شهروند| قاچاق چوب افزایش داشته است. این خبری است که علی محمد شاعری، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرده و گفته در ارزیابی میدانی و پرسش و پاسخها مشخص شد که قاچاق چوب افزایش یافته و این بهخاطر تقاضای بیشتر چوب است. او توضیح داده است: در شش دهه اخیر میزان جنگلها 6میلیون هکتار کاهش یافته، 80 تا 90درصد تخریب جنگلها بهوسیله انسان صورت گرفته که 15درصد طبیعی و بخشی هم به دلیل تغییر اقلیم است، اما تغییر اقلیم نیز ناشی از جنگلزدایی است. شاعری افزود: افزایش تخریب کیفی ناشی از بهرهبرداریهای بیرویه، آتشسوزی و سوءمدیریت است. در 5سال اخیر میزان خسارت سیل 5برابر شده است. سالانه 40هزار میلیارد تومان برآورد رسمی میزان خسارت سیل است که علت اصلی آن هم از بین رفتن پوشش جنگل است. شاعری در ادامه درباره قاچاق چوب هم گفته است: در مقایسه دهه 90 با دهه 80 و 70 آتشسوزی جنگلها افزایش یافته است و مشاهده میشود که ضریب حمایت از جنگلها تغییر نکرده و به همین دلیل قاچاق و تغییر کاربری دور از چشم جنگلبان حرفهای صورت گرفته است. در آتشسوزیها سیستم پایش و کنترل علمی برای اطلاعرسانی و در خاموش کردن آتشسوزیها نیز سیستمهای خاموشکننده قوی در اختیار نداریم که این از نقاط ضعف است. البته نقاط قوت هم در سالهای وجود دارد.حالا اوضاع جنگلهای ایران هر روز بدتر میشود. براساس آمارهای موجود در عرض چند دهه گذشته، وسعت جنگلهای کشور از 18میلیون هکتار به حدود 14.2میلیون هکتار کاهش یافته است. برآوردهای صورت گرفته نشان میدهد که اگر با همین دست فرمان در نابودی جنگلها پیش برویم، 60سال دیگر تمام جنگلهای ایران
نابود میشود.
خاتمه برداشت چوب با تنفس جنگل
اجرای طرح تنفس جنگل به برداشت چوب پایان داد. نوبخت معاون سازمان جنگلها با بیان اینکه این سازمان توانست به طرحهای جنگلداری با هدف برداشت چوب خاتمه داده و طرح تنفس جنگل را اجرایی کند افزود: شاخصترین جنگلها، جنگلهای هیرکانی شمال کشور است که مادر جنگلهای پهن برگ تابستانه و دارای قدمتی حدود 60 میلیون سال است. برآوردها نشان داده، میانگین بین 4 تا 6میلیون هکتار از جنگلها را از دست دادهایم. اما نوبخت میگوید که روند تخریب جنگل به صورت فیزیکی در شمال کشور تا حدودی کند شده اما در جنگلهای زاگرس میزان تخریب افزایش داشته است. به گفته او، سالانه حدود 50هزار هکتار بیابانزایی داریم چون افزایش میزان ریزگردها بیشتر به کاهش پوشش گیاهی است و خاک قدرت پذیرش آب را ندارد که این اتفاق اثرات تأخیری سوء مدیریتی در دو دهه گذشته است.
او گفت: ما توانستیم با حمایت مقام معظم رهبری و سران سه قوه به طرحهای جنگلداری در شمال کشور با هدف برداشت چوب خاتمه دهیم. سازمان جنگلداری توانست در این زمینه سربلند باشد و بهرهبرداری چوبی از درختان سرپا چه زنده چه خشک در سال 96 به پایان رسید و سال 97 نیز هیچگونه بهرهبرداری از درختان سرپا نخواهیم داشت.
