شهروند| حادثه‌ها همیشه پس از وقوع بخشی از بی‌نظمی را به دنبال دارد، انسان‌ها آسیب دیدهاند و زمان می‌برد تا بتوانند مانند حالت عادی روال زندگیشان رفتار کنند. دایم صحبت از این است که باید برای زمان حادثه آمادگی داشته باشید؛ اینکه در صورت وقوع هر اتفاق نیاز است چه مواردی را بدانید و رعایت کنید تا آسیب کمتری متوجه خودتان و عزیزانتان باشد. البته که تنها دانستن کافی نیست، باید برای تمام آنها تمرین لازم را داشت. زمان وقوع یک حادثه یا اتفاق ناگوار دانستن مواردی لازم است که برای دانستن‌شان خواندن این گزارش می‌تواند کمکتان کند.
بازگشت به وضع عادی
توصیه‌هایی در مورد حفظ سلامتی و ایمنی
بازسازی بعد از یک حادثه معمولا روندی تدریجی است. حفظ سلامتی جسمی و روانی و نیز ایمنی در درجه نخست اهمیت قرار دارد. آشنایی با نحوه دسترسی به مساعدت‌های موجود در جامعه می‌تواند روند بازسازی را سریع‌تر و راحت‌تر کند. در این بخش راجع به اقداماتی می‌گوییم که به افراد کمک می‌کند تا زودتر به خانه، اجتماع و زندگی عادی برگردند.
کمک به مجروحان
افراد مصدوم و مجروح بررسی شوند. افراد دچار جراحات شدید را نباید جا‌به‌جا کرد؛ مگر آنکه در معرض خطر مرگ یا آسیب بیشتر باشند. اگر قرار است مصدوم بیهوش را ضرورتا جا‌به‌جا کرد، نخست ناحیه گردن و پشت او را باید ثابت کرده و بعدا درخواست کمک فوری بشود.
اگر مصدوم تنفس ندارد، او را باید با احتیاط در موقعیت تنفس مصنوعی قرار داده، راه هوایی را پاک کرده و تنفس دهان به دهان را شروع کرد.
دمای بدن مصدوم را می‌توان با پوشاندن پتو حفظ کرد؛ اما باید مواظب بود که در معرض گرمای شدید هم قرار نگیرد.
هیچ‌گاه به فرد بیهوش مایعات خورانده نشود.
حفظ سلامتی
باید از خستگی بیش از حد پرهیز کرد، در انجام کارها باید اولویت‌بندی کرد و گام‌به‌گام پیش رفت و باید هر چند وقت یک‌بار استراحت کرد.
مصرف مقدار کافی آب فراموش نشود.
تغذیه خوب فراموش نشود.
چکمه و دستکش‌های کلفت مخصوص کار پوشیده شود.
هر چند وقت یک‌بار دست‌ها را باید با آب تمیز و صابون شست.
حفظ موازین ایمنی
باید مراقب مشکلات جدید ایمنی ناشی از حادثه بود؛ مثلا مسدودشدن جاده‌ها، آلودگی ساختمان‌ها، آلودگی آب، نشت گاز، شکسته‌شدن شیشه‌ها، آسیب‌دید‌ن سیم‌های برق و سطوح لغزنده.
مشکلات مربوط به ایمنی و سلامت را باید به مقامات مسئول اطلاع داد؛ مثلا انتشار مواد شیمیایی، سقوط سیم‌های برق، مسدودشدن راه‌ها، حیوانات مرده و....
آن‌چه در خانه باید مورد توجه قرار گیرد
گاز طبیعی: در صورت استشمام بوی گاز یا شنیده‌شدن صدای ریزش یا فس فس گاز باید پنجره‌ای را باز کرده و فورا آنجا را ترک کرد. در صورت امکان دریچه اصلی گاز در بیرون خانه مسدود شود. می‌توان از خانه همسایه موضوع را به اطلاع اداره گاز رساند. باید دانست که برقراری مجدد جریان گاز نیاز به یک کارشناس دارد. نباید از نفت، چراغ توری، شمع یا مشعل برای روشن‌کردن خانه آسیبدیده استفاده کرد و نباید سیگار کشید؛ مگر اینکه اطمینان پیدا کنید که نشت گاز یا مواد محترقه وجود ندارد.
