پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني، هميشه نخستين امدادگران و غواصاني هستند كه در هنگام عملياتهاي غواصي در نوار ساحلي جنوب كشور و بهويژه در استان بوشهر به محل حادثه اعزام ميشوند. پايگاهي كه سالهاست گروهي از غواصان خبره و حرفهاي جمعيت هلالاحمر را در خود جاي داده و فداكاريها و رشادتهاي غواصان كاركشتهاش همواره زبانزد ديگر پايگاههاي امداد و نجات دريايي بوده است. در اين گزارش پاي خاطرات غواصان اين پايگاه از عملياتهاي متعدد غواصي در خليج نيلگون همیشه فارس و رودخانههاي خروشان استان بوشهر و استانهاي مجاور آن نشستيم.
پايگاه حرفهايها
پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني در جنوب شهر بوشهر و در اسكله صيادي جلالي واقع شده است. محلي مناسب براي امدادرساني به حوادث دريايي كه به علت موقعيت خاص ساحل بوشهر و تردد لنجهاي ماهيگيري و بروز حوادث بسيار براي صيادان، در طول سال عملياتهاي امداد و نجات بسياري هم دارد. اما پايگاه ساحلي شهيد ماهيني بيش از هر چيز به دليل حضور غواصان كاركشته و حرفهاي جمعيت هلالاحمر و عملياتهاي پرشمار غواصي در استان بوشهر و استانهاي مجاور شناخته ميشود. محمد آبزن يكي از غواصان باسابقه پايگاه با اشاره به علت شمار بالاي عملياتهاي غواصي اين پايگاه و لزوم تمركز غواصان برگزيده استان در اين پايگاه ساحلي ميگويد: «بوشهر بيشترين نوار ساحلي را در ميان استانهاي كشور دارد و به علت وجود رودخانههاي فصلي بسيار و بارشهاي سيل آسا، عملياتهاي غواصي بسياري در استان ما انجام ميشود. از طرفي يكي از ويژگيهاي اين منطقه وزش شديد باد، تلاطم و يا به اصطلاح خرابي درياست كه همين مسأله هم باعث بروز حوادث و در نتيجه عملياتهاي پر تعداد امداد و نجات دريايي و غواصي در پايگاه ميشود.»
12 غواص در پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني بهصورت مداوم فعاليت ميكنند كه از اين ميان 6 نفر آنها از غواصان بسيار خبره و دارنده مدارك بالاي غواصي هستند كه حتي عملياتهاي غواصي استانهاي مجاور را هم پوشش ميدهند. محمدجواد پيامي يكي ديگر از غواصان خبره پايگاه ميگويد: «شغل بيشتر ساحلنشينان بوشهر صيادي است. در نتيجه لنجهاي بسياري هم گرفتار آبهاي متلاطم دريا شده و يا به علت نقص فني به حضور به موقع امدادگران پايگاه نياز دارند. همچنين خراشيدگي و آسيبديدگي شناگران و يا صيادان توسط آبزياني مانند سفره ماهيها هم از ديگر علتهايي است كه لزوم تمركز غواصان در اين پايگاه را بيشتر ميكند. در پايگاه ما در هر نوبتكاري حتماً يك غواص بهصورت آمادهباش حضور دارد تا در صورت لزوم به محل حادثه اعزام شود.»
انجام عمليات غيرممكن در 2 ساعت!
