محمد باقرزاده- شهروند| اصرار و خواهش‌های شهردار تهران برای موافقت شورا با استعفایش بی‌نتیجه ماند و او باید همچنان به مسئولیت خود در مدیریت شهر تهران ادامه دهد. روز شلوغ و پرحاشیه پارلمان شهری پایتخت در خیابان بهشت، هیچ نشانی از جلسات مشابه در تاریخ شورا نداشت و خلاف عملکرد شهرداران پیشین که برای بقای منصب خود اصرار می‌کردند، این‌بار نجفی با منشی متفاوت پا به جلسه گذاشت هر چند که درنهایت تنها ۴نفر او را همراهی کردند و ۱۶ نفر دیگر در برگه رأی خود کلمه «مخالف» را درباره این استعفا نوشتند. موضوعی که از ۲۳ اسفند پارسال و رسمی‌شدن استعفای شهردار ۶۶ ساله تهران آغاز شد حالا یک مرحله جلوتر رفته؛ هر چند که بلاتکلیفی مدیریت تهران همچنان ادامه خواهد داشت.
متن و حاشیه یک استعفا
در جلسه بررسی استعفا چه گذشت؟
نخستین جلسه علنی و رسمی شورای پنجم تهران در سال ۹۷، احتمالا یکی از پرحاشیه‌ترین و مهمترین جلسات سال هم خواهد بود؛ دیروز و در حالی‌که قرار بود این جلسه ساعت ۹ صبح آغاز شود، با دقایقی تأخیر و با حضور کم‌سابقه خبرنگاران آغاز شد. کمتر از نیم‌ساعت بعد «محمدعلی نجفی» به همراه معاونانش وارد شورا شد و بدون گفتوگو با خبرنگاران حاضر به سرعت در ردیف اول صحن شورا نشست. پس از سخنان ابتدایی «محسن هاشمی» رئیس شورای شهر، نوبت به مهمترین دستور جلسه روز یعنی بررسی استعفای شهردار تهران رسید تا نجفی در جایگاه قرار بگیرد و پس از توضیحاتی درباره دوران کاری خود، متن استعفا را قرائت کند. شانزدهمین شهردار پایتخت پس از انقلاب که پیش از این وعده داده بود سخنان تازه‌ای برای این جلسه علنی دارد، ابتدا گزارشی از عملکرد دوران هفت‌ماهه مسئولیت خود ارایه کرد و درنهایت هم از بیماری تازه خود به‌عنوان دلیل اصلی استعفا یاد کرد. بخش اول سخنان دیروز نجفی با این جمله که «کارنامه این مدت ما قابل دفاع است و قابل مقایسه با هیچ دوره‌ای نیست» به پایان رسید تا نوبت به اعلام دلایل استعفا برسد.
«از هر کرانه تیر جفا کردند روانه»
«تیتر یک رسانه ملی سفره هفت‌سین 14میلیون تومانی شورا بود؛ در حالی‌که این اتفاق رخ نداده بود و این در حالی است که به بدهی 52هزار‌میلیارد تومانی پرداخته نشده است. منشأ این بدهی‌ها نیز جای سوال است و در این میان مرا بیشتر مورد عنایت قرار می‌دادند و «از هر کرانه تیر جفا کردند روانه» که نهایتا یکی به هدف خورد.»
بخش دوم سخنان نجفی که با اصرار و خواهش از اعضای شورا مبنی بر موافقت با استعفا همراه بود، به بیان دلیل اصلی این کناره‌گیری از مسئولیت اختصاص داشت. شهردار تهران در این‌باره از بیماری تازه‌اش سخن گفت: «مسأله‌ای که موجب طرح این استعفا شد، خارج از اداره من و مبتنی بر تقدیر الهی بود؛ به شکلی که یک ماه قبل بر اساس اعلام پزشکان من مبتلا به بیماری شدم که هم مرحله درمان آن سخت است و هم پس از آن دوره‌ای طویل و طولانی را به همراه دارد. لذا استعفای خود را به شورای شهر تهران
ارایه کردم.»
