شهروند| رديف‌هاي بودجه‌اي براي فعاليت‌هاي خارج از ماموريت‌هاي ذاتي شهرداري در حوزه فرهنگي و اجتماعي همچنان در لايحه بودجه سال 97 شهرداري تهران وجود دارد و نقدهای زيادي به آن وارد شده است؛ موضوعی که بعد از همه واکنش‌ها در این باره، دیروز محمدعلی نجفی، شهردار تهران هم درباره‌اش صحبت کرد.
محمدعلي نجفي ديروز درباره فعالیت‌های شهرداری تهران در حوزه فرهنگی و هنری البته ابتدا به «مهر» گفت كه اين اقدامات موازی کاری با وزارت ارشاد نیست و در چهارچوب وظایف مدیریت شهری است: «در گذشته شهرداری وارد فعالیت‌هایی شده بود که جزو ماموریت‌های اصلی شهرداری تهران نبود. سیاست شهرداری جدید چه در حوزه اقدامات فرهنگی و اجتماعی و چه در دیگر حوزه‌ها این است که روی ماموریت‌های اصلی شهرداری متمرکز شویم.» او معتقد است كه شهرداری باید روی مطالبات اصلی مردم شهر تمرکز داشته باشد: «بعضی فعالیت‌های حاشیه‌ای شهرداری به‌تدریج کم شده و درنهایت کنار گذاشته خواهد شد.»
ملاحظات شهرداري در سخن‌گفتن از حذف رديف‌هاي اضافي
مجموعه مديريت شهري جديد اگر چه بسياري از اقدامات شهرداري سابق را در حوزه‌هاي مختلف مورد نقد قرار داده است اما هنوز هم صراحت لازم را در بيان و حذف اين اقدامات ندارد؛ بنابراين همچنان در لايحه بودجه 97 رديف‌هايي براي فرهنگسازي فعاليت‌هاي ارزشي و بصيرت‌افزايي، حمايت از اشخاص و موسسات خصوصي يا حمايت از ساخت و توسعه مساجد و اماكن مذهبي كه وظايف ساير دستگاه‌هاست به قوت خود باقي است. حجت ميرزايي، معاون برنامه‌ريزي شهردار تهران هم در هفته‌هاي گذشته در مواجهه با اين انتقاد كه چرا همان رويه در بودجه 97 ادامه يافته است، گفت كه شهرداري براي لايحه امسال فرصت كمي داشته است و اصلاح رويه‌هاي قبلي كه پر از رمزگذاري‌هاست زمانبر است. او البته در ميان حرف‌هاي خود به فشارهايي اشاره كرد كه بعد از حذف بعضي از رديف‌ها در بازگرداندن آنها نقش داشته است. حالا هم اگر چه شهردار تهران از حذف اين فعاليت‌ها به مرور زمان خبر داده است اما باز هم با همان ملاحظات حرف‌هاي خود را در اين‌باره ادامه داد: «به دلیل احتمال بروز برخی سوءتفاهم‌ها در حال حاضر این اقدامات را ذکر نمی‌کنیم. بارها گفته شده که چه در رابطه با تنظیم بودجه سال ۹۷ و چه در تنظیم فعالیت‌های سال ۹۷ اولویت ما به اقدامات اصلی و ماموریت‌های ذاتی شهرداری اختصاص خواهد یافت. در این راستا ماموریت‌هایی که خیلی ضرورتی به انجام آن از سوی شهرداری نیست به‌تدریج حذف خواهد شد.» او گفت كه حذف فعالیت‌های خارج از ماموریت شهرداری چیزی نیست که به یک‌باره انجام شود: « شهرداري خواه یا ناخواه در دوره‌های گذشته عهده‌دار وظایف دستگاه‌های دیگر شده است و اگر بخواهیم به ناگهان کنار بکشیم، ممکن است یک خلأ در ارایه خدمات به مردم ایجاد شود.»