خداحافظی با جنگلهای ایران
سرعت نابودی جنگلهای ایران به قدری است که فائو ایران را در میان 6 کشور مخرب جنگلهای جهان قرار داده است. طبق آمار موجود در هر ثانیه 360 مترمربع از مساحت جنگلهای ایران نابود میشود. حالا اگر فرض بر این بگیریم که سرعت نابودی و تخریب جنگلهای ایران در سال آینده افزایشی نیابد، 60سال دیگر تمام جنگلهای کشور نابود و به خاطره تبدیل میشوند. اما چه عواملی باعث تخریب بالای جنگلهای ایران شده است. نوبخت دراینباره میگوید: یک سری از عوامل به دلیل نوسانات اقلیمی کشور و موجب طغیان برخی آفتها و بیماریهای جنگل است. جنگلهای زاگرس که ششمیلیون هکتار از جمعیت جنگلها را در بر گرفته است بخشی دچار خشکیدگی بلوط شد که با کمک فائو به راهکارهایی رسیدیم که درحال اجراست.در شمال کشور نیز بیماری بلایت شمشاد و شب پره شمشاد را داشتیم که راهکارها درحال اجراست. خوشبختانه فرهنگ منابع طبیعی در کشور ما بهخصوص در چند سال اخیر بهتر شده است و از طریق شبکههای مجازی اطلاعرسانی میشود. 2میلیون و 4هزار هکتار وسعت جنگلهای شمال کشور است و براساس اعلام سازمان جنگلها در تفسیر عکسهای ماهوارهای در دهه گذشته تخریب جنگلها و از دست دادن سطح نداشتهایم اما در سه دهه گذشته تجاوز به عرصههای جنگل را
شاهد بودیم.
تخریب کمتر شد، آتشسوزی بیشتر
«دهه گذشته تخریب سطح جنگل کمتر اما آتشسوزیها بیشتر شده است.» آنگونه که معاون سازمان جنگلها توضیح میدهد: قبلا خزان در شمال طولانیتر و میزان بارندگیها در شمال کشور بیشتر بود و این موجب میشد که جنگلها مرطوبتر باشد، خزان و بارندگی شرایط اسفنجی و رطوبت بیشتر در جنگل ایجاد میکرد اما بعدها به دلیل کوتاه شدن زمان خزان و کاهش بارندگیها شدن آتشسوزیها بیشتر شد. به گفته نوبخت، در آتشسوزیها سیستم پایش و کنترل علمی برای اطلاعرسانی و در خاموش کردن آتشسوزیها نیز سیستمهای خاموشکننده قوی در اختیار نداریم.اما درحالی مسئولان جهاد کشاورزی نبود امکانات کافی را دلیل اصلی نابودی بیشتر جنگلهای ایران میدانند که بهارستاننشین از کوتاهی دولت در تجهیز امکانات خود گله میکند. سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس دراینباره توضیح میدهد: احکام برنامه ششم برای سازمان جنگلها تکلیف است. سازمان جنگلداری مکلف بود ردیف مستقلی برای طرح جامع اطفای حریق از سال 96 در قالب لایحه به مجلس ارایه دهد. دولت در لایحه 97 اصلا این پیشبینیها را نداشت.او ادامه میدهد: براساس ماده 38 دولت مکلف بود برای مقابله با تصرف وزمینخواری و پایداری جنگل طرح و لایحه بدهد. برای افزایش 10درصدی حمایتی از جنگل منابع ارایه دهد که اصلا این کار از سوی دولت ارایه نشد و ارتقای حفاظت جنگل در لایحه صفر پیشبینی شده است.
جنگلهای رها شده
اما نوبخت با بیان اینکه جنگل را رها نکردهایم، منحنی رشد جنگلها مدیریت سطح آن را نشان میدهد، لزوم جنگلداری براساس اصول پایداری را مورد تأکید قرار داد و افزود: در سال 95 و 96 قراردادهای برداشت چوب خاتمه یافت و براساس ماده 38 برنامه ششم ما موظف هستیم طرح جایگزین آماده کنیم، شرایط مهیا شده و برای فاصله هم تیم حفاظتی آماده شده و براساس برنامه پیش رفتهایم.اما رئیس انجمن جنگلبانی کشور نظری متفاوت دراینباره داشته و میگوید: عملکرد سازمان جنگلها بسیار فاجعهآمیز است زیرا افراد شاغل در این سازمان، فاقد تخصص و مدرک لازم برای مدیریت بوده و حتی الفبای کار را هم نمیدانند.
