مهرنوش گرکانی - شهروند حقوقی | تهران به پارکینگ خودروها تبدیل شده است. سال‌هاست که این جمله را از زبان همه می‌شنویم، اما در تمام این چند سال نه‌تنها درمانی برای این معضل پیدا نشده، بلکه انگار تلاشی هم برای کم‌کردن یا رفع آن از سوی مسئولان نشده است. سال‌ها پیش که به تهران لقب پارکینگ خودروها را دادند، درواقع بیشتر روی سخن‌شان با ترافیک‌های سرسام‌آور تهران بود. اما حالا دیگر تنها معضل خودروها در تهران ترافیک نیست. هر روز در کوچه و خیابان مردمی را می‌بینیم که سر جای پارک با یکدیگر گلاویز می‌شوند و حتی همین گلاویزشدن‌ها بارها منجر به فوت شده و دیگری به جرم قتل راهی زندان شده است. جای پارکی که دیگر معضل تمام شهروندان تهرانی است، چه آنهایی که خودروی شخصی دارند و چه آنهایی که ندارند. جلوی در تمام خانه‌ها با وجود پارکینگ‌های داخل خانه‌ها تعداد زیادی خودرو پارک است. خودروهایی که یا متعلق به صاحبان آپارتمان‌ها و مغازه‌های اطراف است یا متعلق به افراد رهگذری که برای ساعت‌ها خودروی‌شان را در جایی پارک می‌کنند تا به کارهای شخصی‌شان برسند. البته که بسیاری از همین ساختمان‌های مسکونی فاقد پارکینگ هستند و صاحبخانه‌ها هم مجبورند خودرو‌های‌شان را در معابر بگذارند. حال سوال این‌جاست که آیا شهرداری‌ها موظفند برای مردم و رهگذران پارکینگ و فضای پارک تعبیه کنند؟ آیا شهرداری هنگام مجوز دادن نباید همه ساختمان‌ها را ملزم به داشتن پارکینگ به میزان نیاز کند؟
اماکن عمومی به اندازه کافی پارکینگ ندارند
اطراف مجتمع‌های تفریحی همیشه شلوغ و پرازدحام است و ساکنان آن مناطق هم از شلوغی محل زندگی‌شان ناراضی هستند. بسیاری از اماکن تفریحی در تهران وجود دارند که با وجود آن‌که هنوز چند سالی از ساخت‌شان نگذشته است، اما به میزان کافی پارکینگ ندارند یا اگر پارکینگی نیز برای آن مجتمع ساخته شده، تنها برای صاحبان مشاغل آن مجتمع است. اطراف همین مجتمع‌ها را که نگاه می‌کنی همیشه افرادی به دنبال جای پارک هستند و بعضا مجبور می‌شوند خودروی‌شان را در مسافتی دور پارک کنند و بقیه راه را پیاده بروند. شاید بسیاری از مسئولان حرف‌شان این باشد که بهتر است مردم از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند، اما نمی‌توان این حرف را همیشه و در همه‌جا و به همه موارد تعمیم داد. مردم برای آسایش خود و خانواده‌شان خودروی شخصی می‌خرند و توقع دارند بتوانند حداقل در آخر هفتهها از آن برای رفت‌وآمد و تفریح استفاده کنند.
البته که مردم تنها برای تفریح از خودروی شخصی‌شان استفاده نمی‌کنند. بسیاری از مواقع اطراف بیمارستان‌ها هم ازدحام خودرو وجود دارد. مردمی که بیمار خود را به بیمارستان رسانده‌اند به جای آن‌که نگران بیمارشان باشند، ابتدا باید نگران پارک کردن خودروی‌شان باشند. البته که بیشتر بیمارستان‌ها تهران دارای پارکینگ هستند، اما از آن پارکینگ‌ها معمولا تنها پزشکان یا مسئولان رده بالای بیمارستان استفاده می‌کنند و بیماران و کارمندان نیز از استفاده از پارکینگ بی‌بهره می‌مانند.
حال سوال این‌جاست که همین مکان‌های عمومی که از شهرداری‌ها برای ساخت مجوز گرفته‌اند، آیا نباید به میزان کافی برای شهروندان پارکینگ می‌ساختند؟ شهرداری‌ها موظف هستند برای حل این مسائل قوانین را به درستی اجرا کنند. قوانینی که در ساخت‌وساز شهری می‌تواند کمک بزرگی به حل مشکل ترافیک و پارکینگ در کلانشهرها کند، تا افزایش جمعیت افراد و خودروهای سطح شهرها به یک پارکینگ تبدیل نشود.
فضای شهری برای خودروها
بهسازی نشده است
در سال‌های اولیه اختراع خودرو در کشورهای صنعتی و همچنین سال‌های اولیه ورود این وسیله به کشورهای غیرسازنده آن، به علت فراگیر نشدن وسایل نقلیه موتوری در بین عامه مردم، مباحث حمل‌ونقلی نیز از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار نبود، اما با افزایش تولید و رواج استفاده از خودروهای شخصی و ازدیاد تردد آن در سطح شهرها، مشکلات عدیده‌ای در سطوح مختلف شهری ظهور کرد. این مسأله در گزارش سازمان بین‌المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری کاملا مشهود است. بر مبنای گزارش مذکور، کل تولید خودروی جهان در سال 2014 از رشد 6/ 2درصدی نسبت به سال 2013 برخوردار بوده است. در این میان تولید خودرو در ایران نیز با رشد 7/ 46درصدی نسبت به سال قبل، به یک‌میلیون و 90هزار و 846 دستگاه رسیده است.
هر وسیله نقلیه شهری، تنها بین ۵ تا۱۰درصد از عمر مفید خود را در حرکت سپری می‌کند و بقیه عمر خود را در جایی متوقف است و فضایی را اشغال می‌کند. از این‌رو ایجاد تسهیلات پارکینگ یکی از ارکان اصلی سیستم حمل‌ونقل محسوب شده و تامین امکانات لازم برای طیف وسیعی از استفاده‌کننده‌های آن، با گونه‌های مختلف سفر، از اهمیت بالایی در مدیریت شهری برخوردار است. این درحالی است که طی چند سال اخیر مشکل تامین پارکینگ برای خودروها به یک معضل جدی برای پایتخت‌نشینان تبدیل شده است.
ترافیک، تهران را به پارکینگ
تبدیل کرده است
ترافیک تهران یکی از نخ‌نماترین موضوعاتی است که با همه برجسته‌بودنش همچنان مدیریت شهری از حل آن ناتوان است. این ناتوانی دلایل بسیاری دارد، از اجرای برنامه‌های غلط شهرداری و افزودن مشکل گرفته تا ناتوانی پلیس راهور در کنترل و اداره آن. یکی از عمده‌ترین دلایل ترافیک نبود و کمبود پارکینگ است که موجب شده خیابان‌های شهر که باید محل عبور و مرور باشند، به انبار و پارکینگ خودرو تبدیل شده‌اند و این پارکینگ بزرگ در شهر دست‌مایه کسب سود و درآمدزایی افراد و نهادهایی شده است که هیچ ردپایی ندارند و به شیوه پنهانی با اجاره شهر مشغول انباشت ثروت از زمینی هستند که متعلق به همه و عموم مردم است.