رديف‌هاي خاص در لايحه بودجه بررسي مي شود
در بخش پنجم لايحه بودجه كه مربوط به گزارش توزيع اعتبارات به تفكيك ماموريت‌ها است بيش از 50 رديف در حوزه فرهنگي وجود دارد كه جمع كل مبلغي كه براي آن در نظر گرفته شده است حدود يك‌هزار و 116 ميليارد تومان است. در ذيل اين حوزه فرهنگي و اجتماعي رديف‌هايي چون فرهنگسازي فعاليت‌هاي ارزشي و بصيرت‌افزايي، اجراي برنامه‌هاي فرهنگي و اجتماعي، گسترش فرهنگ دینی، ملی و ارزش‌های انقلاب اسلامی، حمایت از ساخت و توسعه مساجد و اماکن مذهبی، کمک به ساخت و توسعه مساجد و اماکن مذهبي، حمایت از تجهیز مساجد و اماکن مذهبی، ترویج امور دینی، فرهنگ قرآن و معارف اسلامی و غيره وجود دارد كه رقم‌هايي براي آن در نظرگرفته شده است اما هر كدام از اينها سازمان يا وزارتخانه‌اي مخصوص به خود دارند؛ ازجمله سازمان تبليغات اسلامي، سازمان مساجد و تكايا يا وزارتخانه ارشاد كه بودجه‌هاي كشوري به آنها تعلق مي گيرد اما فارغ از اين مسأله عدم توازن مالي اين بودجه‌ها با بودجه‌هايي است كه براي ديگر ماموريت‌هاي شهرداري وجود دارد مثلا در مقابل بودجه 28 ميليارد توماني فرهنگسازي فعاليت‌هاي ارزشي و بصيرت‌افزايي، حدود 8 و نيم ميليارد تومان براي آموزش حقوق و تكاليف شهروندي، 2 ميليارد براي ارتقاي مشاركت‌هاي شهروندي، 3ميليارد براي آموزش و ترويج كارآفريني در نظر گرفته شده است. همچنين شهرداري بيش از 23 ميليارد و 800 ميليون تومان را به سازمان بسيج شهرداري تهران اختصاص داده است. همچنين رديف ديگري هم در بودجه مربوط به حمايت از اشخاص و موسسات خصوصي با رقم 384 ميليارد تومان آن هم در اختيار شهرداري تهران، اختصاص 40میلیارد تومان به موسسات و اشخاص حقیقی يا پاداش اتفاقي 45 ميليارد توماني كه سال قبل 35 ميليارد بوده است، آورده شده است؛ در حالي كه براي حمايت از تشكل‌هاي مردم‌نهاد تنها 3 ميليارد تومان در نظر گرفته شده است كه در سال گذشته هم 3 و نيم ميليارد تومان بود. البته علي اعطا، سخنگوي شوراي شهر تهران ديروز درباره اين رديف‌ها گفت كه اعضاي شورا تحقيق و تفحص در اين زمينه را آغاز كرده‌اند. حسن رسولي، عضو كميسيون برنامه و بودجه شورا هم از بررسي موارد اين‌چنيني در جلسه روز دوشنبه كميسيون تلفيق شوراي شهر تهران خبر داد. او البته در توضيح بيشتر از برخي رديف‌هاي ابهام‌آميز در بودجه شهرداري تهران گفت كه اين رديف براساس ماده 55 قانون شهرداري‌ها و با توجه به ماهيت اجتماعي شهرداري در نظر گرفته شده است: «مثلا ممكن است در جريان يك آتش‌سوزي يا حادثه‌اي خانواده‌اي تمام زندگي خود را از دست بدهد آن وقت شهرداري مي‌تواند از اين رديف پيش‌بيني‌شده به آن فرد يا موسسه كمك كند؛ بنابراين نحوه هزينه‌كرد اين رديف‌ها تعيين شده است اما نمي‌شود درباره ماهيت آن قضاوت كرد. البته اجازه‌اي كه طبق مقررات به شهردار داده شده است، ساز‌و‌كاري دارد.» او معتقد است كه وجود چنين رديف‌های به معناي تداوم بذل و بخشش‌هاي گذشته نيست: «رويكرد مديريت شهري از رويه مناسك‌پروري و حمايتي به توليد محتوا تغيير خواهد كرد؛ به‌عنوان مثال شوراي پنجم در جهت‌گيري‌ها درباره تقويت سامانه‌هاي حمل‌ونقل ريلي، كمك به احياي بافت‌هاي نا كارآمد شهري، كاستن از آسيب‌هاي اجتماعي و برقراري عدالت اجتماعي اتفاق نظر دارد و با بذل و بخشش و توزيع پول به افراد مختلف مخالف است.»
