فرشید غضنفرپور|   رقابت کشورهای منطقه مدتی است به عرصه فضا هم کشیده شده است. بهمن‌ماه ‌سال گذشته بود که امیرزی سنگین وزیر مخابرات و تکنولوژی افغانستان تفاهمنامه‎ای را با شرکت اروپایی یوتل‌ست برای فرستادن ماهواره «افغان ست یک» به فضا امضا کرد. در این میان جمهوری اسلامی ایران نیز به‌رغم تحریم‌های بین‌المللی موفقیت‌های چشمگیری در عرصه فضا به‌دست آورده است که از آن جمله می‌توان به پرتاب‌های زیرمداری و نیز ارسال موجود زنده در سال‌های گذشته به فضا اشاره کرد. درواقع سازمان فضایی که در‌ سال 1352 تحت عنوان مرکز سنجش از راه دور ایران جهت فراهم آوردن امکان استفاده از ماهواره برای سازمان برنامه و بودجه تأسیس شد پس از 40‌سال به سازمانی تبدیل شد که موفقیت‌های چشمگیر آن موجبات تحسین رهبر معظم انقلاب را نیز فراهم آورد هرچند به نظر می‌رسد نقش این سازمان در آینده بسیار تعیین‌کننده‌تر از امروز خواهد بود. سازمان فضایی پس از آن‌که در ‌سال 1370 ابتدا با مصوبه مجلس زیرمجموعه وزارت پست و تلگراف و تلفن قرار گرفت در تاریخ 19 بهمن 1382 براساس مصوبه‌ای که ابتدا به تصویب مجلس و سپس به تأیید شورای نگهبان رسید زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت. هرچند این سازمان در‌ سال 1389 با مصوبه شورایعالی اداری و با دستور رئیس‌جمهوری وقت از زیرمجموعه وزارت ارتباطات منتزع شد و زیرنظر نهاد ریاست‌جمهوری قرار گرفت. از ابتدای تشکیل دولت یازدهم اما وضع سازمان فضایی در‌ هاله‌ای از ابهام فرو رفت تا جایی که اینک هم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و هم معاون اجرایی رئیس‌جمهوری خواستار تعیین تکلیف نهایی این سازمان با دستور مستقیم حسن روحانی هستند. با حکم حسن روحانی ابتدا اکبر ترکان به ریاست موقت این سازمان برگزیده شد و پس از مدتی محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیس‌جمهوری ریاست سازمان را برعهده گرفت. یکی از کارشناسان پیشین این سازمان به «شهروند» گفت: اکبر ترکان پیش از ترک این سمت به این نتیجه رسیده بود که سازمان فضایی بهتر است به همان زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگردد یا حداقل بخشی از پژوهشکده‌های ماهواره‌ای این سازمان چنین سرنوشتی داشته باشند درحالی‌که بدنه کارشناسی سازمان با این استدلال که زیرساخت‌های تکنولوژی فضایی در کشور میان بسیاری از حوزه‌ها مشترک است بهتر است این سازمان به صورتی منسجم زیرمجموعه بالاترین مقام اجرایی کشور باقی بماند زیرا صنعت فضا صنعتی دیربازده است و ممکن است برخی از هزینه‌هایی که در این تکنولوژی صرف می‌شود تا 20‌سال آینده به نتیجه‌ای ملموس برسد هرچند به دلیل اهمیت رقابت‌های موجود در این حوزه ما به هیچ‌وجه نمی‌توانیم سرنوشت فعالیت‌های فضایی خود را به جابه‌جایی‌های درون دولت‌ها گره بزنیم.
این عضو سابق سازمان فضایی درعین‌حال تصریح می‌کند:   تکنولوژی فضا میان‌رشته‌ای است و تخصص‌های مختلفی در تکمیل آن سهیم هستند و به همین دلیل بهتر است سازمان زیرمجموعه عالی‌ترین مقام اجرایی کشور باشد. این تجربه در مورد کشورهای منطقه هم صدق می‌کند و کشور امارات که سرمایه‌گذاری‌های وسیعی را در زمینه فضا آغاز کرده سازمان فضایی خود را زیر نظر مستقیم حاکم امارات و زیرمجموعه کابینه قرار داده است.  