سیم‌های قطع‌شده، آتش‌گرفته یا جرقه‌زن: سیستم برق خانه را باید بررسی کرد، مگر آنکه لباس‌های فرد مرطوب باشد یا آنکه با آب تماس داشته یا از ایمنی خودش نامطمئن باشد. در صورت امکان جریان برق را باید در جعبه فیوز اصلی قطع کرد. اگر وضع ناامن باشد باید فورا ساختمان را ترک و درخواست کمک کرد. لامپ‌ها را نباید روشن کرد، مگر آنکه اطمینان داشت که خطری وجود ندارد. در صورت لزوم از یک برق‌کار درخواست شود تا سیستم برق خانه را بررسی کند.
ترک‌خوردگی سقف‌ها، ستون‌ها و دودکش‌ها: اگر کسی احساس کرد که خانه در حال فروریختن است، باید فورا آنجا را ترک کند.
اثاثیه منزل: اگر اثاثیه منزل خیس شده‌اند، جریان برق باید از فیوز اصلی قطع شود. می‌توان بعدا آنها را از برق کشیده و خشک کرد. قبل از استفاده مجدد از این وسایل لازم است تعمیرکاران حرفه‌ای آنها را بررسی کنند. علاوه بر این سیستم برق منزل نیز قبل از استفاده مجدد باید توسط یک برق‌کار بررسی شود.
سیستم آب و فاضلاب: اگر لوله‌ها آسیب دیدهاند، باید شیر فلکه اصلی آب بسته شود. قبل از استفاده از آب با مقامات اداره آب محل تماس گرفته شود؛ چون آب ممکن است آلوده شده باشد. چاه آب را باید پمپ زده و آب آن باید قبل از استفاده از نظر وجود آلودگی آزمایش شود. قبل از استفاده از توالت‌ها باید از سالم‌بودن لوله‌های فاضلاب اطمینان داشت.
مواد خوراکی و آذوقه: اگر احتمال آلودگی یا تماس مواد خوراکی و آذوقه موجود در خانه با آب سیل است، بهتر است آنها را دور ریخت.
زیرزمین خانه: اگر زیرزمین خانه پر از آب شده باشد، برای جلوگیری از تخریب لازم است آن را به‌تدریج تخلیه کرد (هر روز حدود یک‌سوم). اگر هنگام پمپ‌زدن اطراف زیرزمین هنوز پر از آب باشد، احتمال ریزش دیوارها و پرشدگی مجدد زیرزمین وجود دارد.
بازکردن کمدها و کابینت‌ها: باید مواظب سقوط اشیا بود.
تمیزکردن اشیا و اثاثیه خانه: هر چیزی را که با فاضلاب، باکتری‌ها یا مواد شیمیایی خطرناک تماس پیدا کرده است، باید ضدعفونی کرد.
تماس با مامور بیمه: بهتر است از اشیای صدمه‌دیده عکس گرفته و اسناد هزینه‌های تعمیر و نگهداری را نزد خود نگه داشت.
باید مواظب حیوانات وحشی و سایر جانوران بود. در شرایط ترسناک و حوادث فاجعه‌بار ماهیت غیر قابل پیش‌بینی حیوانات وحشی دوچندان می‌شود. افراد برای محافظت از خود و اعضای خانواده باید نحوه تعامل با حیوانات وحشی را در چنین شرایطی بدانند. نباید به حیوان زخمی یا منزوی نزدیک شد و یا سعی کرد که به آن کمک کرد؛ بلکه بهتر است فورا اداره دامپزشکی محل یا نهادهای مربوط را باخبر کرد. نباید به حیوانات وحشی نزدیک شده و سعی کرد آنها را نجات داد. این حیوانات احتمالا احساس ترس کرده و ممکن است خود را در سیلاب، حریق و سایر خطرات بیندازند. به حیوانات وحشی که وارد محل سکونت کسی شده‌اند، نباید نزدیک شد. جانورانی نظیر مار به دلیل فرار از سیل معمولا به طبقات بالای خانه پناه برده و تا خاتمه سیل همانجا می‌مانند. اگر کسی در چنین موقعیتی با جانوری مواجه شد، بهتر است پنجره‌ای را باز کرده یا راه فراری برای جانور در نظر بگیرد. جانور معمولا آنجا را ترک خواهد کرد. نباید جانور را گرفت یا با آن درگیر شد. اگر حیوان در همانجا باقی ماند، موضوع را باید به اطلاع اداره دامپزشکی یا سایر نهادهای مربوط رساند. نباید حیوانات مرده جا‌به‌جا شوند؛ زیرا لاشه حیوانات مرده برای سلامتی انسان خطراتی جدی به همراه دارد. بهتر است اداره بهداشت محل را از موضوع مطلع کرد. اگر حیوانی کسی را گاز بگیرد، لازم است فورا به مراکز درمانی مراجعه کند.
