است که از جمع‌آوری خودروهای فرسوده هم نباید غافل شد. خودروهای فرسوده نقش بسزایی در آلودگی هوا دارند.»
توقف استفاده از مازوت در پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها تا‌ سال آینده
هوا که سرد می‌شود، فشار گاز هم کاهش می‌یابد و نیروگاه‌ها و صنایع بسیاری را مجبور به استفاده از مازوت می‌کند؛ سوختی که از آن به‌عنوان یکی از عوامل آلایندگی هوا در فصل سرد یاد می‌شود. رشیدی با تأیید آلایندگی مازوت و تأثیر آن بر هوا، گفت: «مازوت سوختی آلاینده است از این‌رو تأکید سازمان حفاظت محیط‌زیست بر استفاده از گاز طبیعی در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها است تا هوایی سالم داشته باشیم. اما به دلیل عدم توسعه پارس جنوبی، امکان تأمین گاز طبیعی در کشور به اندازه رفع نیاز مصارف خانگی و صنایع به‌طور همزمان وجود ندارد، از این‌رو نیروگاه‌ها و صنایع در فصول سرد سال، دو گزینه پیش رو دارند؛ یکی این‌که از مازوت استفاده کنند یا این‌که خاموش شوند. با توجه به این‌که به دلایل مختلف امکان تعطیلی فعالیت نیروگاه‌ها میسر نیست بنابراین نیروگاه‌ها و صنایع ناچار هستند از مازوت به‌عنوان سوخت جایگزین استفاده کنند.»او ادامه داد: «اکنون با اقداماتی که در سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط درحال انجام است، تولید گاز طبیعی در کشور درحال افزایش است. با توجه به شرایط کنونی تولید گاز، امسال نیز پالایشگاه‌ها در فصل سرد ‌سال قطعا از مازوت استفاده خواهند کرد اما این مشکل ‌سال آینده برطرف می‌شود.»
صنایع در سمت بادهای غالبی قرار دارند که به پایتخت می‌وزند
ترکیبات آلی خطرناک در هوای پایتخت کاهش پیدا کرده است. در این کارگاه تخصصی که برای خبرنگاران برگزار شده بود، مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان محیط‌زیست هم با تأکید بر این‌که با بهبود کیفیت سوخت در کشور ترکیبات آلی فرار که خطرناک بودن آنها محرز است در هوا کاهش پیدا کرده، گفت:  «در شش‌ماهه نخست‌سال جاری میزان بنزن در هوای پایتخت به 0.8‌درصد و میزان آروماتیک‌ها به 33‌درصد رسیده و کاهش قابل توجهی پیدا کرده است.»  شینا انصاری با اشاره به این‌که طبق برنامه جامع کاهش آلودگی هوا، جلوگیری از تردد خودروهای مستعمل، ارتقای کیفیت سوخت و خودرو و توسعه حمل‌ونقل عمومی در دستور کار دستگاه‌ها قرار گرفته است، ادامه داد: «بر همین اساس، نیروی انتظامی موظف شد از ابتدای تیرماه ‌سال 91 از تردد وسایل نقلیه دودزا جلوگیری کند و در اردیبهشت‌ماه در ادامه این روند راهکارهای اجرایی کاهش آلودگی هوا توسط سازمان محیط‌زیست ارایه شد تا دستگاه‌ها موظف به اجرای آن باشند.»او با اشاره به این‌که منابع ثابت آلودگی هوا به سه بخش واحدهای صنعتی، گرمایش خانگی و سوزاندن پسماندها تقسیم می‌شوند، گفت:  «در‌سال 82 آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن به نام جایکا، بررسی کرد که سهم منابع ثابت در آلودگی هوای کلانشهرها 28.8‌درصد است و امروزه با افزایش خودروها سهم منابع متحرک نسبت به منابع ثابت افزایش یافته است و خودروها نقش پررنگی در آلایندگی هوای شهرها بازی می‌کنند.» مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان محیط‌زیست با اشاره به این‌که در ‌سال 90 برنامه‌هایی برای هشت کلانشهر در محورهای مختلف ازجمله جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک، سوخت، آموزش و پایش زیست‌محیطی به تصویب رسید و دستگاه‌های اجرایی موظف به اجرای این محورها شدند، تأکید کرد که با اجرای این محورها هوا تا حدودی بهبود یافت به‌گونه‌ای که اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد میزان بنزن در ‌سال 91 در تهران 6 برابر بیشتر از حد استاندارد بوده است این درحالی است که در‌ سال 92 به 3‌درصد و‌ در سال 93 به 8 دهم‌درصد کاهش یافت، همچنین آروماتیک از 70‌درصد از ‌سال 91 به 33‌درصد در ‌سال 93 کاهش یافت.»او در ادامه با اشاره به این‌که بخشی از وارونگی دما مربوط به منابع ثابت است، تصریح کرد: «درحال حاضر 178 منبع ثابت آلودگی هوا در کشور وجود دارد. این درحالی است که در‌سال 47 بحث ممنوعیت استقرار صنایع تا شعاع 120 کیلومتری تهران و سایر کلانشهرها مطرح شد ولی متاسفانه همچنان شاهد هستیم که این مصوبه اجرا نمی‌شود و واحدهای صنعتی بزرگ همچنان در اطراف تهران و دیگر کلانشهرها مستقر هستند. این صنایع در سمت بادهای غالبی قرار دارند که به سمت پایتخت می‌وزد و آلایندگی‌ها را با خود به تهران می‌آورد. تهران درحال حاضر مملو از صنایع بزرگی است که توان اکولوژیکی آن جوابگوی بارگذاری این حجم از صنایع نیست.»