محمد آبزن، يكي از غواصان باسابقه و خبره پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني به شمار ميرود. او در كسوت كمك مربي وظيفه آموزش غواصان و امدادگران جوانتر پايگاه را هم برعهده دارد و در مدت 17 سال فعاليتش در اين پايگاه در بسياري از عملياتهاي غواصي هم بهعنوان سر تيم و هم غواص حضور داشته است. آبزن كه دوره3 ستاره غواصي در سيستم CMAS (کنفدراسیون جهانی ورزش های زیر آب و غواصی) ايتاليا را بهعنوان بالاترين مدرك غواصي گذرانده است، ماجراي يكي از سختترين عملياتهاي غواصي را كه غواصان پايگاه ساحلي ماهيني در آن حضور داشتند را اينطور تعريف ميكند: «مشغول انجام فعاليتهاي روزمره پايگاه بوديم كه خبر رسيد 7 روز است عملياتهاي متعدد غواصي براي پيدا كردن جسد كارگر 30 ساله سد چمشير در شهرستان گچساران ناموفق بوده است. من به همراه 4 غواص ديگر پايگاه به سد چمشير در استان خوزستان اعزام شديم تا ادامه عمليات جستوجو را به عهده بگيريم. پيش از تيم ما 4 تيم غواصي ديگر از استانهاي مختلف هم به محل مورد نظر اعزام شده بودند اما شرايط نامساعد محل غرق شدن كارگر سد كه در وقت استراحتش اقدام به شنا در رودخانه پشت سد كرده بود، عمليات جستوجو را با اخلال مواجه ميكرد.» آبزن مكثي ميكند و ادامه ميدهد: «بعدها اما فيلم عمليات موفقيتآميز تيم پايگاه ما به دليل رعايت تمام شرايط ايمني و قواعد و اصول غواصي، بهعنوان يكي از فيلمهاي آموزشي غواصي مطرح شد. 2 نفرمان بهعنوان «بادي» بيرون از آب براي حفظ ايمني ايستاديم و 2 نفر ديگر هم در آب غوص كردند. سرعت آب در رودخانه سد چمشير بسيار زياد است و از طرفي جريان آب در منطقه غرق شدن آن به شدت چرخشي بود. در نتيجه گِل و لاي رودخانه از كف به سمت سطح بالا ميآمد. آنقدر كه تيمهاي قبلي ميگفتند امكان غواصي در عمق 12 متري رودخانه وجود ندارد. در اين شرايط وظيفه حمايت رواني از خانواده غريق را هم خودمان به عهده گرفتيم و پس از بررسي منطقه در كمتر از 2 ساعت جسد را از آب بيرون كشيديم. تمام حاضران در محل، مسئولان سد و حتي خانواده غريق اشك ميريختند چراكه تصور ميكردند، جسد وارد توربين سد شده و تكه تكه شده است.»
عمليات دشوار چهارم فروردين
پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني، غواص حرفهاي كم ندارد. محمدجواد پيامي يكي از غواصهاي ماهر اين پايگاه است كه علاوه بر غواصي، دورههاي مختلف امداد و نجات در دريا را گذرانده و در ديگرعملياتهاي اين پايگاه هم حضور مستمر دارد. پيامي هم دوره 3 ستاره غواصي در سيستم CMAS (کنفدراسیون جهانی ورزش های زیر آب و غواصی) ايتاليا را با موفقيت پشت سر گذاشته و در نتيجه در بسياري از عملياتهاي دشوار غواصي بهعنوان يكي از اعضاي اصلي تيم پايگاه ماهيني حضور داشته است. وقتي از او ميخواهيم خاطره يكي از عملياتهاي غواصي پايگاه را تعريف كند، ماجراي يكي از آخرين مأموريتهاي غواصان پايگاه ماهيني را كه چهارم فروردين ماه امسال با موفقيت انجام شد، برايم توضيح ميدهد: «روزهاي نخست تعطيلات نوروز بود كه از پايگاه با من تماس گرفتند تا بهعنوان غواص به همراه ديگر بچههاي گروه به مأموريت اعزام شوم. آن روز شيفت من نبود اما بهعنوان يك امدادگر در هر شرايطي براي انجام مأموريت اعلام آمادگي كردم. لوازم و تجهيزاتم