در سفرهای طبیعت‌گردی و کوهپیمایی ممکن است کمپ همراهتان نبرده باشید. در این شرایط اگر هوا طوفانی شود یا بعد از یک برنامه سنگین خسته شده باشید و بخواهید استراحت کنید، نیاز به یک سرپناه خواهید داشت. با کمی ابتکار و دانستن چند نکته می‌توان این مشکل را حل کرد. خیلی وقت‌ها می‌توانیم یک سرپناه مناسب در دل طبیعت پیدا کنیم یا با لوازمی که خود طبیعت در اختیارمان قرار می‌دهد آن را بسازیم. فقط باید خلاق باشیم و از چیزهایی که اطرافمان وجود دارد به بهترین صورت استفاده کنیم.
می‌توانید با قلوه‌سنگ و خاروخاشاک یک کلبه درست کنید. در طول راهپیمایی یک کنده درخت، سنگ بزرگ یا یک درخت تنومند پیدا کنید. می‌توانید سر یک شاخه بلند یا دسته بلند چیزی را به کنده درخت تکیه دهید و یک مثلث سه گوش درست کنید. این مثلث پایه کلبه است و حالت ایده‌آل این است که ارتفاع آن به اندازه قد شما باشد.
شاخه‌های بلند را طوری بالای دسته قرار دهید که حالت چادر به خود بگیرد. بررسی کنید که کلبه به اندازه کافی برای شما جا داشته باشد. شاخه‌های کوچکتر و علف‌های هرز را در عرض کلبه (از یک طرف به طرف دیگر آن) قرار دهید. خاروخاشاکی مثل برگ‌های سوزنی کاج، گیاهان هرز و برگ‌ها را در داخل شاخه‌های کوچکتر طوری قرار دهید که به اندازه یک اینچ (2ونیم سانتیمتر) ضخامت داشته باشد. در پایان برای ثابت نگه داشتن کلبه چند شاخه بالای آن قرار دهید.
به دنبال یک غار بگردید. غار اغلب بهترین گزینه برای پناه گرفتن است. ولی معمولا اگر شرایط خوبی داشته باشد و قبلا توسط حیوانات اشغال شده است، بنابراین قبل از این‌که وارد غار شوید، در فاصله مناسبی از ورودی آن بایستید تا در صورت وجود حیوانات یا فروریختگی سازه، راه فرار داشته باشید.
یکی دیگر از راه‌های ساختن جان‌پناه حفر زمین یا برف است. هر چقدر زمین سفت‌تر باشد، پناهگاه شما محکم‌تر خواهد بود. روی زمین یا برف یک مستطیل به اندازه خودتان بکنید. اگر گودال خیلی بزرگ باشد، نمی‌تواند گرمای بدنتان را نگه دارد. به اندازه یک‌متر و 20 سانتیمتر زمین را حفر کنید. گودال را با شاخه‌های درخت، یک تکه برزنت، یک تکه آهن قراضه یا هر چه که در اطراف می‌بینید به درد این کار می‌خورد، بپوشانید. قبل از داخل‌شدن، یک حفره در سقف برای تنفس ایجاد کنید.
محلی را انتخاب کنید که خودش به‌طور طبیعی یک پناهگاه است. پناهگاه باید دور از باد و در صورت امکان پشت به باد باشد. به دنبال جایی باشید که فضای کافی برای خوابیدن داشته باشد و از شما در مقابل خطرات محیط طبیعی و حیوانات گرسنه محافظت کند. دقت کنید که گیاهان سمی، مار، حشرات، عقرب و مورچه‌های گزنده آن‌جا نباشند. محل را از نظر وجود پیچک‌های سمی و ساس هم بررسی کنید؛ اگرنه ممکن است وقتی بیدار می‌شوید احاطه‌تان کرده باشند.
از مناطق خطر دور شوید. مثل بستر رودخانه‌های خشک، جاهایی که احتمال جاری‌شدن سیل یا ریزش سنگ وجود دارد، صخره‌ها، دره‌های تنگ و عمیق و زمین‌های پست. مناطق پست، هم محلی برای پرورش لجن‌زار است و هم شب‌ها از مناطق مرتفع سردتر می‌شود.
با هر وسیله‌ای که دارید یک سایه ایجاد کنید. ایجاد سایه در هوای گرم و خشک اهمیت زیادی دارد. برای نصب سایه‌بان از سنگ‌های بزرگ استفاده کنید یا با شن زیاد یک کومه درست کنید. پانچویتان را به این کومه یا سنگ تکیه دهید و با یک وسیله سنگین آن را در جای خود ثابت کنید. البته این جان‌پناه در مقابل طوفان ایمن نیست.
اگر همراهتان کمپ دارید، به دنبال درختی بگردید که برای محافظت از شما در برابر باد قطر کافی داشته باشد. در این صورت کمپ را به سمت باد برپا کنید. هر چقدر شاخه‌های درخت بالای سرتان متراکم‌تر باشند، در برابر باران محفوظ‌تر خواهید بود.
چند توصیه
موقع بستن کوله برای طبیعت‌گردی، پانچو یا یک تکه برزنت، طناب و روزنامه را فراموش نکنید. این تجهیزات ساختن پناهگاه را آسان‌تر می‌کند.
هنگام کوهنوردی و طبیعت‌گردی به محیط اطرافتان توجه کنید و اگر جای خوبی به‌عنوان پناهگاه دیدید، حتما آن را روی نقشه علامت‌گذاری کنید.
اگر صاعقه دیدید یا صدای رعد و برق شنیدید، در نخستین فرصت ممکن جایی برای پناه گرفتن پیدا کنید. از قانون 30/30 برای محاسبه فاصله صاعقه استفاده کنید: پس از این‌که نور صاعقه را دیدید، شمارش را شروع کنید و تا شنیدن صدای آن به شمارش ادامه دهید. اگر تعداد شمارش کمتر از 30 بود، بلافاصله جایی پناه بگیرید. پس از توقف چرخش تندر به مدت 30 دقیقه در محلی دور از طوفان بمانید.
طناب را به برزنت وصل کنید. می‌توانید یک سنگ صاف یا یک شیء سنگین و صاف را روی برزنت بگذارید، آن را در برزنت بپوشانید و طناب را محکم به دور و زیرش ببندید، به این ترتیب سنگ تکیه‌گاهی برای برزنت می‌شود.
همیشه یک شیء درخشان نزدیک ورودی سرپناهتان بگذارید تا دیگران در صورت لزوم شما را زودتر پیدا کنند.
اخطار: زیر درخت، پای دیواره‌های سنگی یا روی برآمدگی‌های لخت صخره‌ها کمپ نزنید. اگر صاعقه به درخت یا صخره بزند، افرادی که به آن تکیه کرده‌اند را نیز می‌سوزاند.