او در ادامه و در سخنان کنایه‌آمیزی نسبت به منتقدان خود گفت: «البته افرادی که از روز اول پیش‌بینی پیغمبرگونه‌ای برای استیضاح و رفتن من داشتند، خیلی از این رفتن ابراز خوشحالی نکنند؛ چرا که در آن زمان این افراد عنوان می‌کردند که نجفی مریض است و نمی‌تواند در این مسئولیت بماند. در حالی که در آن زمان مریض نبودم و اصلا بیماری قلب من مطرح نبود و بیماری که امروز به خاطر آن استعفا داده‌ام مسأله‌ای‌است که ظرف یک ماه گذشته عارض شده و من از آن مطلع شده‌ام.» نجفی این را هم گفت که قرار است از اول اردیبهشت برای شروع درمان در بیمارستان بستری شود.
نجفی در ادامه از فعالیت‌هایش در شهرداری تهران گفت: «بعضی فعالیت‌ها هم مانند دانه‌ای زیر خاک است که هنوز به برگ و ساقه نرسیده است؛ مثلا تلاش برای هوشمند کردن شهر تهران. مسلما من و همکاران سختی‌های راه را از قبل پیش‌بینی کرده بودیم. کسانی که پیشگویی کردند خیلی خوشحال نباشند، این بیماری جدیدی است که یک ماه گذشته عارض شده است. مدیران برجسته‌ای وجود دارند که می‌توانند این مسئولیت را مانند من یا بهتر از من انجام دهند. در بین معاونان فعلی افرادی شایسته برای شهرداری وجود دارند. ما تلاش کردیم این بدن نحیف و خم‌شده را راست کنیم.»
شهردار تهران اگرچه نامی از منتقدان خود به زبان نیاورد، اما به نظر می‌آید مخاطب این بخش از سخنان او «مهدی چمران» رئیس سابق شورای شهر باشد که یک روز پیش از مطرح‌شدن این استعفا گفته بود که «شنیده بودم که نجفی برای 6 ماه آمده اما باور نمی‌کردم.»
حفظ مسئولیت با این بیماری خیانت است
شهردار کنونی تهران که پیش از این دو بار استعفا از مسئولیت را در کارنامه کاری خود دارد، برای قانع‌کردن اعضای شورا نهایت تلاش خود را به کار بست و در ادامه تلویحا ادامه مسئولیت خود را خیانت به رأی مردم دانست. او در توضیح این موضوع گفت: «بی‌تردید درمان من برای این بیماری بخش عمده‌ای از انرژی من را می‌گیرد و برای رتق‌و فتق امور شهرداری انرژی باقی نمی‌گذارد. لذا از اعضای شورا درخواست می‌کنم که اجازه دهند این بار را بر دوش برادر یا خواهر دیگری بگذارند. حفظ این مسئولیت با این بیماری خیانتی است بر امانتی که مردم به شورا سپرده‌اند و آنها نیز بخش اعظمی از آن را بر دوش من گذاشته‌اند.» نجفی با این توضیح از نمایندگان مردم در پارلمان شهری درخواست کرد که با استعفای او موافقت کنند و دلیل اصلی را هم همین بیماری تازه دانست: «موضوع استعفای من را به مسائل سیاسی و محیطی و اطراف آن ارتباط ندهند. اصلی‌ترین علت این استعفا همین بیماری است که قابل جمع کردن نیست. البته عوامل مشدد همیشه وجود دارد، لذا پیشنهادها و توصیه‌هایی که در این مدت مبنی بر تعیین قائم‌مقام یا اخذ مرخصی به من شده است برای من قابل قبول نیست.» خواهش‌های نجفی در ادامه سخنانش باز هم تکرار شد: «به من از دو جهت لطمه وارد می‌شود. از یک‌سو به دلیل سیر درمان بیماری، قطعا به مدیریت شهری نمی‌توانم به درستی بپردازم و درنهایت کارنامه ضعیفی از من به جای می‌گذارد و از سوی دیگر، سیر معالجه من هم با لطمه‌هایی مواجه می‌شود. خواهش می‌کنم من را در جایی قرار ندهید که در معذوریت میان تصمیم اعضای شورا و واقعیت قرار بگیرم.» او در ادامه از لزوم بستری‌شدن در اردیبهشت امسال برای معالجه درمان خود سخن گفت. نجفی در پایان وقت خود، متن استعفایش را که ۲۳ اسفند پارسال تقدیم شورا کرده بود، قرائت کرد؛ متنی که نکته‌‌ای بیشتر از سخنانش نداشت و همان موارد و دلایل را بیان می‌کرد.