را برداشتم همراه با محمد آبزن و علي زنده بودي يكي ديگر از غواصان ماهر پايگاه به محل حادثه رفتيم. بامداد روز چهارم فروردين بود كه به يكي از شاخههاي رودخانه خروشان موند در محدوده شهرستان كاكي استان بوشهر رسيديم. ماجرا از اين قرار بود كه 5 كارگر افغاني كه براي شنا وارد رودخانه شده بودند، در آبهاي سرد رودخانه غرق شدند. ظاهراً يكي از كارگران در حال غرق شدن بود و 4 نفر ديگر براي نجات او وارد رودخانه شدند. اما مهارت كم در شنا كردن و انتخاب محل نامناسب باعث غرق شدن همه آنها شده بود.» پيامي مكثي ميكند و ادامه ميدهد: «آب رودخانه بسيار سرد بود و به دليل لايروبي نشدن كف رودخانه، عمق متغيري از نيممتر تا 12متر داشت. با كمك شاهدان حادثه به محل تقريبي غرق شدن كارگران غوص كرديم. گِل و لاي فراوان، عدم ديد و وجود گودالهاي بسيار زياد در كف رودخانه كار جستوجو را دشوار ميكرد و همه ما مجبور بوديم تنها با روش لمسي به دنبال اجساد بگرديم. با اين وجود تنها در 4 دقيقه جسد اول را پيدا كرديم. عمليات جستوجو 6 ساعت طول كشيد تا اينكه توانستيم جسد 4 كارگر افغاني ديگر را هم از رودخانه بيرون بكشيم.»
جستوجوي اجساد غرق شده در گودال 9 متري
مهران بابا احمدي، يكي ديگر از غواصان پايگاه امداد و نجات ساحلي شهيد عليباش ماهيني است كه از سال 1385 بهعنوان امدادگر به عضويت جمعيت هلالاحمر استان بوشهر درآمده و تا امروز در بسياري از عملياتهاي اين پايگاه شركت كرده است. او هم خاطرات بسياري از عملياتهاي غواصي در بوشهر بهعنوان يكي از اعضاي پايگاه دارد. بابااحمدي از ماجراي جستوجوي پيكر كارگران تبريزي در رودخانه شهرستان دشتستان ميگويد: «مدتي است كه بهعنوان كارمند در جمعيت هلالاحمر بوشهر فعاليت ميكنم اما هميشه خودم را يك امدادگر و غواص ميدانم. آن روز وقتي خبر غرق شدن چند كارگر تبريزي در رودخانه بخش سعدآباد شهرستان دشتستان را به من دادند همراه با 3 غواص ديگر خودم را به محل مورد نظر رساندم. 3 برادر كه از تبريز براي انجام كارهاي ساختماني به سعدآباد آمده بودند غافل از وجود گودالهاي عميق در كف رودخانه، براي شنا به آب زدند. ماجرا از اين قرار بود كه آنها به همراه يكي ديگر از دوستان خود وارد محل كم عمق رودخانه شدند اما جريان آب، آنها را به سمت يك گودال بزرگ با عمق 9متر هدايت كرد. جريان چرخشي آب در آن نقطه، شناگران را به سمت كف گودال پايين ميكشد. يكي از برادرها به همراه دوست مشتركشان توانستند از آب خارج شوند اما 2 برادر ديگر در رودخانه غرق شدند.» بابااحمدي ادامه ميدهد: «غواصي در چنين رودخانهاي اصلاً كار آساني نيست. زير آب هيچ ديدي وجود ندارد و تنها بايد از روش لمسي براي پيدا كردن اجساد استفاده كرد. از طرفي در كف اين رودخانهها شكافها و ناهمواريهايي وجود دارد كه سلامتي غواص را هم به خطر مياندازد. بنابراين بايد تجهيزات ايمني كامل همراه غواص باشد. در همين عمليات به دليل جريان شديد زير آب، سرم پس از برخورد با سنگي بزرگ شكاف برداشت اما با همان شرايط عمليات را ادامه دادم. عمليات ما از 12 ظهر تا 6 عصر طول كشيد و توانستيم يكي از برادرها را از گودال خارج كنيم. تعدادمان كم بود و غواصان سپاه پاسداران كه به كمك ما آمده بودند توانستند جسد ديگر را فرداي همان روز از آب بيرون بكشند.»