انحرافات بودجه هر سه ماه يك‌بار بررسي خواهد شد
حسن رسولي درباره به مصرف‌رساندن اين رديف‌ها براي امور غيره هم توضيح داد: «اگر از اين رديف‌ها براي مريد‌پروري و تبليغات استفاده شود، به لحاظ قانوني و وجداني كار صحيحي نيست. من هم به‌عنوان خزانه‌دار شوراي شهر، ميزان كسر درآمد و هزينه‌ها و انحرافات بودجه را هر سه ماه يك‌بار بررسي و منتشر خواهم كرد. در پيش‌نويس لايحه بودجه شهردار را موظف كرديم كه در جهت شفاف‌سازي و برقرار انضباط مالي از ابتداي سال 97 كليه قراردادهاي بالاي يك ميليارد تومان از ابتداي مراحل اوليه انجام معاملات تا احصاي نتيجه را به صورت الكترونيكي و آنلاين منتشر كند. شهردار تهران در راستاي صحت كمك‌ها هم بايد هر سه ماه يك‌بار ليست و آدرس را به ما بدهد؛ اگر چه گزارش تحويل و تحول شهردار تهران نشان‌دهنده اين بود كه در 12سال گذشته نسبت به اين مهم اهتمام كافي نبود.» او معتقد است كه هر قدر كه افشاي اطلاعات كنيم و در ارایه اطلاعات محرمانگي‌گرايي را كمتر كنيم، بيشتر مي توانيم از نظارت عمومي و همگاني استفاده كنيم: « اين شفاف‌سازي در كنار دستگاه‌هاي نظارتي باعث از بين رفتن زد‌و‌بند‌ها و در نتيجه سرمايه اجتماعي تقويت خواهد شد. بنابراين افكار عمومي و ساير نهادهاي تخصصي هم مي‌توانند خطاهاي مالي و رويه‌اي را به ما گوشزد كنند.»
جهت‌گيري‌هاي بودجه‌اي تغيير خواهد كرد
در ادامه همان روندي كه شهردار تهران در سخن نگفتن از رديف‌هاي اضافي در پيش گرفته است، اعضاي شورا هم فعلا رغبتي براي ارایه آدرس دقيق اين رديف‌ها ندارند و به يكي دو مورد اشاره مي‌كنند. در هر صورت آن‌طور كه عضو خزانه‌دار شوراي شهر تهران به «شهروند» گفته است كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر مامور تغيير رويه در اين رديف‌ها در حوزه خود شده است: «در جلساتي كه با كميسيون فرهنگي و اجتماعي داشتيم در قدم اول سهم اين بخش از بودجه سال 97 حدود 40 ميليارد تومان كاهش يافته بود كه در بررسي‌هاي اوليه اين 40 ميليارد را به سر جمع اعتبارات فصل فرهنگي و اجتماعي اضافه كرديم و بنا شد كه اين كميسيون به صورت تخصصي براي تعيين اولويت‌هاي حوزه‌اي اقدام كند؛ به عنوان مثال اگر رديفي براي كمك به مداحان هست آن را به تامين منابع لازم براي توليدات فرهنگي، آموزشي و ارتقاي فرهنگ شهروندي يا آموزش تفكيك زباله تبديل كنيم تا بتوانيم كيفيت زندگي مردم را افزايش دهيم.» رسولي از تغيير قطعي جهت‌گيري‌ها خبر داد: «قطعا اجازه نخواهيم داد نمايشگاه عطر سيب با بيش از 10ميليارد تومان هزينه كه از پول مردم تامين شده است در ايام محرم با هدف پرداخت يارانه تامين وسايل سوگواري مصرف شود؛ چون بر اين باوريم كه اين آيين‌ها جزو باورهاي مردم بوده است و از سال‌هاي دور تا همين حالا هم خودجوش و مردمي بوده است. از سوي ديگر در دولت دستگاه‌هايي مانند سازمان تبليغات اسلامي يا وزارت ارشاد هستند كه براي كمك به فعاليت در اين حوزه‌ها اعتبار دريافت مي‌كنند و كمك در اين زمينه جزو ماموريت‌هاي رسمي شهرداري نيست.»
