نجفقلی حبیبی  استاد دانشگاه

انتقاد از خود در مورد رفتارهایی که در طول روز از هر کدام از ما سر می‌زند یک امر طبیعی و البته مثبت است. بارها پیش می‌آید که در جایی جملاتی می‌گوییم و بعدا از طرح آنها پشیمان می‌شویم. این موضوع در قالب گفت‌وگو‌های روزانه ما هم اتفاق می‌افتد. بارها پیش آمده که به خودم بگویم کاش فلان جمله را نمی‌گفتم یا آن را به صورت دیگری مطرح می‌کردم. بنابراین این انتقاد درونی را بارها از خود انجام داده‌ام. خیلی از مواقع با درونم جر و بحث می‌کنم تا بتوانم به یک داوری منصفانه و قابل تأمل در مورد «نجفقلی حبیبی» برسم. در برخی مواقع در مورد یک موضوع خاص داوری کردم اما با فاصله گرفتن از جو ایجاد شده، با خودم گفتم‌ ای‌کاش در مورد این موضوع داوری نمی‌کردم. اینها اتفاق‌های کوچکی هستند که در زندگی همه ما رخ می‌دهند اما آنچه در این بین اهمیت دارد درس گرفتن از این‌گونه رفتار‌هاست. شخصا در برخی مواقع توجه کافی به عکس‌العمل‌هایم ندارم. همین ایام ذهن من مشغول آن است که به سمت تعادل برویم و با یکدیگر مهربان‌تر باشیم. خط و خط‌بازی تا به امروز به ما و ایران‌مان آسیب‌های فراوانی وارد کرده است و بهتر است تا آن‌جا که ممکن است از این رویکرد فاصله بگیریم. گاهی اوقات دوست‌هایمان را به خاطر همین خط بازی‌ها جابه‌جا می‌کنیم. این روزها به کلنجار رفتنم با خویشتن می‌گذرد. از خود می‌پرسم چه می‌شود اگر الفت و دوستی با یکدیگر را افزایش دهیم. شما به‌گونه‌ای می‌اندیشید و من با روش دیگری، اما مهم آن است که همه آدم هستیم و هر روز یکدیگر را می‌بینیم. باید تا آنجایی که ممکن است رفتارهای خودمان را تصحیح کنیم. می‌شود کارهای نادرستی را که انجام می‌دهیم یادداشت و روی آنها کار کنیم.
درصورت توجه به این رفتارها به سلوک رفتاری که در عرفان وجود دارد، رسیده‌ایم. در آن‌جا به مفهومی به نام مراقبه و محاسبه مواجه می‌شویم. هر شب که به رختخواب می‌رویم باید از خودمان حساب بکشیم که در ارتباط‌هایمان چه کارهای بد و چه کارهای خوبی انجام داده‌ایم. از قدیم الایام علمای ما به این مفهوم پرداخته‌اند که بعد از حساب کشیدن از خود سعی کنیم رفتارهای بدمان را تکرار نکنیم. درواقع باید از خودمان و رفتارمان مراقبت کنیم. باید بتوانیم با خودمان شرط ببندیم که دست به چنین رفتارهایی نزنیم. این کار در رفتارهای اجتماعی ما لازم است. مرتب باید این کار را با خودمان زمزمه کنیم بلکه یادمان نرود و به آنها عمل کنیم. اگر به نقطه‌ای برسیم که بتوانیم با یکدیگر بهتر باشیم، با خدا هم بهتر خواهیم شد.