واعظی: سازمان فضایی در صورت تعیین تکلیف تقسیم می‌شود
محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: این سازمان برای ماهواره‌های مخابراتی و سنجش از راه دور تأسیس شده است. در دولت قبل سازمان فضایی را به همراه بخش‌هایی در وزارت کشاورزی و وزارت علوم ادغام کردند و در نتیجه سازمانی که حدود 270 یا 280 نفر پرسنل داشت درحال حاضر بیش از 1300 نفر نیرو دارد که کل این نیروها برای ما مفید نیستند. وزیر ارتباطات درباره تعیین تکلیف این سازمان نیز تصریح کرده است: جلساتی را در این رابطه تشکیل داده‌ایم و قرار است به‌زودی آقای رئیس‌جمهوری درباره سرنوشت سازمان فضایی تصمیم‌گیری کند به این صورت که احتمالاً بخشی از آن به زیرمجموعه وزارت ارتباطات بیابد بخشی زیرمجموعه وزارت علوم قرار بگیرد و بخش دیگری هم به بخش‌های ذیربط منتقل بشود. محمود واعظی می‌گوید: رئیس‌جمهوری قرار است درباره آن بخش‌هایی که مفید است یعنی آنچه مربوط به ماهواره‌هاست تصمیم‌گیری کند و اگر تصمیم‌گیری و تعیین تکلیفی که گفتم انجام بشود بخش‌های مختلف این سازمان تقسیم‌بندی خواهند شد و به زیرمجموعه نهادهای مربوطه خواهند رفت.
هرچند بنا به گفته وزیر ارتباطات بخش‌هایی از این سازمان نیز احتمالاً زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری باقی خواهد ماند. او می‌گوید: ممکن است بخش سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن زیرمجموعه نهاد باقی بماند یعنی یک هسته کوچک فکری 40نفری در بخش معاونت فناوری بماند و بقیه آن 1300 نفر در دستگاه‌های دیگر ادغام می‌شوند.

شریعتمداری:   یکپارچگی
 سازمان فضایی حفظ خواهد شد
محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیس‌جمهوری اما نظری متفاوت از وزیر ارتباطات دارد. او در گفت‌وگو با «شهروند» بر لزوم حفظ و یکپارچگی سازمان تأکید کرده و می‌گوید: سازمان فضایی کشور با حفظ یکپارچگی و سیاست‌گذاری‌های خود همچنان به فعالیت‌هایش زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری ادامه خواهد داد. یکی از مهم‌ترین کارهایی که در این سازمان انجام شده تجدیدنظر در برنامه‌های 10ساله فضایی کشور است. در این مدت با اخذ نظر از کارشناسان و صاحب‌نظران فضایی کشور در سازمان‌های گوناگون تلاش کرده‌ایم این برنامه را آماده ارایه به شورایعالی فضایی کنیم. در کنار آن برنامه تجدید ساختار این سازمان در دست بررسی کارشناسی است.
معاون اجرایی رئیس‌جمهوری که اینک ریاست سازمان فضایی کشور را برعهده دارد تأکید کرده است: «به هیچ‌وجه یکپارچگی سازمان و وجود مرکزیت برای هدایت،  سیاست‌گذاری و حمایت از برنامه‌های فضایی کشور متوقف نخواهد شد اما در حوزه صف بخشی از امور را به دانشگاه‌ها می‌سپاریم و خود را از تصدی‌گری در حوزه ساخت و تولید تا جایی که مقدور است جدا می‌کنیم اما قدرت اسمبلینگ و
جمع کردن فعالیت‌های تولید در حوزه‌های مختلف فضایی را همچنان در سازمان حفظ خواهیم کرد و همه این فعالیت‌ها در یک حوزه واحد همچنان در اختیار نهاد ریاست‌جمهوری  باقی خواهد ماند.»
هرچند شریعتمداری نیز برون‌سپاری قسمت‌هایی از این سازمان را منتفی نمی‌داند و می‌گوید: «برای این‌که ایجاد انگیزه کنیم در حوزه‌های متبوع گوناگون تخصصی مثل ترانسفوندرهای مربوط به انتقال دیتاهای صوتی و تصویری در صداوسیمای و همچنین ماهواره‌ها خصوصاً در حوزه‌های سنجش وزارت ارتباطات و در محموله‌های زیستی وزارت علوم دارای پژوهشگاه‌هایی در سطح کشور هستند که به نظر من اینها را باید تقویت کنیم و کارهای صف را به آنها بسپاریم.»