احمد حاتمی‌یزد/کارشناس بازارهای مالی

نوسانات عجیب‌وغریب دلار در بازار ایران درحال‌حاضر نه یک پدیده اقتصادی که از نظر من یک پدیده فرهنگی است! ماجرا نه به کمبود ارز برمی‌گردد و نه اتفاق خاصی در اقتصاد ایران رخ داده است که بهای اسکناس آمریکایی را به بیشتر از 5‌هزار تومان برساند. در شرایط فعلی درآمد ارزی ایران بیشتر از مخارج ارزی است، بنابراین کمبود دلار وجود ندارد که قیمت تا این حد صعود کند و از طرف دیگر تراز بازرگانی کشور هم مثبت است، این یعنی این‌که تقاضای اضافه برای دلار وجود ندارد. با این وجود ما می‌بینیم که در بازار صف‌های طولانی تشکیل می‌شود و صرافی‌ها کرکره را پایین می‌کشند و تابلوی قیمت‌ها را برمی‌دارند.
ماجرا چیست؟ ماجرا به همین تهدید ترامپ برای خروج از برجام برمی‌گردد که در ایران یک ناامنی روانی ایجاد کرده است و افراد برای خرید دلار به بازارها هجوم آورده‌اند. بیشتر افرادی که بازار ارز را به تنش کشیده‌اند، درحال خروج سرمایه‌های‌شان از ایران هستند، اما مگر چقدر می‌توانیم ارز به بازار تزریق کنیم که عطش سیری‌ناپذیر این افراد برای تبدیل سرمایه‌های‌شان به دلار فرونشین کند. یک‌میلیارد دلار؟ 10‌میلیارد دلار؟ 30‌میلیارد دلار؟ یا به اندازه کل درآمد ارزی‌مان؟ ... آیا همه درآمد ارزی را به این افراد بدهیم تا بروند و در کشورهای دیگر ملک و املاک بخرند و درنهایت ارزی هم به کشور برنگردد؟ محصول این اتفاق چیست؟ فقیرترشدن فقرا و فشار به سایر اقشار...
بنابراین این‌که انتظار داشته باشیم دولت مدام ارز به بازار تزریق کند تا این عطش تمام شود و بهای دلار افت کند، انتظار درستی نیست. این مسأله یک پدیده فرهنگی است و در شرایطی که در ایران هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است، عده‌ای بدون کوچکترین عرق ملی و احساس وطن‌دوستانه شرایط اقتصادی کشور را با چالش مواجه می‌کنند.
این افراد بیشتر سرمایه‌داران و پولدارهایی هستند که تعهدی به وطن احساس نمی‌کنند. حجم خروج سپرده‌های کلان بانکی و تبدیل آن به دلار و خروج ارز از کشور نشان می‌دهد که آنها درصدد خروج سرمایه‌های خود از ایران هستند، بدون این‌که رخداد خاصی دارایی آنها را تهدید کند.
دسته دوم گروهی هستند که با هدف دلالی اقدام به خرید دلار می‌کنند، اما ارزها را در کشور نگه می‌دارند و درصدد آن هستند که با افزایش قیمت، سودی به دست آورند. این دسته به اصطلاح سفته‌بازان هستند، بنابراین در این شرایط دلیلی وجود ندارد که دولت بخواهد کار خاصی انجام دهد و مثلا ارز بیشتری به بازار تزریق کند.
این‌که این بی‌ثباتی و ناامنی روانی تا چه زمانی ادامه پیدا کند، مشخص نیست. ممکن است ترامپ در اردیبهشت‌ماه هم از برجام خارج نشود و بگوید به دلیل مخالفت اروپایی‌ها 3ماه دیگر در برجام می‌ماند و به این ترتیب به شرایط بی‌ثباتی در اقتصاد ایران تداوم دهد.  از نظر من در این شرایط باید برای مردم فرهنگ‌سازی شود که این شیوه مواجهه با بازار ارز شیوه درستی نیست و ضدمنافع ملی به شمار می‌آید.