برگشت به خانه
برگشت به خانه هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی مشکلاتی به همراه دارد؛ بیش از هر چیز لازم است احتیاط رعایت شود.
توصیه‌های عمومی شامل موارد زیر است:
همراه داشتن یک رادیوی دستی برای پیگیری آخرین اخبار و گزارش‌ها.
استفاده از چراغ قوه برای بررسی وضع خانه‌های آسیبدیده.
توجه: قبل از ورود به خانه چراغ قوه را باید حتما روشن کرد؛ زیرا ممکن است جرقه‌ای تولید و در صورت نشت گاز موجب انفجار شود.
مواظبت از خود در برابر حیوانات خطرناک؛ مخصوصا مارهای سمی.
استفاده از یک چوب‌دستی برای حرکت در میان آوارها.
محدودکردن استفاده از تلفن ثابت فقط برای گزارش‌دادن وضعیت‌های تهدیدکننده حیات.
دورشدن از خیابان‌ها؛ درصورت بیرون رفتن، باید مواظب سقوط اشیا‌ء، سیم‌های برق و دیوارها، پل‌ها، جاده‌ها و پیاده‌روهای دچار آسیبدیدگی بود.
قبل از ورود به خانه
در بیرون از خانه باید با احتیاط قدم زد و مواظب سیم‌های برق، نشت گاز و سازه‌های آسیبدیده بود.
اگر درخصوص ایمنی خانه کوچکترین شکی وجود دارد، قبل از ورود باید حتما یک کارشناس آن را بررسی کند.
در موارد زیر نباید وارد خانه شد:
استشمام بوی گاز
جمع‌‌شدن آب سیل در اطراف خانه
آسیبدیدگی خانه به علت آتش‌سوزی و عدم اعلام ایمن‌بودن آن توسط کارشناسان
هنگام ورود به خانه
باید با احتیاط وارد خانه شد و به وجود آسیبدیدگی توجه کرد.
باید مواظب اشیای ناپایدار و سطوح لغزنده بود.
دریافت کمک
در دوره خارج‌شدن از حالت بحرانی و برگشت به حالت عادی، لازم است همواره پیگیر اخبار صداوسیما و سایر رسانه‌های جمعی بود تا بتوان در مورد تهیه مسکن و غذا، گرفتن کمکهای اولیه، لباس و کمکهای مالی اطلاعاتی به دست آورد. در این قسمت اطلاعات کلی راجع به انواع مساعدت‌های موجود ارایه می‌شود.
کمکهای مستقیم
این کمکها توسط تعدادی از نهادهای امدادرسان مستقیما به اشخاص و خانواده‌ها اعطا می‌شود؛ مثلا هلال‌احمر، کمیته امداد، بهزیستی، ستاد مدیریت بحران.
کمکهای دولت
این کمکها توسط دولت برای بازسازی مناطق آسیبدیده اختصاص داده می‌شود.
کنارآمدن با اوضاع و احوال ناشی از حادثه
عوارض روانی ناشی از حادثه گاهی اوقات می‌تواند به مراتب از عواقب و فشارهای مالی و اقتصادی ناشی از آن، از جمله ویرانی و خرابی خانه و از بین رفتن مال و دارایی، مخرب‌تر باشد.
حقایقی در مورد حوادث
هر کسی که با حادثه‌ای روبه‌رو یا در آن گرفتار شود، به نوعی تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. احساس نگرانی در مورد سلامتی و ایمنی خود، اعضای خانواده و دوستان نزدیک در بحبوبه بحران امری طبیعی است.
غم جانکاه، سوگواری و خشم ازجمله عواقب طبیعی ناشی از حادثه است.
احساسات انسان به او کمک خواهد کرد تا زودتر با اوضاع موجود کنار بیاید.
تمرکز فرد بر نقاط قوت و توانایی‌های خود به روند بهبودی او کمک خواهد کرد.
پذیرش کمک از منابع و تسهیلات اجتماعی دال بر سلامتی است.
هر شخصی نیازهای متفاوتی دارد و راه‌های متفاوتی برای کنار آمدن با اوضاع و احوال ناشی از حادثه انتخاب می‌کند.
ابراز خشم در برابر افراد مقصر در ایجاد حادثه امری عادی است.
کودکان و سالمندان بعد از وقوع حوادث نیازهای ویژه‌ای دارند.
می‌توان با نهادهای خیریه و کمک‌رسان مانند جمعیت هلال‌احمر و نیز گروه‌های مشاوران حرفه‌ای تماس گرفت.