سرانه جنگلها در ایران یکچهارم جهان
به دلیل شرایط آب و هوایی و تخریبهای صورت گرفته سرانه جنگلها در ایران حدود یکچهارم سرانه جهانی است. درحال حاضر سهم هر ایرانی از جنگلهای کشور۱۶۰۰ مترمربع است، درحالیکه متوسط سرانه جهانی 6هزار مترمربع یعنی 3.7 برابر ایران تخمین زده میشود. براساس آماری که علیمحمد شاعری سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرده است در شش دهه اخیر میزان جنگلها ششمیلیون هکتار کاهش یافته است، 80 تا 90درصد تخریب جنگلها بهوسیله انسان صورت گرفته و 15درصد طبیعی و بخشی هم به دلیل تغییر اقلیم است اما تغییر اقلیم نیز ناشی از جنگلزدایی است.به گفته او، افزایش تخریب کیفی ناشی از بهرهبرداریهای بیرویه، آتشسوزی و سوءمدیریت است. در 5سال اخیر میزان خسارت سیل 5 برابر شده است. سالانه 40هزار میلیارد تومان برآورد رسمی میزان خسارت سیل است که علت اصلی آن هم از بین رفتن پوشش جنگل است.
تنفس جنگل
هرچند که نوبخت روند مدیریت جنگل در کشور را مثبت ارزیابی میکند، اما معتقد است در این خصوص هنوز ضعفهای بسیاری وجود دارد. او قوت مدیریت جنگل را طرح تنفس جنگل میداند. طرحی که از ابتدای سال 96 در چارچوب ماده 38 برنامه ششم به دولت حکم و قرار شد که درختهای سرپا به هیچوجه قطع نشود. هرچند که پس از ابلاغ این طرح سرعت تخریب جنگلها نسبت به گذشته کند شده اما بیتوجهی به نیاز بازار حالا قاچاق سوخت را افزایش داده است. آنگونه که این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی اعلام میکند سالانه 70 تا 80هزار مترمکعب قاچاق چوب در کشور صورت میگیرد که یکی از دلایل این قاچاق نبودن نیروی کافی در حفاظت از جنگلهاست. کیادلیری رئیس انجمن جنگلبانی از دیگر منتقدان به عملکرد دولت در حفظ جنگلهاست که معتقد است نظارت ضعیف سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری به قاچاق سوخت در کشور دامن زده است «این عملکرد ضعیف موجب میشود چوب زیادی توسط کارگاههای کوچک و بزرگ شهرها، از قاچاقچیان خریداری شود؛ درحالیکه اگر این اتفاق رخ ندهد، قاچاق چوب برای قاچاقچیان صرفهای نخواهد داشت.» به گفته او، برای ساماندهی وضع موجود، سازمان جنگلبانی باید به فرآیند خرید و فروش چوب نظارت داشته باشد و در کنار آن نیز سازمانهای دیگر هم باید همکاری کنند زیرا یک نهاد به تنهایی نمیتواند از عهده این کار برآید.رئیس انجمن جنگلبانی با اشاره به ماده 48 برنامه ششم توسعه که در طول اجرای برنامه برداشت چوب از جنگلها را ممنوع میداند،گفت: سازمان «جنگلها، مراتع و آبخیزداری» باید پاسخگوی این عمل غیرقانونی باشد.رئیس انجمن جنگلبانی با رد ادعای وجود قاچاق چوب به علت کمبود نیرو توسط مسئولان اظهارداشت: راهحل مشکل قاچاق چوب از جنگلهای کشور، استفاده از تجهیزات نوین در گذرگاههای حساس است و این توجیه که قاچاق به علت کمبود نیرو صورت میگیرد
درست نیست.