نطق لشکری از مخالفان در مقابل
دو موافق استعفا
پس از سخنان نجفی و با تصمیم رئیس شورا، زمان سخنرانی موافقان و مخالفان این استعفا رسید، اما در نخستین مرحله، ۷ نفر برای اعلام دلایل مخالفت با استعفا نام‌نویسی کردند و تنها یک نفر خواستار بیان دلایل موافقت با رفتن شهردار شد. «ناهید خداکرمی» به‌عنوان نخستین سخنران مخالف این استعفا، با تأکید بر عملکرد قابل قبول نجفی در هفت‌ماهه گذشته، از شهردار تهران خواست که در کنار روند درمان خود، به کار شهرداری ادامه دهد. پس از خداکرمی، نوبت به یک موافق رسید که او هم ابتدا به ستایش از عملکرد شهردار پرداخت. «محمدجواد حق‌شناس» درباره دلیل موافقت خود با این استعفا گفت: «نجفی با سابقه و صداقتی که دارد باید تصمیم او را بپذیریم و نجفی با این تصمیم قطعا هم خدا را در نظر داشته هم شورا را و هم مردم را. ما باید بدانیم که نجفی به تمام این مسائل نگاه کرده و به این تصمیم سخت رسیده است. بنده از تصمیم نجفی دلخور و گلایه‌مند هستم. ما نباید تعهدمان را به مردم فراموش کنیم. 30میلیون رأی پشت 21نفر عضو شورای شهر تهران است و ما نمی‌توانیم شهر را بدون مدیر رها کنیم.» سخنان اعضای شورای شهر در حمایت از ادامه فعالیت شهردار کنونی تهران باز هم ادامه پیدا کرد؛ «احمد مسجدجامعی»، «زهرا صدراعظم نوری» و «مرتضی الویری» این روند را ادامه دادند تا نوبت به سخنان پر از شور و هیجان «حسن رسولی» برسد. این عضو شورای شهر در سخنان خود اعلام کرد که نمی‌تواند دلیل اصلی این استعفا را بیماری بداند و از فشارها به نجفی سخن گفت: «ای کاش نجفی به جای پیگیری سند تحویل و تحول و استعفا می‌گفت که سرنوشت ۱۲ گزارشی که به دستگاه قضائی داده، چه شد؟ در نیمه‌های سال ۹۶ سخنگوی قوه قضائیه رسما اعلام کرد که مدیر دوم شهر در دوره قبل به جرم مسائل مالی در بازداشت است و هنوز نمی‌دانیم سرنوشت آن چه شده است.» سخنان طولانی اعضا، رئیس شورا را وادار کرد که زمان این جلسه علنی را افزایش دهد تا درنهایت نوبت به رأی‌گیری برسد.
موافقان استعفا چه کسانی بودند؟
بخش رأی‌گیری نخستین جلسه رسمی شورا در سال جدید، مانند دیگر لحظات جلسه دیروز، باز هم با بحث و حاشیه همراه بود. رئیس شورا معتقد بود که حتی اگر یک‌نفر علاقه‌ای به علنی‌کردن رأی خود نداشته باشد، باید حق آن فرد لحاظ و رأی‌گیری روی برگه انجام شود، اما تعداد زیادی از شورانشینان چنین نظری نداشتند. مخالفان معتقد بودند که با توجه به شعار این شورا یعنی شفافیت، بهتر است که رأی‌گیری هم شفاف برگزار شود و کار به بندهای قانونی هم رسید که در نهایت با اعمال نظر رئیس شورا، برگههای رأی میان اعضا تقسیم شد ولی این پایان ماجرا نبود. تعداد زیادی از اعضای شورا برگه رأی خود را مقابل دوربین عکاسان قرار دادند تا از پایبندی خود به شعار شفافیت بگویند. درنهایت برگههای رأی جمع‌آوری شد و از ۲۰ فرد حاضر در جلسه، ۱۶ نفر با استعفای شهردار مخالفت کردند و سخنان نجفی تنها چهار نفر را قانع کرد تا در برگه رأی خود کلمه «موافق» را بنویسند؛ اگرچه این رأی‌گیری به صورت مخفی انجام شد، اما نمایش رأی اعضا به عکاسان خبری از موافقت حق‌شناس، علیخانی، فخاری و حبیب‌زاده با این استعفا حکایت داشت.
