کیلکاگیران انزلی که هجوم آبزی مخرب (منمیوپسیس لیدی) به جمعیت ماهی کیلکا و کاهش صید را پشتسر گذاشتهاند اکنون با مشکل افزایش رسوبات در مسیر حرکت و زمینگیر شدن شناورهایشان روبهرو هستند.
اگرچه جمعیت ماهی کیلکا در آبهای خزر بعد از یک دوره چندساله کمبود اکنون بهبودیافته و طی 7ماه امسال با 4هزار و 633 تن صید شاهد افزایش 19درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل هستیم، اما رسوبات ناشی از جنگلتراشیهای بالادست رودخانهها و فقدان آبخیزداری موجب کاهش عمق رودخانه و بروز مشکل تردد شناورهای کیلکا در اسکله صید صنعتی شهرستان انزلی شده است.
از 118شناوری که زمانی برای صید کیلکا در گیلان به دل دریا میزد، اکنون30 فروند باقی مانده و کیلکاگیران علاوه بر رسوبگرفتگی مسیر در دام مشکلاتی نظیر گرانی ابزار، سوخت و همچنین کاهش تقاضا گرفتار آمدهاند.
رئیس هیأتمدیره انجمن صنفی صید کیلکا در اینباره به ایرنا گفت: با توجه به مشکلات عدیدهای که با آن روبهرو شدیم، شیلات 88 شناور از مجموع 118شناور را خریداری کرد و اکنون 30 شناور فعال است که روی هرکدام از آن 8 تا 10نفر کار میکنند.
«اردشیر خاکدوست» اظهار کرد: رسوبگرفتگی اسکله تا کانال برای ورود به دریا، کمبود تقاضا برای ماهی و افزایش نرخ ابزار و سوخت ما را زمینگیر کرده است.
وی تصریح کرد: اداره کل بنادر و دریانوردی گیلان تنها مسیر کانال عبور کشتیها تا اسکلههای خود را لایروبی میکند و وظیفهای در قبال لایروبی مسیر تردد شناورهای ما ندارد و این کار برای کیلکاگیران بسیار هزینهبر و خارج از توان است.
وی با اشاره به پسروی دریا و کاهش عمق رودخانه به دلیل انباشت رسوبات افزود: پروانه شناورها به رسوبات و زبالههای زیرآب گیر میکند و دیگر قادر به تردد نیستند و باید غواص بیاید 3تا 5 شناور را بازدید و پروانه لنج را آزاد کند.
خاکدوست افزود: قیمت ابزار صید، سوخت و تعمیرات شناور و ... نیز بالا رفته برای مثال سوخت گازوییل از 150هزار تومان برای یکهزار لیتر 2برابر شده است. به گفته وی، لامپ مورداستفاده برای جذب ماهیان به سمت شناور از 15هزار تومان به 60هزار تومان و تور از 300هزار تومان به یکمیلیون تومان رسیده است. خاکدوست خاطرنشان کرد: این در حالی است که تقاضا برای کیلکا پایین و نرخ خرید کیلکا برای مصارف صنعتی 930تومان و برای مصرف انسانی یکهزار و 500تومان است.
وی با انتقاد از مرکز ملی فرآوری آبزیان کشور گفت: قرار بود این مرکز برای استفاده از ماهی کیلکا در صنایع غذایی فرهنگسازی کند اما طی این 10سال فعالیت در انزلی شاید فقط 5تن کیلکا از ما بردهاند و فرهنگسازی برای انواع فرآوردههای کیلکا در حد حرف باقی مانده است.
وی یادآور شد: تا حدود 3سال پیش بیشترین میزان خرید مربوط به یکی از کارخانههای کنسرو ماهی بود که کیلکا را تبدیل به کنسرو واویشکا و بستهبندی میکرد اما الان خرید نمیکنند و میگویند چون تبلیغات نشده مردم رغبتی به خرید محصولات تولیدی از کیلکا نشان نمیدهند.
خاکدوست اضافه کرد: قرار بود کیلکا را خریداری و با مشارکت شیلات و آموزشوپرورش در تغذیه مدارس استفاده شود ولی این هم در حد حرف باقی ماند.