برخي رديف‌ها در سندهاي بالادستي تكليف شده بود
انتظار از مديريت شهري در تغيير رويه بودجه‌نويسي خيلي بيش از اينها بود در شرايطي كه شهرداري با بدهي 50هزار ميلياردي و كاهش درآمدهاي ناشي از ساخت‌وساز و تغيير كاربري در سال‌هاي قبل در شرايط نامناسب اقتصادي قرار دارد؛ البته حسن رسولي جز آن ادله‌اي كه تاكنون از سوي مديران شهري درباره كمبود زمان اعلام شده است، به سندهاي بالادستي شهرداري تهران اشاره كرد: «بودجه‌ريزي شهرداري براي سال 97 در حالي بود كه برخي جهت‌گيري‌ها در برنامه پنج ساله شهرداري تهران و ساير اسناد بالادستي براي ما لازم‌الاجرا بود؛ اما سال 97 آخرين سال اين برنامه است. ما در سال 97 برنامه پنج ساله سوم شهرداري را تنظيم خواهيم كرد كه بسياري از رويكردهاي اصلاحي شورا ازجمله در توزيع پول و بن براي عزاداري و پرهيز از رفتارهاي شكلي در آن‌جا ظهور خواهد كرد.» او هم مثل خيلي‌ها معتقد است كه همچنان بخشي از رديف‌ها مربوط به پروژه‌هاي اتمام‌يافته‌اي چون باغ كتاب است و بخش ديگري هم مثل كمك به هيأت‌هاي مذهبي به صورت مستقيم ارتباطي با ماموريت‌هاي قانوني شهرداري ندارد. اين عضو شورا هم نگاه منتقدانه‌اي به بودجه شورا دارد: «در شرايطي كه شهردار بيش از 50هزار ميليارد تومان بدهكار است و هنوز هم پيمانكاراني هستند كه طي سه سال گذشته حتي يك ريال هم از چند صد ميليارد طلب خود را دريافت نكردند و زندگي‌شان دچار مشكل شده است. به هر حال شهرداري طلبكار قطعي و مسلم است كه ما هم با توجه به منابع محدود بايد تلاش كنيم كه به اموري اختصاص يابد كه وظايف 6گانه قانوني باشد و اولويت‌دار انجام شود.»
حرف و حدیث درباره نحوه هزینه‌کرد درآمد ۱۰۰۰ میلیاردی شهرداری از پارک حاشیه‌ای
در تهران حدود یک‌میلیون فضای پارک حاشیه‌ای وجود دارد که سال‌هاست در سایه اجرای طرح‌های ناموفقی همچون پارکومتر و بکارگیری پارکبان‌‌ها بی‌سامان بوده‌اند؛ در حالي كه ساماندهي آن درآمد پايدار زيادي را نصيب شهرداري خواهد كرد. اگر چه اعضاي شوراي شهر چند ماه شهرداري را موظف كرده بودند كه لايحه‌اي در زمينه ساماندهی پارک‌های حاشیه‌ای به شورا ارایه دهد اما شهرداری با وجود گذشت يك ماه از مهلت شورا هنوز برنامه خود را برای ساماندهی پارک‌های حاشیه‌ای ارایه نداده است. به گفته محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران، ساماندهی‌نکردن پارک حاشیه‌ای روزانه ۱۱میلیارد تومان خسارت به پایتخت وارد می‌کند. اينها در شرايطي است كه در بودجه 97، شورای شهر، شهرداری را ملزم کرده است 1000میلیارد تومان از پارک‌های حاشیه‌ای درآمد کسب کند، تا به این طریق هم كه شده پارک حاشیه‌ای را سامان دهد. افشین حبیب‌زاده، عضو کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران هم معتقد است كه براساس طرح تفصیلی، تهران یک‌میلیون پارک حاشیه‌ای دارد که تا به حال ساماندهی نشده‌اند: «شورا در این راستا درآمد و هزینه را هم در بودجه دیده است و تبصره‌ای به ردیف درآمدهای شهرداری اضافه شده که شهرداری باید سالانه از پارک حاشیه‌ای حدود 1000 میلیارد تومان درآمد کسب کند. این رقم برای سال اول بسیار قابل توجه است و شهرداری باید بتواند خود را به این عدد نزدیک کند؛ البته در بحث هزینه‌کرد این 1000میلیارد تومان هم حرف و حدیث وجود دارد. عده‌ای معتقدند براساس قانون درآمد شهرداری باید صرف ساخت توقفگاه (پارکینگ) شود و این موضوع جای بحث دارد و در شورا نهایی خواهد شد.» حبيب‌زاده قدم بعدی را افزایش قیمت پارک حاشیه‌ای و کاهش قیمت پارکینگ دانست: «اگر به تعداد کافی در شهر پارکینگ داشته باشیم، وارد مرحله دوم می‌شویم که معمولا قیمت پارک حاشیه‌ای بسیار بالا و قیمت پارکینگ بسیار پایین می‌رود و در نتیجه مردم تشویق می‌شوند از پارکینگ استفاده کنند و پارک حاشیه‌ای فقط در مواقع کار ضروری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»