تکلیف شهر چه خواهد شد؟
بلافاصله پس از اعلام نظر شورا و مخالفت قاطع اعضا با استعفای نجفی، بحث شهرداری تهران وارد مرحله تازه‌ای شد و واکنش نجفی به این تصمیم، زمینه بحث و گمانه‌زنی را فراهم کرد. نخستین واکنش از طرف‌هاشمی بود که در جمع خبرنگاران و در پاسخ به این پرسش که «اگر نجفی ردشدن استعفا را قبول نکند، چه خواهد شد؟» گفت: «نمی‌توانیم در مورد احتمالات صحبت کنیم. در متن استعفای ایشان موضوع بیماری گویا بود لذا اعضا تأکید کردند شهردار مراحل درمانی خود را طی کند.» رئیس شورا با بیان این‌که این تصمیم تا ساعتی دیگر به شهردار ابلاغ خواهد شد، گفت: «رأی امروز نشان‌دهنده حمایت حداکثری از شهرداری بود و تعیین سرپرست هم از فرضیات است و باید منتظر تصمیم شهردار باشیم.» انتظار برای تصمیم شهردار زیاد طول نکشید و ساعتی بعد رسانه‌های رسمی خبری را در این زمینه منتشر کردند و به نقل از نجفی نوشتند: «با توجه به رأی قاطعی که اعضای شورا در حمایت و رأی‌ای که برای ادامه فعالیت دادند، تا جایی که در توانم هست این مسئولیت را ادامه خواهم داد.» این خبر اما بلافاصله از طرف مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران تکذیب شد تا شائبه ادامه تلاش‌های نجفی برای استعفا، جدی‌تر شود. در این بین اخباری به نقل از منابع نزدیک به نجفی و مبنی بر این‌که شهردار تهران دیگر در دفتر کار خود حاضر نمی‌شود، منتشر شد که البته هیچ‌کدام از این اخبار تا لحظه تنظیم این گزارش، از طرف شهردار یا روابط‌عمومی شهرداری تهران تأیید نشد.
نجفیِ کم‌انگیزه می‌تواند تهران را
اداره کند؟
نتیجه جلسه دیروز و اصرار نجفی بر موافقت اعضای شورا با استعفا، اگرچه عملا اتفاق نیفتاد و براساس تصمیم شورا، شهردار باید به کار خود ادامه دهد، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا نجفی همچنان با انگیزه به کار خود ادامه خواهد داد؟ «زهرا نژادبهرام» که یکی از مخالفان استعفا بود در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «آینده شهر سر جای خودش خواهد بود. آقای نجفی مریض شده است اما ممکن است این رأی قاطع دوستان ما، بتواند به او کمک کند تا با امید بیشتری به کار خود ادامه دهد.» نژادبهرام معتقد است که نجفی در جلسه دیروز شورا، مدام از برنامه‌های خود سخن می‌گفت و این نشانه‌ای از امید و انگیزه شهردار برای ادامه کار است: «ایشان اصلا ناامید نبود و دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود را می‌گفت. درواقع این جلسه، صحنه کاملی از دفاعیات شهردار از عملکرد خود و اعلام برنامه‌های آینده او بود.» نژادبهرام درباره لحن اعضای شورای شهر که با خواهش از نجفی می‌خواستند به کار خود ادامه دهد هم می‌گوید: «آقای نجفی بیمار است و معمولا از افراد مریض، خواهش می‌شود. این‌طور نیست که بگویم گزینه جایگزین در کشور و در بین اصلاح‌طلبان وجود ندارد.» این نظر، از زبان دیگر اعضای شورا هم بیان می‌شود و آنها معتقدند که شهردار در ادامه باانگیزه کافی به کار خود ادامه خواهد داد. «زهرا صدراعظم نوری» هم در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «نگویید آقای نجفی کم‌انگیزه است، بگویید او دغدغه دارد و اتفاقا فردی متعهد و مصمم است. چون تعهد دارد و نمی‌خواهد در کار خللی ایجاد شود، استعفا داد و این استعفا از سر بی‌مسئولیتی نیست. او متعهدانه کار می‌کند.» صدراعظم نوری در پاسخ به این پرسش که آیا ادامه کار نجفی در کنار بیماری به مدیریت شهر آسیب وارد نمی‌کند؟ هم می‌گوید: «به نظر من کار قایل به فرد نیست و قایل به سیستم است. همین‌طور که از اسفند و پس از استعفای شهردار، کار نخوابید و حتی بهتر پیش گرفته شد در ادامه درمان هم کار توسط تیم ایشان دنبال خواهد شد. ان‌شاءالله مشکلی پیش نخواهد آمد و باید دعا کنیم که آقای نجفی هرچه زودتر سلامتی خود را بازیابد.»