رئیس هیأتمدیره انجمن صنفی صید کیلکا در خاتمه یادآور شد: ما صیاد دامگستر بودیم اما گفتند صید سنتی مخرب است و ما را به سمت صید صنعتی کیلکا هدایت کردند اما این نوع صید الان مقرون بهصرفه نیست و ما نیاز به حمایت دولت در زمینه کمک به لایروبی رودخانه و همچنین فرهنگسازی برای مصرف کیلکا در جامعه داریم.
جمعی از تولیدکنندگان کنسرو، برگر و شرکتهای بستهبندی و انجماد و خمیر، گران شدن ماهی کیلکای خوراکی از 1200 به 1600تومان، نبود تبلیغات برای افزایش تقاضا، مقرون بهصرفه نبودن کرایه جرثقیل و گرانی یخ از 500تومان به 3هزار و 500تومان را از جمله مشکلات خود برای فعالیت شان با استفاده از این آبزی عنوان میکنند.
قدیری از شرکتهای تولیدی کنسرو ماهی در این خصوص گفت: تولید کنسرو از کیلکا 50درصد هدررفت دارد و با توجه به هزینهها و استقبال نکردن جامعه مصرفی تولید کنسرو از آن برای ما مقرون بهصرفه نیست.
جاذب نیکو یکی دیگر از کارخانجات فرآوری ماهی در انزلی، نداشتن جرثقیل جهت شرکتها به صورت انفرادی را یکی دیگر از مشکلات موجود در این زمینه عنوان کرد.
انجمن صنفی کیلکای بندرانزلی خواستار اقداماتی برای لایروبی مسیر، حمایت برای احداث سردخانهای برای انجماد و صادرات ماهی کیلکا، تلاش برای بستهبندی و عرضه مناسب کیلکا جهت مصارف خوراکی و فرهنگسازی جدی برای مصرف این آبزی مفید و ارزان است. معاونت صید و بنادر ماهیگیری شیلات گیلان در اینباره به ایرنا گفت: شیلات درصدد حمایت از بخش تولید و صنایع منطقه بوده و امیدواریم با تأمین منابع مالی قادر به لایروبی رودخانه اسکله پهلوگیری شناورها باشیم.
اکبر ایلدرم اظهار کرد: برگزاری جشنوارههای طبخ آبزیان با محوریت ماهی کیلکا و فعالیتهای تبلیغی با همکاری مدیریت ترویج سازمان جهاد کشاورزی استان را از دیگر برنامههای این اداره برای حمایت از کیلکاگیران و ترویج غذای سالم عنوان کرد.
وی تهیه تیزرهای تبلیغاتی برای ترویج مصرف ماهی کیلکا با حمایت شیلات ایران، عرضه ماهی کیلکای منجمد به وزارتخانهها و نهادهای دولتی، فعالیت برای بازاریابی و حمایت ماهی کیلکای مصرف انسانی با کمک شرکتها را از دیگر برنامهریزیهای صورت گرفته بیان داشت. ماهی کیلکا یکی از مهمترین انواع ماهیهای دریای خزر به شمار میرود؛ این ماهی با جثه بسیار کوچک (به طول متوسط 7 تا 10سانتیمتر و وزن 7 تا 10 گرم) سرشار از پروتیین، ویتامین و کلسیم است.
تاکنون 3 گونه ماهی کیلکا به نامهای آنچووی، چشم درشت و ماهی کیلکای معمولی در دریای خزر گزارش شده است. ماهی کیلکا در طول روز به صورت گله متراکم یافت میشود و با تاریک شدن هوا پراکنده میشوند. فرمانده شناورهای صید کیلکا قبل از تاریک شدن هوا با استفاده از دستگاه ماهییاب عملیات تعقیب گلههای ماهی کیلکا را انجام میدهد.
از آنجا که ماهی کیلکا در عمق معینی زندگی میکند، برای صید آن باید لامپ الکتریکی بهطور مستقیم در عمقی قرار گیرد که ماهیان در آنجا بهسر میبرند. ماهیان بهدنبال نور لامپ حرکت میکنند و توسط تورهای قیفی مانند به دام میافتند.
به طور معمول میزان صید در هر نوبت بین 200 تا 300 کیلوگرم است و ماهی کیلکا بهرغم جثه کوچک خود، از نظر ارزش و ترکیب مواد غذایی در ردیف مابقی ماهیها و حتی در بعضی از موارد نسبت به گوشت قرمز دارای مزیت و برتری بیشتری است.
شهرستان انزلی از دیرباز بهعنوان یکی از مراکز مهم صید و صیادی در کشور به شمار میرود.