واکنش مردم به رفتن یا ماندن شهردار
اگرچه خبر داغ رسانه‌ها در چند روز گذشته و احتمالا روزهای آینده، به استعفای شهردار و آینده مدیریت پایتخت مربوط است، اما شهروندان واکنش‌های متفاوتی نسبت به این خبر دارند؛ گروهی معتقدند که شهر نباید بی‌شهردار بماند و اصرار به ماندن نجفیِ بیمار نادرست است، بعضی شهروندان اما تفاوتی میان گزینه‌ها قایل نیستند و در این بین تعداد زیادی از پاسخگویان به «شهروند» نمی‌دانند که شهردار کیست و آینده این وضع برای آنها محلی از ارزش ندارد.
«داوود چگینی» پیش از این آشپز در آموزش‌و‌پرورش بوده و حالا 6ماهی است که به امید شغلی بهتر، ساکن تهران شده است. او نجفی را می‌شناسد و درباره عملکردش هم می‌گوید: «از دوره انتخابات نجفی شهردار شده. من خودم آموزش‌و‌پرورشی هستم و می‌دانم که ایشان شخصیتی برجسته، باخانواده و باشخصیت است. تا جایی که اطلاعات من می‌گوید عملکرد خوبی هم داشته، البته از دوران شهرداری اطلاعی ندارم و براساس سابقه‌اش در آموزش‌و‌پرورش می‌گویم.» او می‌گوید که درجریان استعفا نیست و وقتی دلایل استعفا و واکنش اعضا شورا را می‌شنود، می‌گوید: «اگر همچین مریضی و ناراحتی داشته باشد، دیگر توان ماندن ندارد. به نظر من باید موافقت کنند که برود. اصلا نجفی نباشد و من، باید دوره درمان را بروم. شهرداربودن انرژی و توان می‌خواهد که بتواند کار انجام دهد.» او درباره پیشنهادش برای گزینه جایگزین هم می‌گوید: «من نظرم مشخص است و آقای احمدی‌نژاد باید جایگزین شود که نمی‌شود. بی‌نهایت از او راضی هستم. به حزبی‌بودن کار ندارم و براساس شناخت خودم می‌گویم. آن‌زمان من عضو شورای شهر کمیجان در استان مرکزی بودم و از نزدیک ایشان را ملاقات کردم. سال ۸۲ به شهر ما آمد، با بالگرد آمد و ترکی صحبت می‌کرد. از بابت خان و خان‌بازی شکایت‌هایی داشتم که ریشه خان‌بازی را از بین برد.»
«احمد» فروشنده‌ای حدودا ۵۰ ساله است که می‌گوید اخبار شهری را دنبال می‌کند و برایش مهم است: «شهردار قبلی که قالیباف بود و الان شده نجفی. نجفی هم مثل این‌که استعفا داده، درسته؟» او می‌گوید این‌که چه فردی شهردار باشد، مهم است و درباره استعفا هم می‌گوید: «نجفی دو سه ماه بیشتر نمانده. شاید پست جدیدی به او پیشنهاد شده یا این‌که کارش سخت است و خودش دوست ندارد؛ این خصوصی است، ولی می‌دانم که استعفایش را نوشته. نمی‌دانم چه کسی هم جایگزین می‌شود.»
«آریا»ی ۱۰ساله هم به سوالات مشابهی پاسخ می‌دهد. او نام شهردار را نمی‌داند، درباره استعفا چیزی نشنیده و معتقد است که تهران وضع خوبی دارد؛ پارک، کتابخانه و شهربازی به اندازه کافی دارد، اما یک انتقاد هم دارد: «تهران امنیت دارد، ولی خیابان‌ها در شب تاریک است. پیاده‌روها بیشتر تاریک است و این ترسناکه. اگر من شهردار بودم، این مشکل را حل می‌کردم.»